K. S.Ü. İLahiyat fakültesi temel iSLÂm biLİmleri BÖLÜMÜ arap diLİ ve belagati ana biLİm dali avrupa’da şarkiyatçilik bağlaminda
Yüklə 0,72 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İlim Yayma Vakıfları
- Şarkiyat Cemiyet Ve Dergileri
- Amerikalı Oryantalistler 226
Şarkiyat MüzeleriWashington’daki Sâmi, Afrika ve Frair müzeleri ile San Francisko’daki Sanat Müzesi ve New York’taki Rurikh Müzesi- ki içinde oldukça değerli İslâm Sanatı eserlerinden koleksiyonlar ihtiva etmektedir- ABD’nin önde gelen Şarkiyat müzeleridir. İlim Yayma VakıflarıAmerikalı zenginlerin kurdukları hayır dernekleri, Şarkiyat araştırmaları yapan kimseler ve kurumlara yardımda bulundular. Bununla birlikte bu hayır dernekleri doğrudan oryantalizm üzerinde herhangi bir araştırma yapmamışlardır. Sadece Şarkiyat çalışmaları yapan dernek, üniversite ve kişileri keşif ve araştırmaya teşvik etmiş ve bilgilerin bütün insanlar arasında yayılması için yapılan eserlerin neşrini de desteklemişlerdir. Bu vakıfların en önde gelenleri şunlardır: Rockefeller Vakfı: Afrika ve Ortadoğu’daki bazı enstitülere İslâm Sanatları Araştırmaları için 24 bin dolar bağışlamıştır. 1959 yılının ikinci çeyreğinde Beyrut’taki Amerikan Üniversitesi Tıp Fakültesi’ne 240 bin dolar tutarında bir meblağ ödemiştir. Hartum Üniversitesi Kütüphanesi için 2.730 dolar, Tunus Dışişleri Bakanlığı’nın uluslar arası ilişkiler üzerine yazılan kitapları toplaması için 5 bin dolar bağışlamıştır. Birleşik Arap Cumhuriyeti’ne iki burs vermiştir: Birincisi; Yüksek Yönetim Enstitüsü’ne, ikincisi ise, Ulusal Planlama Komisyonu’na 275 bin dolar tutarında ve daha sonra da İslâm Ansiklopedisi’nin yeniden basılması için 45 bin dolarlık bağış vermiştir.(1962)224 Carnegie Vakfı: Şarkiyat çalışmaları için bir miktar para bağışlamıştır. Yadigar Vakfı: Yale Üniversitesi mezunu Philips Mc. Millan’ın, eşi tarafından hatırasının yaşatılması için kurulmuştur. Bu vakıf da bir miktar para bağışında bulunmuştur. Ford Vakfı: Modern Arapça kitaplarının İngilizce’ye çevrilmesini sağlayan bir tercüme dizisi/serisi oluşturmuştur. Bu kitaplardan bazıları şunlardır: - Tâhâ Hüseyin: Mısır’da Kültürün Geleceği - Osman Emin: Muhammed Abduh - Seyyid Kutup: İslâm’da Sosyal Adalet - Ömer Ferrûh: Arapların Felsefe’deki Dehası Bunun yanı sıra Alman oryantalist Hans Wehr’in Fasih Arapça Sözlüğü’nün İngilizce çevirisi, Dr. Mansur’un İngilizce-Arapça Diplomasi, Siyaset ve Uluslar arası İlişkiler Kavramları sözlüğü gibi çeşitli eserleri de yayınlamıştır. Ford Vakfı, 1923 yılında, büyük miktarını Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerinin üniversite ve cemiyetlerinin Uluslararası ilişkiler araştırmalarını geliştirmeleri için aldığı 7.222.000 dolar tutarında bir bağış yapmıştır.. Daha sonra Birleşik Arap Cumhuriyeti, Irak, Suriye ve Lübnan, bu paranın 4/3’ünü eğitim, kültür ve ekonomik amaçların yerine getirilmesi için yapılan çalışmalara ayrılmıştır.