Kalesinde Halil Paşa Kulesi ve sahil kapusu Resim: Sabiha Bozcalı
Dinleyin hâlimi başdaıı ibtidâ Düşdü gönül sevdi bir dilrübrâyı Aklımı başımdan eyledi yağma Gözleri mestâne çekdi esmayı
Yüklə 5,55 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Duramam görmesem yâri bir saat Aklımda gönlümde ol çeşmi âfet Aceb nasıl bulsam tenha selâmet Bildireni kendine bu macerayı
- Sakız mahbûbudnr yâni adalı Murâhiklik sânı nazlı edâh Kor misâli dilber yüzünün alı Yakdim şîvekâra ol an abayı
- 7. Elin tutsam bir gez öpsem ayağın Muhabbet eylesek geçmeden çağın İşmar etti yakdı ümid çerâğm Saat bir de davet etti gedâyı
- Yanımdan yoldaşları savdım bir bîr Zira budur yâre gitmeğe tedbir Lâkin çekmisdim fazlaca kafayı
- Lâkin yârim bana cevab vermedi Kulak verdim nedir Filibin derdi Biriyle urumca kelâm ederdi Karardı gönlümün direhşan ayı
- Tuna seli gibi akdi kızıl kan Kasablar önünde ınasatîı kurban Baş koydum eşiğe görsün îıereâyî
- Cümle yoldan geçen bir yana durdu Nasıl oldu deyû zabtiye sordu Demliler komşular bunu Mm vurdu Kim koydu bu hâle bu fukarayı
- Dökülür gözümden nice kanlı yaş Yaram pek sızılar canda bir telâş Sırtdan yere indirip yavaş yavaş Babı zabtiyede verdik molayı
- 19. Kalmamış yüzünde hiç kan eseri Korkusundan dolmuş kan dideleri Hâlimi görünce kasab dilberi Figaam tuttu kubbei semâyı
- 21. Dedim ki ben ettim kendime kendim Yanmasın nârıma servi bülendim. Bu çocuk masumdur bilin efendim Etmeyin Filibe cevrii cefâyı
- Zabtiyeden taşra çıkdık ol zaman Çakmakçılar yokuşunda nâgihan Başladı sicmimden çekilmeye can Her yanımdan hicran sardı âzâyî
- Andan doğru hastahâneye vardık Ölmüş idüğünüıı haberin aldık Nakkaşpaşa Karakolunda kaldık Bir gece bekledik subhü mesâyı
- 27. Heın Beylerbeyine gitti bir nefer Bulnb pederini verdiler haber . Bir taksın alıbâb alub beraber O da geldi kan dökerek ağlayı
- Sene bin ikiyüzseksen bir tamam Unutmam o nevcivana duayı
- Çeşmemeydanh Behçet (Resim: B. Seren)
Dinleyin hâlimi başdaıı ibtidâ Düşdü gönül sevdi bir dilrübrâyı Aklımı başımdan eyledi yağma Gözleri mestâne çekdi esmayı Günden güne artdı başımda sevda Coşdu derya gibi bu aşk ü hevâ Kimseye derdimi demedim amma Rûzü şeb çekerdim ahu feryadı Duramam görmesem yâri bir saat Aklımda gönlümde ol çeşmi âfet Aceb nasıl bulsam tenha selâmet Bildireni kendine bu macerayı Tavuk pazarına yolum uğradı Meygedede gördüm çeşmi cellâdı Muğbecenin Kasab FUibdir adı Satın aldım o püsküllü belâyı Sakız mahbûbudnr yâni adalı Murâhiklik sânı nazlı edâh Kor misâli dilber yüzünün alı Yakdim şîvekâra ol an abayı Bir mahden ziyâde taşındım durdum Yâr elinden bade içüb oturdum Oldum senli benli yakınlık kurdum Gördüm ol viçandan rûyi vefayı 7. Elin tutsam bir gez öpsem ayağın Muhabbet eylesek geçmeden çağın İşmar etti yakdı ümid çerâğm Saat bir de davet etti gedâyı
e> Yanımdan yoldaşları savdım bir bîr Zira budur yâre gitmeğe tedbir Lâkin çekmisdim fazlaca kafayı
Tuna seli gibi akdi kızıl kan Kasablar önünde ınasatîı kurban Baş koydum eşiğe görsün îıereâyî
19. Kalmamış yüzünde hiç kan eseri Korkusundan dolmuş kan dideleri Hâlimi görünce kasab dilberi Figaam tuttu kubbei semâyı '20. Kanlı yaşı dökme dedim dilbere Yazıkdır sendeki âhû gözlere Seninle işimiz kalsın mahşere Hakkın divânında görem dâvayı 21. Dedim ki ben ettim kendime kendim Yanmasın nârıma servi bülendim. Bu çocuk masumdur bilin efendim Etmeyin Filibe cevrii cefâyı
