Istanbul Üniversitesi Matbaası

Tıp Eğitimi ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında hekim gereksiniminin karşılanması

14 Mart 1827’de kurulan ve modern tıp eğitimini amaçlayan Tıphane’yi, bugünkü tıp eğitiminin başlangıcı olarak kabul ediyoruz. Tıphane geçirdiği çeşitli aşamalardan sonra 1933 Üniversite Reformu ile İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi adını aldı. 1933'te uygulanan rejimden dolayı Almanya'dan ayrılmak zorunda kalıp Türkiye’ye gelen Musevi asıllı seçkin hocaların İstanbul Üniversitesi ve özellikle tıp fakültesine önemli katkıları oldu. İstanbul Üniversitesi içindeki tek tıp fakültesi 1967 yılında ikiye ayrılarak İstanbul ve Cerrahpaşa Tıp Fakülteleri adlarını aldılar.

İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi 1945 yılına kadar Türkiye’nin tek tıp fakültesi olarak hizmet verirken, 1937 yılında Atatürk'ün emriyle Ankara’da bir Tıp Fakültesi kurulması kararlaştırıldı ve çalışmalara başlandı. Ancak ikinci Dünya Savaşı bu girişimin gecikmesine neden oldu. Konu 1945 yılında tekrar ele alındı ve Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi ilk olarak 1945-1946 ders yılında 308 öğrenci ile eğitime başladı. Bunu takiben 1955 yılında İzmir’de Ege Üniversitesi bünyesinde yeni bir tıp fakültesi açıldı. Diğer tıp fakültelerimizin kurulması ise 1960’lı yıllarda başladı.

Erzurum’da Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi ve Diyarbakır’da Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi 1966, Ankara’da Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi 1967, Kayseri’de Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi 1968, Eskişehir’de Anadolu Üniversitesi Osman Gazi Tıp Fakültesi ve Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi 1970, Samsun’da Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi 1973 yıllarında kuruldular. Ülkemizde şu anda vakıf üniversitelerine bağlı olanlar da dahil 52 tıp fakültesi bulunmaktadır.

Cumhuriyet’in ilk yıllarında gelir düzeyi düşük olan başarılı öğrencilerin de tıp eğitimi alması için özendirici kararlar alındı. Ücretsiz öğrenci pansiyonları, burs olanakları sağlandı. Hekimliğe isteklileri arttırmak amacıyla liseyi en az iyi dereceyle bitiren gençlerin tüm ihtiyaçları devletçe karşılanıp Tıp Fakültesinde okutulması için 1924 yılında İstanbul’da yatılı Tıp Talebe Yurdu açıldı. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesinin olanakları, ayrıcalıklı desteklerle arttırıldı. Üniversite'deki öğrenci sayısı 1000'e çıkarıldı.

Bulaşıcı hastalıklardan kırılan ülkemizde sahada çalışacak hekimlere gereksinim vardı. Bu gereksinim 1923 yılında hekimlere iki yıllık zorunlu hizmet yasası ile karşılandı. Anadolu'da hizmet yapan hekimlerin aylıkları yükseltildi. O yıllarda koruyucu sağlık hizmetlerinde çalışan bir hekim, zorunlu hizmet yaparken, başbakandan daha fazla ücret alıyordu. İlk hekim açığı kapatıldıktan sonra kendi hesabına okuyanların mecburi hizmeti kaldırıldı.

Cumhuriyet'ten sonra, hekimlerin görev ve çalışma koşullarını belirleyen yeni yasalar çıkarıldı. 1928 yılında 1219 numaralı “Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarz-ı İcrasına (tıp ve şubeleri sanatlarının uygulama usulüne) Dair Kanun” hekim, diş hekimi, ebe, sünnetçi ve hemşirelerin uyması gereken usulleri kapsıyordu.