(1964) Şarkiyat Cemiyet Ve DergileriJournal of The American Oriental Society (Amerikan Doğu Cemiyeti Dergisi): 1906 yılında kurulmuştur. Üç aylık olarak çıkan bu dergi, Newhaven’de yayınlanmaktadır. Isis (1913–46): Sarton ve Mc. Donald tarafından yönetilmiştir. 1923’ten sonra Cambridge-MESA’da Bilim Tarihi Cemiyeti’nin resmi dergisi olmuştur. Art Islamıca (İslâm Sanatı): 1934 yılında kurulmuştur. Michigan’da 6 aylık olarak yayınlanmıştır. Osiris (1926): Isis dergisine tamamlayıcı olarak Sarton tarafından Kültür ve İlimler Felsefesi için kurulmuştur. Journal of Near Eastern Studies (Yakındoğu Araştırmaları Derneği Dergisi-1942): Yerini, 1950’de Sâmi Dili ve Edebiyatları Dergisi’ne bırakmıştır. Middle East Journal (Ortadoğu Dergisi-1947): Bu dergiyi Washington Ortadoğu Enstitüsü yayımlamaktadır. Hâlâ yayımlanmakta olan bu dergi, 2005-Bahar’da 59. cildin 2. sayısını çıkarmıştır. The Moslem World (İslâm Dünyası–1955): Mc. Donald ve Zwemer’in 1911 yılında Hartford’ta kurdukları “İslâm dünyası Dergisi”nin yerini almıştır. American Journal of Numismatics (Amerikan Nümizmatik Dergisi): 1906’da 40 adet yayımlanmıştır. MESA-Assocation of Middle Easten Studies (Ortadoğu Araştırmaları Birliği): 1966 yılında 50 üye ile faaliyete başlamıştır. Şu an 2600’den fazla üyesi vardır. Bu birliğin kuruluş amacı “Şarkiyat alanında bilim adamlığı ve öğretim düzeyinin yükseltilmesi, yayın ve toplantılar yoluyla bilim adamları arasında iletişimin geliştirilmesi ve Ortadoğu ile ilgili akademik çalışmalar yapan örgütlerin işbirliğinin sağlanması” amaçlarını taşıdığı belirtilmişti.225 Bu birlik çeşitli dergiler yayınlamaktadır. Bunlardan biri MESA BULLETİ’dir. 6 ayda bir (Haziran ve Aralık ayları) yayımlanmaktadır. Haziran 2004’te 38. cildin 1. sayısını çıkarmıştır. Ayrıca bu derginin yazıları internet üzerinden yayınlanmaktadır. Dergi, Ortadoğu toplumlarının kültürleri, gelenekleri, Modern Tarih ve Kültür, Modern Politika ve Ekonomi, Modern Dil, Edebiyat, Sanat, Mimari, Müzik gibi alanlarda makaleler yayınlamaktadır. Web adresi: www.mesa.arizona.edu Amerikalı Oryantalistler226IRVING, W. Eserleri:
VAN DYCK, C.(1818-1895): Aslen Hollandalı olmakla birlikte Amerika doğumlu ve Lübnan vatandaşıdır. Lübnan’a, Amerikan heyetinde doktor olarak gitmiştir. Petrus Bustâni ile tanışmış ve Arapça’yı “el-Esir” ve “el-Yazıcî”den öğrenmiştir. İbrânice ve Süryanice almasının yanı sıra, Arapça’yı iyice öğrenmiş birçok atasözü ve şiir ezberlemiştir. Abiye’de Petrus Bustâni ile birlikte bir okul açmış (1847) bunu Doktor Daniel Blus Beyrut’a taşımıştır.(1866) Bu okul, daha sonra ise Amerika Üniversitesi olarak bilinmiştir. Eserleri:
VAN DYCK, Ed: Van Dyck C.’nin oğludur. Lübnan’da doğmuş ve Beyrut Amerikan Üniversitesi’nden mezun olmuştur. Kahire’de İngilizce profesörlüğüne tayin edilmiştir. Eserleri:
FRIEDLAENDER. Eserleri:
BRÜNNOV, R.(1858-1917): Alman asıllı olup Almanya Üniversitesi’nden mezun olmuştur. 1910 yılında Princeton Üniversitesi’nde Sâmi Dilleri profesörlüğüne atanmıştır. Âsuri ilimlerinde uzman olmasıyla tanınmıştır. Eserleri:
GOTTHEIL, R.J.H.(1862-1936): İlk ve orta öğrenimini New York devlet okullarında tamamlayan Richard Gottheil, 1881’de Colombia Collage’yi bitirdi. Daha sonra Almanya’ya giderek Berlin, Tübingen ve Leipzig Üniversiteleri’nde lisansüstü çalışmalar yaptı. 1886’da Berlin Üniversitesi’nde Süryani dili ve edebiyatı üzerine hazırladığı tezle doktor oldu. Mısır’a da giderek Arapçasını ilerletti. 1887’de New York’a döndü ve Colombia Collage’de Süryani dili ve edebiyatı dersleri vermeye başladı; hemen arkasından da aynı yıl Colombia Üniversitesi’ndeki Sâmi Diller ve İbrâni Edebiyatı Kürsüsü’ne profesör olarak atanmıştır. Ömrünün sonuna kadar bu görevi sürdüren Gottheil, Strasbourg Üniversitesi’nde de bir yıl misafir profesör olarak ders verdi.(1920–21) Öğretim faaliyetleri yanında 1896’da getirildiği New York Public Library’nin Şarkiyat Bölümü direktörlüğünü de ölünceye kadar yürüttü ve bu kütüphane’nin bülteninde (Bulletin of The New York Public Library) çeşitli makaleler yayımladı.228 Dünyanın her yerinden Yahudilerin meseleleriyle ilgilenen ve onların sosyal, ekonomik ve politik yönlerden güçlenmeleri için büyük gayret sarf eden Gottheil, çok faal bir siyonistti. Siyonizm ile ilgili çeşitli kitap ve makaleler kaleme aldığı gibi 1898-1904 yılları arasında Federation of American Zionists’in, 1902-1903 yıllarında The American Society of Biblical Literature’ün başkanlıklarını, 1904’ten itibaren de American Jewish Historical Society’nin başkan yardımcılığını yaptı. 1909-1910 yıllarında Kudüs’teki American School of Oriental Research’ün başkanlığını yürüten Gotheil, ayrıca Committee of American Lectures on the History and Religion’ın da kurucularından biridir.229 Eserleri:
MCDONALD, D.B.(1863–1943): Glaskow’da ders gördü ve daha sonra Berlin’e gitti.(1890) Zahov’dan Doğu Dilleri eğitimi almış ve ardından Sâmi Dilleri’ni öğrenmek için Harvard’a gitmiştir. Uzun süre Yakın Doğu’yu gezdikten sonra, burada Kennedy Heyetler Okulu’nu açmıştır.(1911) Uzun yıllar “İslâm Bölümü”nün başkanlığını yapmasının yanı sıra Samuel Zewemer’in yardımıyla “İslâm Âlemi Dergisi’ni kurmuştur.(1911) Sarton’un yardımıyla “Isis” dergisini kurmuştur.(1913) Eserleri:
TORREY, Cb. C.(Doğumu: 1863): Yale Üniversitesi’nden mezun olmuştur. Bir süre sonra aynı üniversitede Arapça profesörlüğüne atanmıştır. Aynı zamanda Amerikan İlim ve Sanat Akademisi’ne üye olarak atanmıştır. Arapça araştırmaları alanında önde gelen oryantalistlerden sayılmaktadır. Eserleri:
ZEWEMER, S.(1867-1952): Ortadoğu’daki misyonerlerin başıdır. McDonald ile beraber kurduğu “İslâm Âlemi” dergisinin genel yayın yönetmenliğini yapmıştır. İslâm ve Hristiyanlık arasındaki ilişkiler konusunda eserleri mevcuttur. Eserleri:
COOMORASWAMY, A.K.(1877-1947): İslâm sanatları uzmanlarından biridir. Kendi adına bir kitap yazılmıştır.(Londra, 1947) Eserleri:
POPE, A.U.(Doğumu: 1981): Harvard ve Cornell Üniversiteleri’nden mezun olmuş ve Asya Müzesi ve bölümlerini, Asya Araştırmaları Okulu ve Amerikan Enstitüsü’nü kurmuştur. San Francisco Sanat Müzesi’nde müdür olarak da görev yapmıştır. Eserleri:
COLVERLEY, E.E.(1882-1971): Princeton Üniversitesi Doğu Dilleri Bölümü’nden mezun olmuştur. Kilise’nin ABD’de oluşturduğu Arapça Heyeti’ne üye olarak tayin edilmiştir.(1909-1930) Daha sonra ise Kennedy Heyetler Okulu’nda ders vermiştir.(1930-32) Aynı okulda İslâm ve Arapça profesörlüğüne (1932-51), İslâm Âlemi Dergisi’nde yazar (1947-52), bir Amerikan şirketi Arap işleri danışmanlığına (1952), Kahire Amerikan Üniversitesi’nde misafir profesörlüğüne, daha sonra aynı üniversitede Doğu Edebiyatları Enstitüsü Dekanlığına (1944-45), John Hopkins Üniversitesi Şarkiyat Araştırmaları Enstitüsü’nde misafir profesörlüğüne (1953-54) ve Şarkiyat Cemiyeti Mirası Heyeti’nin başına atanmıştır. Eserleri:
ADAMS, Ch.(1883-1948): West Minster Üniversitesi’nde öğrenim görmüş ve daha sonra Mısır’a gidip orada ikamet etmiştir.(1909-1910) ABD’ye döndüğünde, Harvard Üniversitesi’nde McDonald’tan Arapça öğrenmiştir. Chicago Üniversitesi Arapça ve İslâmi İlimler alanından mezun olmuştur. Ardından Mısır Abbasi İlahiyat Okulu’na müdür olarak atanmıştır. 1939 yılında Kahire Amerikan Üniversitesi Şarkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dekanlığına tayin edilmiştir. Mc Gill Üniversitesi Asya Araştırmaları Enstitüsü müdürlüğü görevine seçilinceye kadar (1943) çeşitli yerlerde ders vermiştir. Eserleri: Arapça’yı iyi bir şekilde öğrenen Adams, kitap yazmaktan ziyade ders vermeye önem vermiştir. Yazdığı tek eser, doktora tezi olan “İslâm ve Mısır’da Yenilik” adlı eseridir.(Kahire, 1928; Oxford, 1933) Makalelerinden bazıları şunlardır:
WATSON, Ch.(Ö: 1948): Kahire’deki Amerikan Üniversitesi’nin kurulması için büyük çaba göstermiş ve kurulan bu üniversitenin ilk rektörü olmuştur. Doğu-Arap bölgelerinde yüksek mevkilerde görev yapan yüzlerce öğrenciyi mezun etmiştir. Eserleri: Eğitim ve öğretim usulü hakkında birkaç makalesi vardır.