Bir gece bekledik subhü mesâyı 26. Camiin içinde gasîeylediler Pederi nerede kaldı dediler Ol Beylerbeyinde haber verdiler Gelsin evlâdını görsün kazayı 27. Heın Beylerbeyine gitti bir nefer Bulnb pederini verdiler haber . Bir taksın alıbâb alub beraber O da geldi kan dökerek ağlayı
32. Sözün bitir Remzi hâsılı kelâm Macerayı ber tafsil ettim ilâm Sene bin ikiyüzseksen bir tamam Unutmam o nevcivana duayı f . ONBAŞI (Bahovalı) — 1894 de, yangınlarda göstere geldiği insan gücünün üstünde fedâkârlığa rnükâfâten onbaşılık, on altın ihsanı şahane ve ayrıca «selâmı pâdişâhı» ile taltif edilmiş bir itfaiye neferidir; memleketinde bir berberin oğlu olup büyük Rumeli bozgununda muhacir kaafilelermden birine katılan ebeveyni İstanbula geldiğinde Bedri üç yaşında bir sabî imiş; çocukluğu babasının vefada T'aşteknelerde açdığı küçük bir berber dükkânı - kahvehanede çıraklıkla geçmiş, serpilince bütün akran ve emsali gibi tulumbacılığa heves etmiş; boylu boslu, eli ayağı düzgün, kaşı gözü yerinde güzel bir delikanlı imiş; tulumba sandığı sevdası ile pırpırı kıyafet ve yalın ayak düşmesi, evi bırakub koğuşta yatup kalkması babasını çok üzmüş, derdini, Vefadaki konağına tıraşa gittiği ftfâiye kumandanına ac-^iŞ, kumandan paşa da İtfaiye taburuna alınız; ve delikanlı fevkalâde cesareti ile kısa bir zamanda taburun göz bebeği olmuş. İtfâiyeli Bedrinin Ayşe adında dünya güzeli bir ablası varmış; bu kız, yine o boz-" gün muhacirlerinden ve Eski Zagra eşrafından Emin paşazade Şevket Beyin gaayetle mahremi uşağı Büklümüklü Mustafa ile evlendirilmiş; ki bu ansiklopedinin müellifi ,R. E. Koçunun anası Hacı Fatma Hanım Eski Zağralı Şevket Beyin kızıdır. Berlin muahedesinden sonra Şevket Bey ailesi Şarkî Rumeli Eyâleti içinde kalmış kalan memleketine dönmüş, fakat Fatma Hanım bir müddet sonra îstanbulda Şehiremâneti muhasebecisi Reşad Efendinin oğlu muharrir Ekrem Beyle evlenerek îstanbulda Ayasbfyadaki Reşâd Efendi Konağına gelin olarak getirildiğinde, Büklümüklü Mustafanın zevcesi Ayşe abla da bir istanbul seyahati fırsatını bulmuş, ki osıralarda kendisinden sekiz ön yaş küçük olan kardeşi Bedriyi bir İtfâiyeli olarak görmüş, icâb ettiği kadar himâyesi de malûmat ile ikdamda çalışan, Maarif Nezâretinde de bir vazifesi olan gene muharrir Ekrem Beyden rica etmiş; 1895-1896 arasında Bedri Onbaşı bu suretle Ayasofyadaki konağın se-lâmlığındaki bir odaya yerleşmiş. Büyük şehir İstanbulun dürlü cilvelerle dolu günlük hayatından aşağıdaki şirin fıkra, R.E. Koçuya yıllarca sonra babası tarafından, bir gün haftalık resimli Malûmat koleksiyonu karışdırı-lır iken Bedri Onbaşının bir itfaiye kıtası arasında çekilmiş yegâne resmi vesile olarak anlatılmıgdır: Bedri Âyasofyaya yerleşdiği sıralarda 23-25 yaşlarında tüvânâ bir erkek güzeli, ve gaayet ciddî bir gene imiş. Bir gece serence bey Yokuşunda bir yangında bir paşanın kırkını aşkın dul zevcesini ölümü göze alarak kurtarmış. Hanımın uykusu ağır imiş, ateş konağın alt katından çıkmış, «yamyoruz» feryadı üzerine konak halkı kendi can ve mallan kaygusuna düşmüş, boğçasını kapan sokağa fırlamış, hanımlarını düşünen olmamış, hatta harem halkı dahi düşünmemiş. Yatak odasında yatırdığı bir cariyesi ile biçâre kadını, konağın üst katlarına itfaiye merdiveni ile gören, Bedri çıkarmış. Hanım canını kurtardıkdan sonra «çekmecem, mücevherlerim «diye çırpınınca delikanlı konağa tekrar girmiş, tarif ettiği yerden mücev- BJEDR©S (Hacı) — 2878 —
