Istanbul Üniversitesi Matbaası

Kurum Doktorluğunun Getirdiği Yararlı Olma Yükümlülüğü

Eğer bir doktor bir sağlık kurumunda görevli ise, çalıştığı bu kuruma başvuran hastalara belirli yararları sağlayacağına dair açıkça ifade edilen ve edilmeyen bir takım sözler vermiş, taahhütlerde bulunmuş demektir. Bir kurum adına çalışan hekimlerin hastaya yararlı olma ödevi, gelen hastaları muayene ve tedavi etmek üzere vermiş olduğu söze dayanır.

Serbest Hekimlik

Hastanın muayeneye, tedavi ve bakıma ihtiyacının olması, hekime bir takım ahlak ödevleri yüklemeye her zaman yeter mi? Özel hekimlik ile kurum hekimliği doktorlara farklı ahlak ödevleri yükler. Hiçbir kuruma bağlı olmadan serbest çalışan bir doktor normal koşullarda kime hizmet vereceğine karar vermede özgürdür. Hastanın ihtiyacı olsa da serbest çalışan bir doktorun, örneği özel muayenesine gelen bir hastaya, ona bakıp tedavi edeceğine dair verilmiş bir sözü olamaz. Bunun istisnası ise “acil durumdaki hastalardır”.

Doktorlar görevleri başında değilken de yararlı olma ilkesi onlara bir takım ahlak ödevleri yükleyebilir. Örneği, bir trafik kazası yaralanmasına tanık olan doktorun yaralıya yardım etme ahlak yükümlülüğü vardır. Bir tiyatroda eğlenirken, bir lokantada yemek yerken, “burada bir doktor var mı” diye seslenildiğinde, orada bulunan doktor yardım çağrısına cevap vermelidir. Doktorlar görevli olmasalar da, kendilerine ihtiyaç olduğunda acil hastalara ilk yardımı sağlama ahlak yükümlülüğünü taşırlar. Örneği, bir doktor çalıştığı hastanenin bir başka bölümüne gittiğinde acil müdahaleyi gerektiren bir hasta ile karşılaşır ve o anda kendisine ihtiyaç duyulursa, yardım etmelidir. Bir doktor nöbetçi değilken tesadüfen orada bulunduğu sırada karşılaştığı, müdahaleye ihtiyacı olan acil hastaya elini uzatmalıdır.

Doktorlar tıbbi ihtiyaç halindekilere yardıma hazır olmalıdır. Yararlı olma ahlak ilkesi çok kere doktorun yarar sağlama görevini kendisinin üstlenmesine dayanır. Kendisine ihtiyaç duyulan doktorun göze alacağı risk önemsizse ve kendi hayatına zarar vermeyecekse, o anda gereken bilgi ve beceriye sahip olduğunda, kendi arzusu ile hastaya/yaralıya yardımcı olmalıdır. Çünkü yarar sağlama ilkesi hekime ahlak sorumluluğu yükler.