BADEAU, J: Watson’dan sonra Kahire Amerikan Üniversitesi rektörlüğü görevi yapmıştır. Ardından Kahire’ye konsolos, Colombia Üniversitesi Ortadoğu Enstitüsü’ne müdür (1964) olarak atanmıştır. Dil, üslup ve gramer açısından Arapça’yı iyi bir şekilde öğrenmiştir. Irak’ta uzun süre kaldığı için, daha ziyade Irak Lehçesi’ni tercih etmiştir. Gazali’nin eserlerini ve bazı Kur’an tefsirlerini okumuştur. Adams’ın yazılarında ve konuşmalarında, başta Filistin sorunu olmak üzere, Arapları savunma çabası göze çarpmaktadır.(ABD’de 9 ay’da 105 konuşma) Bunun dışında, genel olarak Ortadoğu’nun durumu konusunda da araştırmalar yapmıştır. SARTON, G.(1884-1957): Belçika doğumludur. Tabii ilimler ve matematik alanında doktorasını yapmıştır.(1911) II. Dünya Savaşı çıktığı zaman İngiltere’ye göç etmiş ardından ABD’ye giderek Amerikan vatandaşlığına geçmiştir. 1916’da Washington Üniversitesi’ne, 1917-1749 yılları arasında ise Harvard Üniversitesi’ne hoca olarak tayin edilmiştir. Beyrut Amerikan Üniversitesi’nde Arapça Araştırmaları’na yönelmiş (1931-32) Suriye, Mısır ve Kuzey Afrika’da Arapça alanında derinlemesine araştırmalar yaptığı gibi insani düşünce alanında Arapların üstünlüğünü göstermek amacıyla Beyrut Üniversitesi’nde ve Beyrut Şeriat Fakültesi’nde dikkat çekici konferanslar vermiştir. Bir süre sonra kütüphanesini Harvard Üniversitesi’ne hediye etmiş (1949) ve ders vermeyi bırakmıştır. (1951) İyi derecede İngilizce, Fransızca ve Almanca bilmesinin yanı sıra Yunanca, Latince, İspanyolca, İtalyanca ve Arapça’yı da iyi konuşuyordu. Bunların yanında Sanskritçe, Çince ve Japonca da bilmekteydi. Kendisine 6 fahri doktora unvanı verilmiş ve 10 adet Ulusal Bilim Akademilerine ve çeşitli Uluslararası Tarih ve Felsefe cemiyetlerine üye olarak seçilmiştir. Kendisine, kendi adına yapılan bir araştırma koleksiyonu hediye edilmiştir. (1947) Eserleri:
HITTI, Ph.Kh.(1886-1978): 24 Haziran 1886’da Beyrut yakınlarındaki Şimian köyünde doğdu. Maruni Kilisesi’ne mensup bir Hıristiyan Arap’tır. İlköğrenimini Şimian’da tamamlamasının ardından ortaokulu ve liseyi Sükulgarb’ta bulunan Amerikan mektebinde okudu (1903) Bu mektepte 3 yıl öğretmenlik yaptıktan sonra 1906’da Beyrut Amerikan Üniversitesi’ne kaydoldu. Buradan mezun olunca (1908) aynı üniversitede tarih dersleri verdi. 1913 yılında ABD’ye giderek Colombia Üniversitesi’nde (New York ) Richard Gottheil’in yayında Belazüri’nin “Fütûhu’l-Buldan” adlı eserinin ilk yarısını İngilizce’ye çevirerek doktor unvanını aldı (1916) ve 1920’ye kadar bu üniversitede Departmend of Oriental Languages’ te öğretim görevlisi olarak bulundu. Aynı yıl ABD vatandaşlığına kabul edildi ve Beyrut’a dönüp okuduğu üniversitede tarih dersleri verdi.(1920-25) 1926’da Princeton Üniversitesi’ne (New Lersey) geçti. 1936’da profesör oldu. 1941’de Department of Languages and Literatures’de başkan vekilliğine ve 1944’te başkanlığına getirildi. 1954 yılında emekliye ayrıldı.231 1947’den itibaren Ortadoğu araştırmaları konusunda başlatılan bir akademik çalışmalar dizisinin çeşitli Amerikan üniversitelerinde yer almasını ve yetiştirdiği öğrencilerin bu öğretim zincirine önemli katkılarda bulunmasını sağlayan Hitti, Amerika’da Arap tarihi ve İslâm kültürü alanlarında başta gelen otoritelerinden biri sayılmıştır. Emekliliğinden sonra Harvard (Cambridge ) ve Princeton Üniversiteleriyle bazı Güney Amerika üniversitelerinde misafir öğretim üyesi olarak İslâm tarihi dersleri vermiş, American Oriental Socirty, American