İSTANBUL ANSÎKLOPEpİSt — ÎS79 --
Onbaşı Boxeah)
Bedri Onbaşının bu fasıldan sonraki hayatı tesbit edilemedi. (Hacı) — îkin-ci Abdülhamid devrinde kadın hastalıklarına, erkeklerde de bel soğukluğu ve frengi illetlerine karşı şifalı ilâçları (?) tecrübe edilmiş bir mütetabbib idi, Topçularda otururdu. Hayatı hakkında başka bilgi edinilemedi, Bibl.: Ahraed Rasim, puhşi atik. BEDEOS (Latinatzi) —
tabı basta gelmektedir, (bi- (Resim; S. rinci tabı 1666 da Amsterdam'da Oskan Vartabed tarafından yapılmıştır). Mezkûr eserin muhtıra kısmından matbaanın Galata'da bulunduğu anlaşılmaktadır. Halbuki, Teorik Labcinciyan (1870-1928), «Dib u Dar» adlı Ermeni matbaalarının tarihinde (İstanbul, 19İ2 .s, 60), sözü gecen matbaanın Be-yoğlunda bulunduğu kaydetmektedir. Zira mezkûr eserde bu semtin adı da geçmektedir. Fakat bu sıralarda Beyoğlu henüz gelişmemiş olduğu için Galatanın doğru olması daha muhtemeldir.
BEDBOS (Ortaköylü) — Meşhur musikişinas Zenne Boğos'un talebelerinden bir mugannidir. 1783 de doğmuş ve 1858 de İstanbul'da vefat etmiştir. Yetişdirdiği şahıslar meyamnda, Ohannes Eretzyan, Kirkor Takvoryan (bilâhare rahip Boğös), Kapriyel Acemyan ve bilhassa Channes Mineciyan zikrolunmaktadır. Hayatı hakkında bir bilgi edinilemedi. Kevork Pamukciyan PİSKOPOS (Ka-panh) — Onsekizinci asırda yaşamış bir din adamı ve şâirdir. Bağdasar Tıbir'in şa-kirdlerinden olup, ölümünden sonra onun hakkında bir methiye kaleme almıştır ki, 1772 tarihinde İstanbul'da intişar eden «Yerkaran» (Şarkılar kitabı) adlı eserinde diğer şiirleriyle birlikde neşredilmiştir. Uzun müddet İstanbul'da yaşayan Bedros Piskopos, ömrünün sonlarına doğru İzmit Ermenileri ,mu-rahassı olmuştur. 17 Şubat 1781 de İstanbul Patriği Za-karya Başpiskopos (1719-1799) tarafından Bandırma Ermenileri murahaslığına tâyin edilmişse de, mezkûr şehre gitmeyerek Armaş Manastırında kalmıştır. Hovakim Piskopos adlı bir talebesi olan şair, 20 Mart 1784 de pirî ihtiyarlığında İz-mitte vefat etmiştir. Kevork Pamukciyan BEDROSYAN (Andon) — Musikişinas ve lavtacı; 1875 de Yeniköy'de (Boğaziçi) doğmuştur. İlk tahsilini Rumelihisarındaki Ermeni mektebinde yapmıştır. Teganniyâtı ruhanîde Ermok Kuyumcuyan'ın kemanda ise H.ampartzum Papazyan'ın talebesi olmuştur. Önce Rumelihisarındaki Ermeni Kilisesinde başmuganni olarak vazifede bulunmuştur. 1896 da Mısır'a giderek orada lavtacı İtalyan Toni'den lavtanın imâlini ve akordunu öğrenmiştir. Alafranga musikiye de âşinâ olan Bedrosyan 1899 da İstanbul'a avdet etmiştir. 1900-1916 yılları esnasında Bo-yacıköy Ermeni Kilisesinin başmuganniliği-ni deruhde etmişdir. 1916 da ise Rumelihisarı Ermeni kilisesinde tekrar başmuganni olmuştur. Hayatının son safhaları tesbit edilemedi. Eserleri meyamnda, bir mandolin metodu ve birkaç şarkı vardır. Kevork Pamukciyan BEHÇET (Ceşmemeydanh) — Abdülhamid devri sonlarının namlı hırsızlarından ve îstanbulun sayılı eşirrâsından: orta boylu, Çeşmemeydanh Behçet (Resim: B. Seren) tıknaz, pos bıyıklı bir adamdı, bir ara esrar ve kumar kahvehanesi de acrmscb, burası, bilhassa M misiz, kimsesiz güzel çocukları şeni ellerde türlü ahlaksızlık girdabına atıldığı bir batakhane olmuşdu. Adam vurmuş, türlü habasetinden mahkûm olmuş, 1908 de meşrûtiyetin ilânında af edilerek tekrar meydana çıkmış, eski kirli işlerine bir müddet daha devam fırsatını bulmuşdu; hatta Çeşme-meydamnın namlı haraççılarından biri olmuşdu. Tekrar hırsızlığa sülük etmiş, galibaa son mahkûmiyetinde hapishanede ölmüşdür; doğum ve ölüm tarihlerini tesbit edemedik, 1908 de 40-45 yaşlarında idi. Sermet
