Kalkinma plani

V. KAMU YATIRIMLARININ PLANLANMASI VE UYGULANMASINDA ETKİNLİK

a) Mevcut Durum
1952. Kamu Yatırım Programının temel sorunu, Programın sınırlı kamu kaynaklarına göre çok sayıda ve öncelikleri iyi belirlenememiş projelerden oluşmasıdır. Bu durum, öncelikli projelere uygun zamanda yeterli kaynak tahsis edilememesine, projelerin yapım sürelerinin uzamasına, maliyetlerinin artmasına ve elde edilecek faydalarının gecikmesine neden olmaktadır. Diğer taraftan, yeterince etüt edilmeden hazırlanan bazı projeler zamanında tamamlansa dahi öngörülen faydaları sağlayamamaktadır.
1953. Kamu yatırım stokunun daha etkin bir yapıya kavuşturulması amacıyla, proje fikirlerinin geliştirilmesi, yapılabilirlik etütlerinin hazırlanması, projelerin analizi, seçimi ve uygulanması konusunda kurumlar ve birimlerarası görev, yetki ve sorumlulukları tanımlayan, bütün taraflarca benimsenen bir Proje Döngüsü Yönetimi yaklaşımının geliştirilmesi gerekmektedir. Bunu sağlayabilmek için kamu kuruluşlarının proje geliştirme, hazırlama ve etkin bir şekilde uygulama kapasitelerinin geliştirilmesine ihtiyaç vardır.
1954. Yatırım programına alınan projelere yapılabilirlik raporlarında öngörülen termin planına uygun ödenek tahsis edilememektedir. Buna bağlı olarak, modern proje yönetimi anlayışı yerleşememekte ve proje yöneticilerinin görev, yetki ve sorumlulukları doğru olarak tanımlanamamaktadır. Bu durum projelerde maliyet artışına ve termininde gecikmelere neden olmaktadır.
1955. Kamu Yatırım Programı Hazırlama Esasları Genelgesinde belirtilen önceliklere ve hususlara kamu kuruluşlarınca yeterince riayet edilmediği gözlenmektedir. Ayrıca, yıl içindeki ek ödenek uygulamalarıyla program disiplini ve sektörel dengeler bozulmaktadır.
1956. Uygulamanın yeterince izlenip değerlendirilememesi, proje aksaklıklarının zamanında ve etkin bir şekilde tespit edilip giderilmesini ve projeler arası eşgüdümü engellemektedir. Diğer taraftan kuruluşlarca tamamlanmış projelerin değerlendirilmesine ilişkin bir gelenek oluşturulamamıştır.

b) Amaçlar, İlkeler ve Politikalar
1957. Temel amaç, kamu yatırımlarının planlanması ve uygulanmasında etkinlik sağlamak suretiyle, projelerin ekonomik büyümeye ve buna bağlı olarak toplumsal refaha sağlayacağı katkının en yüksek düzeye çıkarılmasıdır.

1958. Bu amaca yönelik olarak büyük ölçekli kamu yatırım projeleriyle ilgili karar alma sürecinde, VIII. Plan hedef ve stratejileri çerçevesinde, genel olarak Fayda-Maliyet Analizi yaklaşımı esas alınacaktır.

1959. Yatırım projelerinin proje geliştirilmesi, hazırlanması, analizi, seçimi ve finansman temini ile uygulama ve tamamlanma sonrası izleme-değerlendirme aşamalarını kapsayan kurumsallaşmış etkin bir proje yönetimi oluşturulacaktır.
1960. Yapılabilirlik etütleri uluslararası standartlara uygun, karar almada gerekli bilgileri içerecek şekilde hazırlanacaktır.
1961. Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) raporlarının niteliğinin yükseltilmesi ve yapılabilirlik etüdü ekinde yer alması sağlanacaktır.
1962. Afet ve benzeri istisnai haller dışında uygun yapılabilirlik raporu hazırlanmadan ve ÇED olumluluk belgesi alınmadan projelerin Yatırım Programlarına teklif edilmemesi esas alınacaktır.

