İYİLİĞİ emredip köTÜLÜkten sakindirmak (Emr bi'l Maruf ve Nehy-i An'il Münker) muhsin kiraatî

Bir Hatıra

Kalabalık bir camide, bir alimin arkasında namaza durmuştum. Ansızın Fatiha suresinin ortasında cemaat imamı namazını keserek halka abdestti olmadığını ve namazlarını fürada olarak tamamlamalarını ilan etti. Eğer burada cemaat imamı utanacak olsaydı halka abdestsiz namaz kıldırır ve büyük bir münker işlerdi.

Başka Bir Örnek

Toplantının tam ortasında namaz kılmadığımızı fark edip toplantının sonuna kadar oturacak olursak, namazımızın kaza olacağını görürsek, hemen kalkıp namazımızı kılmazsak bir münker işleriz ve namazımız kaza olur.

Bizden soru sorduklarında, "bilmiyorum!" demekten

1 - Ehl-i Beyt c. 71, s. 331.

355

utanıp yanlış bir cevap veriyoruz.

İmza toplamak için bize geldiklerinde utanıp haksız olarak onu imzahyoruz.

Nice kişiler var ki birkaç dakika sormaya ciiret edemedikleri için bir ömür yanılgı içerisinde bocalayıp dururlar.

Nice erkek ve kizlar var ki hayatlannin başında bilgiye ihtiyaçları olduğu halde utanıp sormadıkları için bu utangaçlıkları bir takım münkerlerin kaynağı olmuştur.

Gazetelerde İslam dinine veya bir kişiye yalan bir şey isnat ediyorlar, fakat o, onu yalanlamaya ciiret edemiyor.

Bunlar, aklıma gelen örneklerdir. Sizde biraz düşünecek olursanız, utangaçlık ve mahcubiyetin bir çok münkerlerin nasıl kaynağı olduğuna dair bir çok örnekler bulabilirsiniz. Nice kişiler var ki haram lokma yedikleri halde kendilerine yakışmadığını düşünerek bir çok mesleğe yanaşmaktan utanırlar.

Olumlu Utangaçlık

Elbette utangaçlık her yerde giinah ve münkerin kaynağı değildir. Bazı yerlerde insan utanarak çirkin bir işe girişmez; işte bu utangaçlık onun aklından kaynaklanan olumlu bir utangaçlıktır.

Bir hadiste, "Utangaçlık tüm hayırların anahtarıdır"1 geçtiğini göriiyorsak, maksat bu utangaçlıktır.

Bir hadiste, "Utangaçlık çirkin işi engeller"2 şeklinde geçiyorsa, bu utangaçlık kastedilmiştir.

1  - Gureru'l - Hikem.

2 - Gureru'l - Hikem.

356

Bir hadiste, "İffet utangaçlık ve hayâ miktarıncadır -hayâ arttıkça iffet de artar-"1 şeklinde kaydediliyorsa, yine hayânın bu kısmı amaçlanmıştır.

Hayâ o kadar önemlidir ki, bir hadiste "Hayâsı olmayanın imam da olmaz"2 şekline geçer.

Hayâlı insan kusurunu insanlardan gizler ve onlara günah işlediğini ikrar etmez.

Her halükarda, hayâ konusu ve hayâ çeşitleri psikolojik ve toplumsal bir mevzudur ve detaylarına girmek bizi asıl konumuzdan uzaklaştırır.

Adamın bin benden, "Ben utangacım; bunun dermanı nedir?" diye sordu.

Ben, "Bunun en iyi tedavisi alıştırmadır; örneğin konuşma yapıp vaaz vermekten utanan kimse evde ezan verirse yavaş yavaş utangaçlığı yok olup gider" dedim.

Hz. Emirulmümin Ali (a.s), "Bir şeyden korkuyorsanız kendinizi onun içine atın" buyuruyor.3

Burada babalar, anneler ve okul yöneticilerine bir uyarıda bulunmayı gerekli görüyorum: Bir çocuk kendi varlığını hissettirmek isteyince hemen onu bastırmayın ve ona bu fırsatı tanıyın; hatta eksik bir iş yapacak olursa moralini bozmayın; çünkü bir çok utangaçlıklar insanın çocukluk         döneminde         tahkir          edilmesinden

kaynaklanmaktadır; nitekim bir çok cüretler de çocukluk dönemindeki teşviklerden kaynaklanmaktadır.