BEHÇET (Destancı) — İkinci Sultan Abdülhamid devrinde yaşamış bir tulumbacı ve halk şâiridir; bu ansiklopedinin büyük kalem arkadaşı merhum Üsküdarlı Vâsii'Hoca şu şirin hal terçemesini yazmışdır; Destancı Behçet (Resfm: «Destancı Bedriyi gençliğinden tanıdım.., on dokuz yaşlarında masallardaki Hüıd pâdişâhının oğlu gibi esmer güzeli bir delikanlı idi, uzun boylu, tığ gibi bir tulumbacı idi, Şehremini Sandığı uşaklarından idi; 1875-1880 arasında doğmuş olacakdır, fakir bu yük arabacısının oğlu idi, çocukluğu yalın ayak. yarım pabuç mihnet içinde geçmiş, bir iki sene mahalle mektebine devam, etmiş, okumaya son derecede hevesli, ve gaayetle zekî olduğu geçim zarureti ile raektebden alınarak sanata verilmiş, hiç bir işde tutunamamış, yorgancı çıraklığı, çalgıcılık, bostancılık, hamamda külhancılık, bakırcılık, renc-berlik gibi aralarında hiç münâsebet olmayan işlere dalmış çıkmış, türlü renge boyanmış, nihayet, gaalibâ Merdivenköyü Bektaşi tekkesinde bektâşi dervişi olmuşdu, 1908-1910 arasında yine zaruret içinde ve henüz otuz otuzbeş yaşlarında iken müteverrimen öldüğünü işittim. Bu günahkâr da kırık dökük destanlar yazdığım, Behcetin de bu vadide aşırı hevesi olduğundan bana muhabbeti vardij arar,' sorar, herkesin havaî meşreb sandığı o gene bana içli bir dille dertlerini dökerdi. Çocuk sayılacak yaşdan içki kullanırdı; ince hastalığa içki ibtilâsı yüzünde)! tutulduğunu söyliyebilirim. Ayyaşlığına ve avareliğine sebeb bir bıçkın dilbere alâkası olduğunu itiraf etmişdi. Bir gün de cebinde Mizancı Murad Beyin Târihi Ebülfârük'unu görmüşdüm; . «Vâsıf, aradan şu kadar yıl geçdi, hayâli canan yüreğimde halâ terü taze durur, ama pak hevesim olduğu halde meşâkı hayat yüzünden okuyamamak içimde öyle bir yaradır ki beni o öldürecek" demişdi. , Son/; destanı "Sergüzestnâ-'/ me" adındadır; alay yollu görünür ama hayatının hikâyeyesi-iir". BEHÇET (Hulusi) 2380 —
İSTANBUL ANSİKLOPEDİSİ - — 2381— BEHÇET BABA •" •' SBBGÜZEgTNÂMEİ BEHÇET 1. Sergüzeştim size beyan Meyim. Bilin maharetim ilâııeılıkda .. Acâib bîr tuhaf destan söyieyinı Bakın ne erbabım yaianeıhkda .2. Pederle mâderim ittiler kelâm Oğlana iş lâzım dir idi ananı Bir gün oldu tutup rahmetli babam Beni çırak yapdı • yorgancıhkda
.'• Hayırlı ticâret kaytancıhkda 5. Tulumbacılığa uygundu çağım Hem gaayetle koşarlıdır ayağım Reis dedi gel ol benim uşağım , Tepîşdlm bir eyyam tabancılıkda • 6. İş can sıkıla- içerim rakı ; S ardım, musikiye nıeylü merakı Çalgı ile dolaşdım Samı Irakı •. - •• Hayli nam kazandım kemaneıhkda 7, : Fenni musikîde ' kemâli buldum Since artık yirmi yaşına doldum Silâh kullanmaya heveskâr oldum Merakım var idi kalkancıukda 8.. Samdım id anın da yok eski şöhreti Arardım kendime göre hizmeti Geldi Kumbağlılar verdi gayreti Tuldük biz ticâret soğaııcılıkda 9. Gördüm ki soğanlar çürüyüb gider Didim bu is değil sermâye ister Mnytablığı koydum zihnimde ezber Vardık" biz soyunduk kolancılıkda 10. Kazıl bükmesinden takat kesiidi Geri gitmesinden belim büküldü Oteulak itmeğe gözüm dikildi Serdik postu Mz samancılıkda. U. Yok bir, gelen;giden bekle dükkânı Doğrusu insanın sıkılır canı Mevsim de irisdi bahar zamanı Verdik biz molayı bostaneılıkda 12. Bostancılık hem iş hem de zevk idîş Geçirdik yazı basdırdı çün kış Yanaşdım hamama istedim bir is Dediler var çalış küihancıîıkda 13. Külhanda dumandan bıkdım boğuldum