Historical Association gibi akademik kurumların ve ayrıca Lingiustic Society of America’nın üyeliğinde bulunmuştur. Hitti, Arap kültürü ve tarihinin Amerikan üniversiteleri tarafından önemle ele alınmasında büyük rol oynamış, ABD içinde ve dışında kültürel, sosyal ve hatta bazı siyasi teşekküllerde kuruculuk, idarecilik ve üyelik yapmıştır.232 Çeşitli devletler, üniversiteler, bilimsel akademi ve cemiyetleri tarafından kendisine şeref payelerine verilen Hitti, özellikle Arap tarihi, kültürü, dil ve edebiyatı ile İslâm dini üzerinde ilmi araştırma mahsulü eserler ortaya koymuş seçkin bir şarkiyatçıdır. ABD’de Sâmi diller ve edebiyatları ile Arap tarihi, kültürü ve arkeolojisi üzerinde bilgi birikimini kolaylıkla özümsemiş ve yayımladığı eserlerde bu dillerde mevcut ana kaynaklara başvurabildiğini göstermiştir. Bugünün Müslüman Arap ilim çevrelerinde Hitti, birbirinden farklı görüşlerle anılmaktadır. Bunların bazılarında ilme olan hizmetleri dolayısıyla sitayişkar cümleler kullanırken (Abdulcelil et-Temimi, S. 45–46, s.155 vd.) bazılarında kendisi kötü bir şarkiyatçı, tarihi gerçekleri değiştirip olayları saptıran araştırmacı yahut İslâm düşmanlığı ile dolu bir Hıristiyan Arap olarak tanıtılmaktadır.(M. Abdulfettah Aliyyân, s.35–36) Aleyhinde bulunanlar arasında en ağır eleştirileri yapanlardan Mustafa es-Sıbai onun hakkında şunları yazmaktadır: “Philip Hitti… En katı İslâm düşmanlarındandır. Amerika’da Arap meselelerini savunuyormuş gibi görünürse de kendisi Amerikan Dışişleri Bakanlığı’nın Ortadoğu işlerindeki gayrı resmi danışmanıdır. Sürekli olarak İslâm’ın insanlık kültürünü kurmadaki rolünü küçültmeye çalışır ve Müslümanlara herhangi bir üstünlüğün verilmesinden hoşlanmaz. Mesela 1948’de yayımlanan The Encyclopaedia Americana ‘nın “Arap Edebiyatı” maddesinde şunları yazmıştır: “Yeni edebi hayatın belirtileri ancak XIX. Yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkmaya başladı. Bu yeni hareketin önderlerinin çoğu, Amerikan misyonerlerinin faaliyetleri sayesinde öğrenim gören ve onlardan ilham alan Lübnanlı Hıristiyan Araplardır.” Hitti’nin İslâm’ın ve Müslümanların üstünlüğünü küçümseme girişimleri sadece modern asra özgü değildir. İslâm tarihinin bütün dönemlerine de yansır.(el-İstişrâk ve’l-Müsteşrikûn, s.33-34)233 Eserleri: Hitti’nin Arapça ve İngilizce 21 kitabı yayımlanmış, Bunlar kısmen veya tamamen Japonca dahil 18 dile tercüme edilmiştir. Bunlardan başka 500’e yakın makale ve inceleme yazısı ile The Encynlopaedia of Islam, Encynlopaedia Britannica, The Encynlopaedia Americana ve diğer bazı ansiklopedilerde yayımlanmış çeşitli maddeleri bulunmaktadır; ayrıca Webster’s Dictionary’nin de hazırlayıcıları arasında yer alıyordu. Hitti’nin en önemli kitabı 12 dile çevrilen ve bütün dünyada pek çok baskısı yapılmış olan History of the Arabs’tır. İlk defa 1937’de yayımlanan ve günümüze kadar sadece İngilizce’de 30’a yakın baskısı yapılan bu eser, Siyasi ve Kültürel İslâm Tarihi adıyla Türkçe’ye de çevrilmiştir.(trc: Salih Tuğ, I-IV, İst. 1980-81; 2. baskı: İst. 1995) History of the Arabs, Türkiye dahil dünyanın birçok üniversitelerinde siyasi ve kültürel İslâm tarihi alanında önemli eserlerden biridir. İngilizce’de Arap Tarihini bir bütün olarak ele alan ilk eserlerden olması ayrıca önemini arttırmaktadır.234
Ayrıca Princeton Üniversitesi Şarkiyat Araştırmaları Dergisi’nin başkanlığını yapmış ve 18 sayı çıkarmıştır.235 Yüklə 0,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|