Korku bir çok münkerlere zemin hazırlayan psikolojik konulardan biridir. Nice yalanlar, cephelerden kaçışlar,

1  - Gureru'l - Hikem.

2 - Gureru'l - Hikem.

3  - Biharu'l - Envar, c.7, s. 362.

357

gerçekleri gizlemeler, çirkin mazeretler, çirkin itiraflar ve haksız şahitlikler var ki korkudan kaynaklanmaktadır. Korku, İmam Seccad'ın (a.s) Ramazan ayının seherlerinde, tehlikesinden Allah'a sığındığı hallerden biridir. İslam ülkelerinin başındakiler süper güçlerden korkmasaydılar bugün Müslümanlar bu şekilde tahkir edilmezlerdi veya İmam Humeyni'nin (ks.) o şecaati olmasaydı İran bu izzete ulaşmazdı. Hz. Ali (a.s) Nehcu'l - Belaga'da halsiz ve korkak kişiler hakkında en şiddetli tabirleri kullanmaktadır.

Bazen, "Sizleri ruhsuz cesetler olarak görüyorum!"1 buyuruyor.

Bir yerde ise, "Ey erkeklere benzedikleri halde erkek olmayanlar! "2 buyurmaktadır.

Başka bir yerde de şöyle buyurmaktadır: "Korkak kişilerle müşavere etme."3

Ayrı bir yerde ise, "Kadınla müşavere etme; çünkü onların görüşü insanı istikrarsız eder"4 buyurmaktadır.

Açıktır ki Hz. Ali'nin (a.s) bu buyruğu erkekleri de kapsamaktadır; yani senin katiyet ve cüretini yok edip içinde korku ve ümitsizlik uyandıran kimselerle müşavere etme! Fakat başka bir yerde, "Bir kadının irşat, düşünce ve kemale sahip olduğunu görürsen, onunla müşavere et!"5 buyuruyor.

Her halükârda, din gayretine sahip olmak marufa

1-Hutbe: 108. 2 - Hutbe, 27. 3-53. mektup.

4 - Biharu'l - Envar, c. 103, s. 253.

5  - Biharu'l - Envar, c. 103, s. 253.

358

emredip münkerden sakındırmanın birinci şartıdır.

Bir Hatıra

Adamın biri bana, "Otobüs şoföründe namaz için caddede durmasını rica ettim; fakat o önemsemedi; acaba yine de sorumlu muyum ben?" dedi.

Ben, "Evet" dedim, "Çünkü rica etmek yetersizdir. Para cüzdanın veya çocuğun arabadan yere düşseydi basil bağırırdın; işte namaz için de öyle bağırmalısın."

Rica etmek her yerde etkili değildir; bazen bağırmak, mutaassıp olmak, yanıp-yakılmak, moral ve ciiret gereklidir. Kur'an-ı Kerim'de özellikle savaşlarda morali güçlendirmek konusunda onlarca ayet vardir.

359

B- Kültürel Münkerler

Bir anlamda akidevî münkerler olan kültürel münkerler kalem, beyan, sanat, film, tebligat, yaygara çıkarma ve vesvese yapma, günah ve isyan toplantıları düzenlemek, dinî merkezlerin göz alıcılığını etkileyen bina ve tesisat vesileleriyle gerçekleşmektedir; örneğin Medine'deki Mescid'i Nebi'nin göz alıcılığını etkilemek için Şam'da Emevî mescidi yaptılar veya İmam Cafer-i Sadık'ın (a.s) dersine karşı rakip çıkarmak için ilim merkezlerini çekip Bağdat'a topladılar. Bir gün müsteşar, müsteşrik, uzman adına ve bugün de uydu ve bilgisayar diskleriyle işi öyle bir yere vardırdılar ki Mescid-ul Haram'ın birkaç adım ötesinde Japonyalı kız (Uşin)in fılmi yayınlanmaktadır; oysa Resulullah'ın (s.a.a) kızının adı bile yok ortada.

Ne mutlu ki yüce rehberimiz kültürel saldırı olayını herkesten önce fark edip yetkililerin dikkatini bu konuya çekti ve şimdi bu konuda bir takım girişimler yapıldı.

Aziz okuyucularımız Kur'an-ı Kerim'de geçen "vedde"

360

kelimesini inceleyecek olurlarsa düşmanın neyi sevip neyi arzuladığını anlayacaklardır. Bunlann en önemlileri İslam düzeninin ve dinî değerlerin sapması ve Müslümanların inanç ve itikatlarından vazgeçmesini arzulamalarıdır.1