14. 15. Kaçdını oradan bakırcı oldum Çok tokmak salladım kazancılıkda Beş gün kadar da bu hizmeti ittim Kesildi takatim vücuddan bittim Köylere rencberlikle ııâçâr gittim Çahsdım tarlada harmancıhkda Çift sürer nadasa tohum saçardım Eski orakları yapar satardım Ağaçlar yoııtardım düven yapardım Marangoz sayıldım sapancılıkda 16. Dünyada her işin tadını tatdım 17. 18. 19. Para kazanmadım dâim aç yatdım Tüccara sanata esnafa çattım Dikiş tutamadım dükkâncılıkda Kayıkçı oldum beıı açdım yelkeni Anafor-.dalgaya tuttum dümeni Fırtına denize atınca beni Nasibim yok dedim kaptancılıkda Hâsılı her şeyden gördüm hasarı Artık dervişliğe kıldım karârı Tutub bir mürşidden aldım ikrarı Yerleşdim tekkede mcydancıhkda Ahbabın reyine eylerini hizmet Alsun eş'anmdan dinleyen lezzet Dlsünier bir dâııedir elbet Behçet Şiir içinde destancılıkda BEHÇET (Hulusi) — Tıb bilgini, ünlü hekim, İstanbul Üniversitesi profesörlerinden, 1880 da Istanbulda doğdu (I. A. Gövsa Türk Meşhurları adiı eserinde 1890 gösteriyor; biz Türk Ansiklopedisindeki doğum tarihini aldık), 1948 de istanbulda öldü; maarif müdürlüğünde bulunmuş Ahmed Behçet Beyin çğludur; Hulusi Behçet adı ile meşhur iken soyadı ka- nünü çıkdığında baba ismi, Atatürk tarafından kendisine soy adı olarak verilmiştir. Aşağıdaki hal tercemesini Türk Ansiklopedisi ile İ. A. Govsanın «Türk Meşhurları» adlı eserinden alıyoruz: Dr. Hulusi Behçet (Resim: B. Seren) Beyrut fransız mektebinde, Beşiktaş Rüşdiyesinde oku-.muş, . Askerî Tıbbiyeden 1910 da: hekim yüzbaşılığı ile çıkmısdır, dört sene Gül-hâne Cildiye Seririyatında . Dr. Eşref Ruşen, Dr. Talât ve Dr. Reşad Riza Beyler gibi değerli hocaların yanında asistan olarak çalışmışdır. Birinci Cihan Harbinde, 1914, Kırklareli Askerî Hastahânesi başhekim muavinliğine tâyin edilmiş, bir müddet sonra Edirne Askerî Hastahânesinin cildiye muta-haşsısı olarak harb sonuna kadar orada kal-mışdır. Harbin son yılında Macaristana giderek Budapeştede, oradan da Almanyaya geçerek Be'rlinde hastahânelerde çalışmış, memleketine ancak 1919 da dönmeğe muvaffak olarak bir müddet serbest hekimlik yapdıkdan sonra 1923 de Hasköy Emrazı Zühreviye Hastahânesi baş hekimliğine tâyin edilmiştir; 1924 de Gurebâ Hastahânesi Cildiye mutahassıslığma nakledilmişdir; 1933 de lağvedilen istanbul Darülfünunun yerine istanbul Üniversitesi kurulur iken bu ilim müessesesini» Tıb Fakültesinin deri hastalıkları ve frengi kürsüsüne profesör olmuş ve ölünceye kadar bu kürsüde kalmışdır;. yarım asrı dahi doldurmayan ve ömrünün bu son onbeş yılr içindedir ki tüfk tababetine en büyük hizmetini yapmış, milletler arası tıb âleminin şöhretlerinden biri olmuşdur. «Wright. çıbanı», «Dermatitis figus 'yarası» ve beşeriyet için bir âfet olan frengi ile savaş konuları üzerinde çalışmış, bu yolda mâhiyetini tesbit ettiği bir hastalığa 1947 de Cenevrede toplanan milletler arası tıb kongresi «Morbus Behçet — Behçet hastalığı» adını vererek bu ünlü türk hekimini ismini insanlığın şeref kütüğüne geçirmişdir. ihtisası üzerinde ilmî mecmualarda iki-' yüze yakın makale yazmış, tebliğler yayınlamış, Türk tıb kütübhânesine' cihan tababetinden binlerce