1963. Yatırım Programında yer alan projelerde DPT uygun görüşü alınmadan dış kredi işlemleri başlatılmayacaktır.

1964. Mevcut proje stoku gözden geçirilerek daha rasyonel ve yürütülebilir bir hale getirilecektir. Bu kapsamda, yarım kalmış yatırımlara ve küçük desteklerle hizmete sokulabilecek yatırımlara ve kısa sürede bitirilebilecek olan yatırımlara öncelik verilmesi sağlanarak, yatırımların hızlandırılması temin edilecektir.
1965. Proje bazında ek ödenek kullanımı sınırlı tutulacak, kuruluşlar yılbaşı ödenekleri çerçevesinde yıllık iş programlarını hazırlayacaklardır.
1966. Kamu kuruluşlarının yatırım projeleri ile ilgili birimleri güçlendirilecektir. Proje uygulamasının yürütülmesinden doğrudan sorumlu kişi (proje yöneticisi) ve ekip net bir şekilde belirlenecek, yetki ve sorumlulukları ortaya konulacak ve hedefe dönük bir şekilde performans denetimleri gerçekleştirilecektir.
1967. Değişen şartların ve darboğazların zamanında anlaşılması ve hızla tedbir alınabilmesi için, gerek proje düzeyinde gerekse ulusal düzeyde etkin bir izleme ve değerlendirme sisteminin kurulması sağlanacaktır.
1968. Projelerin, tamamlanmalarını takiben veya tamamlanıp işletmeye alındıktan bir süre sonra yeniden değerlendirilmesi sağlanacaktır.
c) Hukuki ve Kurumsal Düzenlemeler
1969. Proje planlama ve uygulama sürecini yönlendirmek üzere bir Proje Döngüsü Yönetmeliği çıkarılacaktır.

VI. SİVİL TOPLUM ORGANİZASYONLARI

a) Mevcut Durum
1970. Ülkelerin kalkınma çabalarında kamu ve özel sektörün yanında üçüncü bir sektör olarak Sivil Toplum Organizasyonlarının (STO) rolü ve önemi artmakta, ulusal ve uluslar arası kaynakların harekete geçirilmesinde, katılımcılığın artırılmasında STO’ların faaliyetleri giderek yaygınlaşmaktadır.
1971. Uluslararası yardımları sağlayan kuruluşlar, yardımların kullanılmasında STO niteliği taşıyan oluşumlar vasıtasıyla projelerin yürütülmesini talep etmektedirler.

1972. Özellikle uluslar arası bağışçıların ve teknik yardım sağlayanların, yardımlarını belirli şartlara bağlamaları, idari kontrol sağlama ve yönlendirme gayretleri STO’ların inisiyatif kullanmalarını etkileyebilmektedir. Bu durum, ülke çıkarlarının gözetilmesi ve milli politikaların gösterdiği hedefler doğrultusunda faaliyette bulunmalarının sağlanması açısından STO’ların demokratik bir şekilde yapılanmalarını, idari ve mali açıdan şeffaf olmalarını gerektirmektedir.

b) Amaçlar, İlkeler ve Politikalar
1973. Demokrasinin geliştirilmesi, ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınma sürecine toplumun tüm kesimlerinin etkin katılımının sağlanması esastır.
1974. Ulusal ve uluslararası kaynakların harekete geçirilerek kalkınma çabalarının güçlendirilmesi amacıyla, STO’ların milli politika hedefleri istikametinde faaliyet göstermeleri sağlanacaktır.
1975. STO’ların, kaynak yönetimi, hizmet üretimi, gelir oluşturma, sorumluluk üstlenme, sorun çözme gibi içe ve dışa dönük kapasiteleri güçlendirilecektir.
1976. STO’ların idari ve mali yapısındaki zayıflıkların giderilmesinde, teknik imkansızlıklarının aşılmasında, gelecekle ilgili öngörü kapasitelerinin geliştirilmesinde merkezi idare yol gösterici ve yönlendirici bir rol üstlenecektir.
1977. Eğitim, sağlık, sosyal hizmetler, spor gibi sosyal içerikli projelerde STO’ların mahalli idareler ve özel sektör ile işbirliği içinde faaliyet göstermeleri sağlanacaktır.
1978. STO’ların katkı yaptıkları kesimlere, kendi üyelerine ve devlete yönelik olarak demokratik, şeffaf ve sorumlu bir çerçevede faaliyetlerini sürdürmesi sağlanacaktır.
c) Hukuki ve Kurumsal Düzenlemeler

1979. Sivil Toplum Organizasyonlarıyla ilgili gerekli yasal düzenleme çalışmaları yapılacaktır.