sayfalık tercümeler vermiş, ve «Klinikde ve pratikde frengi teşhisi ve benzeri deri hastalıkları» adı ile kendisinden beklenen büyük eserini de vermiş olan bu yorulmak bilmez ilim adamı 8 Mart 1948 de Jtalb durması ile ölmüşdür. Fransız, alman, avusturya, macar ve yunan dermatoloji cemiyetlerinin âzası, milletler arası «Dermatologla» dergisinin naşirlerinden biri ve haftalık «Dermatolologische» gazetesinin milletler arası yazı heyetinden, Fransız Sihhat ve Ahlâki Koruma Cemiye- tinin yabancı âzası bulunuyordu. Hususî hayatında son derecede nezâketi, mahiyeti ile tanınmışdı. 1939 da Ordinaryüs profesör olmuşdu. Behçet Hastalığı, Morbus Behçet — «Çivi hastalığı» da denilir, Dr. Hulusi Behçet bu hastalık üzerinde ilk beynelmilel tebliğim 1935 Peşte kongresinde yapmışdı; ağızda ve seksüel organlarda yaralarla başlıyan ve sonu körlüğe kadar varan bir. hastalıkdır; Türk bilgini bu hastalığın umumî bünye ile ilgisini isbat etmişdir. Hastalığın seyri üzerinde tesirli tedâvî şekli henüz bulunamamişdır. Bibi.; İ. A. Gövsa, Türk Meşhurları; Türle Ansiklopedisi. BEHÇET AĞA (Güğümbaşı) — İkinci Sultan Mahmud devrinde saray adamlarından şiir ile meşgul olmuş bir zât; bir beyiti: Pâdişâhı tahtigâhı aşk olalıdaıı Behçet â Muktezâyi akli hep sürdüm çıkardım sineden Hayatı hakkında başka kayde rastlanamadı. Bibi; Tayyarzâde Ata, Enderun Tarihi, IV. BEHÇET BABA — İstiklâl harbinden sonra yüzbaşı olarak ordudan emekliye ayrılmış, ömründe hiç dünya evine girmemiş, vakur ve ciddi bir zât olarak Küçükmustafa-paşada yaşamış, herkesin sevdiği, "Baba" diye tanıdığı bir zât idi. Büyük Fatih yangınında yanan Müftüâli Camiinin harabesinde kendisine yer yaptığı barakamsı bir kısmında yatar kalkar, gündüzleri akşama kadar Hafız Şevkinin kahvesinde oturur, hiç bir işle meşgul olmazdı, bütün meşgalesi gazete bilmecelerini çözmekte gösterdiği mahareti, bunun için semt sakinleri çözülemeyen bilmeceleri ona çözdü-rürlerdi, bilhassa iskanbil kâğıtlarıyle yaptığı pek hoşa giden oyunlarla etrafındakiler! güldürürdü. Diğer birlikte oynanan kâğıt oyunlarından nefret ederdi. Arasıra içki içer fakat sarhoşluğunu belli etmezdi. Son zamanlarda kulübesinde süflû bir hayat yaşamaktaydı ki: o sıralarda semt sakinlerinin yardırnlarıyle - mezkûr cami tamir edilmeye başlanınca açıkta kalmıştır. Önce semtte bulunan berber ve mahalle mümessili Hıfzı Gizlev tarafından kendi evinde bir hafta kadar barındırılmış, sonra da eş dost yardımıyle Darülacezeye yerleştirilmiştir ki yine izinli çıktığı zamanlar temiz pak olarak
-BEHÇET BEY — 2382 —
İSTANBUl ANSİKLOPEDİSİ — 2383 - BEHIRE SOKAĞI unutamadığı semtine gelir ve iznini ayni kahvede semt sakinleriyle bir arada geçirirdi. 1960 da hayatda mıydı, tesbit edemedik. Mehmed Şükrü Silân BEHÇET BEY (Mîrialemzâde Kemankeş)' —İkinci Sultan Mahmud devrinde saray adamlarından, şiir ile meşgul, olmuş; lakabından anlaşıldığına göre de. zamanın ok atıcı pehlivanlarından biri olarak, tanınmış-dır. Tay y ar zade Ata Bey «Enderun Tarihi» adlı meşhur eserinde bu zâtin adını saraydan yetişmiş şâirler arasında kaydederek şu beytini almıştır: Behçet, hatâver oldu o kaaşi kemanımız Biz desiglri gamzede hâlâ kepazeyiz... Burada «kepaze» kelimesinin has lügat mânâsını hatırlamalıdır, Acemilerin tâlim için kullandıkları gevşek yay demektir. Kemankeş Behçet Beyin hayatı hakkında başka bir kayde rastlanamadı. Bibi.: Tayyarzâde Ata, Enderun tarihi, IV. • BEHÇET'BEY (Teşrifatçı) — İkinci Ab-dülhamid devrinde Babıâli ricalinden bir İstanbullu tipi, hal tercemesi elde edilemedi; Semih Mümtaz Bey merhum içinde Bâbıâli-de geçen yıllarının hatıralarını naklettiği "Tarihimizde hayal olmuş hakikatler" adlı eserinde bu.zât için şu satırları yazıyor: Behçet Beyin de hal ve şanı müstesna bir hususiyeti taşırdı. Hattabîzadelerden olan bu zat Bâbıâlide doğdu öldü denilecek kadar işini kavramış ve dikkatiyle temeyyüz etmişti. Muayedeler, resmî günlerde bütün ricale ve memurlara gönderilen davetiyeler teşrifat kaleminden yazılır ve davetiyelerin üzerlerine teşrifat icabı kıyafet derç ve işaret edilir olduğu gibi mutat resmî günlerde teşrifatçı beyle muavinleri Padişahın misafirlerini kabul ederler; huzura girileceği vakit herkesi makamına ve rütbesine göre sıralar ve sıralara da dikkat ve nezaret ederlerdi. Bir yanlışlığa mahal bırakmamak için teşri-fatî beylerin her biri ayrı ayrı meşgul olurlardı. Behçet Beyin en ziyade korkusu kalabalığa meselâ üniformalı bir yabancının karışabilmesi ihtimali idi. Çünkü bu işlerden yalnız o mesuldü Babıali içindeki memurlar ve azalar ve saire gibi hariçten Bâbiâliye gelenler mutlaka Behçet Beyin odasına uğra- mak ihtiyacını duyarlardı. Zira kendisi hoşsohbetti. Fevkalâde terbiyeli, bahusus zeki, istediğiniz kadar zeki idi. Hoş beşten başka bir şey söylememesinden bile mânalar istihracı mümkün olurdu. Söylemeden, söyletmeden bâzı haberlerin iç yüzü öğrenilirdi. Hele hususî hayatı sekerden tatlı, yemekleri birbirinden nefîs, sohbeti fevkalâde alâkalı, davetlileri ziyafetleri hadsiz ve hesapsızdı. Kardeşi Bekir Beyle beraber tanzim ettikleri yemek listeleri elden ele dolaşır ve reçeteleri alınırdı. Alınırdı amma bir türlü o çeşni verilemezdi. Behçet Bey bunu bilir ve mağrur bir eda ile onları bizden başkası yapamaz, der dururdu. Daima sağ kolunu oynatmak gibi bir tiki vardı, BEHÇET BEY (Ûdî) — Geçen asır son
Bibi: T, Y. Öztuna, Not. BEHÇET EFENDÎ (Fesçi) — 1900 üe 1905 arasında, o devrin günlük gazetelerindeki ilânlara göre îstanbulun namlı fesçilerinden biri, dükkânı Küçükpazar caddesin-tie idi ve en âlâ cinsden, Tunus fesleri bulunurdu. Hayatı hakkında bilgi edinilemedi. BEHÇET EFENDİ (Hekimbaşı Mustafa) — Üçüncü Sultan Selim ile İkinci Sultan Mahmud zamanında heMmbaşılık da bulunmuş ilim ve siyaset adamı; büyük şâir Abdül-hak Hâmid Tarhanın dedesi Abdulhak Mollanın büyük kardeşi, yine namlı Osmanlı he-kimbaşlarından Hayrullah Efendinin kızının oğludur; babası Divânı Hümâyun kâtiblerin-den ve mütercimlerinden Mehmed Emin Sü-kûhî Efendidir.' İstanbulda doğmuş, medreseden yetişmiş, ilmiye* mensublarından idi; müderris, Mısır kadısı, İstanbul kadısı olmuş, ilmiyede, üst kademesi şeyhülislâmlık - olan Rumeli kadıaskerliğine kadar yükselraişdi. Birkaç yabancı dil bildiği için elçilerle siyasî müzakerelere memur edilir, bu vesile üe Bebekdeki yalısı ecnebi diplomatların sık sık ziyaret ettikleri yer olurdu (B.: Bebekde Hekimbaşı • Yalısı). 1826 da Yeniçeri Ocağının kaldırılmasında İkinci Sultan Mahmuda cesaret veren sımalardan olmuşdu, ayni yıl İçinde «Tıbhâne» adı ile açılan ilk tıbbiye mektebi ile Tophanedeki Cerrahhânenin nazırlığına tâyin edilmişdi. 1832 de ölmüşdür. Eserleri: Marifeti Arz .(Buffom'dan ter-ceme); Hayvanat (Buffon'dan tereeme); Ameliyatı Tıbbiye (Terceme); Hikmeti Tıb-biîye (Terceme); Mazharü't takdîs bi hurûci taifem fransis (Mısır ulemâsından Şeyh Ab-dürrahnıan Cebertî'den terceme; fransızlarm Mısırı isgaalinden tahliyelerine kadar günü gününe tutulmuş bir Mısır vekaayi nâmesi); Hezâr Esrar (telif)i Risâlei Ruhiye (telif); Risâlei kolera (telif; Demetrios Mavrokor-dato tarafından Şerlinde almancaya terceme edilmişdir); Risâlei İlleti Efrenç (telif). Bibi; Türk Ansiklopedisi; İ. A. Gövsa, Türk Meşhurları. BEHÇET EFENDİ (Hoca) — Son elli yılın gazetecilerinden, iyi bir muhabir; kısa boylu, gözlüklü, sakallı, çelimsiz bir adamdı; Cumhuriyetin ilânında sakalını kesdi, sonra meslek değiştirdi, muallim oldu, Muhtelit Mübadele komisyonunda çalışdı, ve bu son işinde iken vefat etti. Münir Süleyman Çapanoğlu '.BEHCETÎ HÜSEYİN EFENDi — On yedinci asırda yaşamış bir muharrir - şâir, tesbit edilemeyen bir tarihde Hezargradda doğdu, gençliği İstanbulda geçdi ve tahsilini İstanbulda yapdı, Köprülüler vezir ailesi ka-pusuna intisab etti. Köprülü Mehmed Paşa ile oğla Fazıl Ah-med Paşa ve damadı Merzifonlu Kara Mustafa Paşanın devirleri ve bilhassa Merzifon-lunun Cehrin seferini anlatan «Zafer nâme» adı ile bir vekaayinâme yazdı. Divan hâlinde toplanmış şiirleri ve Zafernâme basılma-mışdır. Son velinimetinin yanında İkinci Viyana Seferine iştirak etmiş, 1683 de bu seferden bozgun içinde dönüşde Belgradda ölmüşdür. Bibi.: Türk Ansiklopedisi BEHlCE HANIM (Deli) — 1880 ile 1900 arasında yirmi beş yaşlarında son de-recere güzel bir nıeczub idi; yeri yurdu yok, yangın yerlerinde yatar, hayta, heze takımı, hâneberduşlar alır götürürler, ne yaptığını bilmez bir bir fahişe idi; yalın ayak, çıplak ayağında bazan takunya, bazan terlik, bir partal pabuç, üstünde lîm'e lîme bir entari, saclar dağmık; kirden keceleşmiş, başında, yemeni yerine atılmış bir çarşaf pelerini, parıl parıl yanan iri siyah gözlerini rast gel® birinin yüzüne diker; —Arif bana neler yapdı neler!., der idi. Üniforması ne olursa olsun genç neferleri, hammal, seyyar manav, arabacı, kayıkçı, fırın uşağı, amele boyundan gençleri de çevirir; deli deli bakar: — Arif zan ettim, değilmiş'der idi. Anlatılana göre gaayet zengin bir tüccarın küçük kızı imiş; Arif adında kopuk bekâr uşağı güruhundan dilber bir oğlana gönül vermiş, yolunu bulup konuşmuş, s.özleşmiş, mücevherlerini, bir boğca da çamaşırını alıp kaçmış, arif de Behice Hanımı Bağlarbaşı tarafında bulduğu kulubemsi bir eve götürmüş. Vak'ayı namusuna yediremeyen baba kızı red ederek İstanbuldaki işini tasfiye ile Bağdada gitmiş. Haylaz Arif de «sermâye yaparak bir iş tutmak» için kızın elinden mücevherlerini, alıp satmış, fakat parasını işret ile kumarda yemiş, üç sene kadar sefalet içinde yaşadıkdan sonra oğlan bir gece eve yanında bir sokak şırfıntısı ile gelmiş, ikisi de kör kütük sarhoş, kızın parmağında son ümid bir elmas yüzük varmış, o gece de, yanındaki karıyı def etmesi şartı ile onu almış; fakat bir daha ortalıkda görülmemiş. Behfce Hanım, aç ve sefil, ne yapacağını şaşırmış, bir gün önüne bir kadın çıkmış, kendi yanına gelmesini, bekâr çamaşırcılığı yapmasını teklif etmiş, fakat ne oldu ise olmuş, o kadının yanına gitdiğinin daha ilk gecesi sabahı sokağa bir deli olarak, çıkmış. Büyük şehrin bıcaksız kaatillerinin kurbanı olan Deli Behice Hanım sonunda Top-kapı Tımarhanesine kaldınlmışdı.
Yüklə 5,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|