Karakter eğİTİMİ

Problemlere Çözüm Yolları Geliştirmeyi Öğretebilirsiniz…

Bazı çocuklar ‘Hayır’ demeyi çok başaramazlar. Başkalarını kırmamak için veya başka sebeplerle kendi düşüncelerini ifade etmeye çekinirler. Bu çocukların gelişimi için en güzel araç, kuklalar kullanarak hayır demeyi öğretmektir. Çocuğunuzun eline verdiğiniz bir kuklayı konuşturmasına yardımcı olabilirsiniz. Örneğin; ‘Ali bugün arkadaşının doğum gününe gitmek istemiyor. Çünkü…’, ‘Ayşe annesinin giydirmeye çalıştığı kazağı giymek istemiyor, çünkü…’ gibi yapılan pratiklerle bu çocuklar da duygu ve düşüncelerine zıt durumlarda kendilerini ifade etmeyi öğrenirler.

Çocuğunuza öğretmeniz gereken en önemli hususlardan biri de bir işte başarısız olduğunda, beklenmedik bir durumla karşılaştığında duygu ve düşüncelerini kontrol altında tutmayı öğretmektir.Çünkü yaşamda karşılaşacaklarımızı kontrol edemeyebiliriz; fakat düşüncelerimizi yönlendirebiliriz. Ör: ‘Girdiğim sınavda başarılı olamadım. Fakat şunları öğrendim…Tecrübelerimle yeniden sınava hazırlanabilirim!’ gibi ifadeleri duyan bir çocuk, olaylardan ders alarak yeniden başlaması gerektiğini öğrenebilir.

Çocukların benlik saygılarının gelişiminde problem çözme becerilerini kazanmış olmaları da etkili bir faktördür. Bu konuda çocuklara adım adım fırsatlar verilip, desteklenmelidir. (bkz. Problem çözme becerisi)

Birey Olarak Çocuğunuzu Fark Etmelisiniz…

İnsanlar birbirinden farklıdır. Bu nedenle çocuğunuzun birey olarak farklılığının fark edilip kabul görmesi –hem fiziksel hem de karakter özellikleri olarak- benlik saygısının gelişimi için çok önemli bir adımdır.

Bu farklılığı şu uygulamaları yaparak destekleyebilirsiniz:

Örn:

-Çocuğunuzun kendi parmak baskısını kağıt üzerine çıkarması sağlanabilir. Bu parmak baskıları incelenip, evdeki diğer bireylerinki ile kıyaslanarak her insanın özel olduğu paylaşılabilir

-Büyük bir kağıdı yere koyup üzerine çocuğunuzu yatırabilirsiniz. Çocuğunuzun etrafından çizerek oluşan kalıbını ona kestirebilirsiniz. Sonra üzerini dilediği gibi süslemesini isteyebilirsiniz.

-Ayna karşısında fiziksel görüntülerinizi siz ve çocuğunuz ifade edebilirsiniz

Bazı çocuklar kendi düşüncelerinin farkında olmazlar. Çevrelerinin fikri ile kendilerini yönlendirirler. Bu çocuklara sık sık kendi fikirleri sorulmalıdır. Örneğin;

-2 resimden en çok hangisini beğendin?Neden?

-İzlediğimiz filmde en çok ne hoşuna gitti?Neden? gibi…

Duygularını İfade Etmesine Yardımcı Olmalısınız…

Çocuğunuzun duygularının farkında olup, ifade etmesine yardımcı olmalısınız.Bunun için:

-Siz günlük yaşamda yaşadığınız olaylar ile ilgili duygularınızı ifade etmelisiniz. Örneğin:Arkadaşımın söz verip de gelmemesine çok kızdım!

Onun duygularını isimlendirip, fark etmesini sağlayabilirsiniz. Sık sık duyguları ile ilgili sorular sorabilirsiniz. Örn:Canın çok sıkkın görünüyor, bir şeye mi moralin bozuldu?

Duyguları inkar ya da bastırmak yerine ifade etmesine yardımcı olmalısınız. Yetişkinler günlük yaşamda kullanılan;

-‘Abla oldun artık. Böyle saçma şeylere ağlanılmaz

-Apartmandakiler böyle sesini duysa kim bilir neler düşünür?gibi ifadeleri çoğu zaman çözüm amacı ile kullanırlar. Ancak bu tür konuşmalar çocuğun duygularını red anlamına gelir. Bunun yerine;

-Bu durumlar seni çok üzdü., Arkadaşına kırılmışa benziyorsun! Gibi ifadelerle duyguları isimlendirilebilir.

Çocuklara farklı duyguların isimlendirilmesi öğretilebilir. Örn: korkmak kelimesinin içinde; endişelenmek, ürkmek, tedirgin olmak, kendini güçsüz hissetmek, paniğe kapılmak… gibi pek çok duygu gizlidir. Bu kelimelerin günlük yaşamda, yerli yerinde kullanılması çocuklara bunu öğretir.

Çocuklar duygularını daha çok resimle, müzikle ifade ederler. Ancak yine de kelimelerle ifade etmeyi de öğrenebilirler. Bunu destekleyici oyunlar oynanabilir. Örneğin ‘duyguları konuşturalım’ oyunu. Kartlara farklı yüz ifadeleri çizip hızlı bir şekilde gösterip, çocuktan gördüğünü önce yüzü ile ifade etmesi istenebilir.Daha sonra da duygunun adını söylemesi istenebilir

Günlük yaşamda ebeveynler duyguları doğru isimlendirmelidirler.Örn: ‘Meraktan ölecektim!’ Yerine ‘Sen gelmeyince çok endişelendim!’şeklinde kullanılabilir.

Çocuğun duygularını yansıtmasının bir hata olmadığını kendi yaşantınızdan da örnekler vererek gösterebilirsiniz. Örneğin; üzülünce ağlar, korkunca çığlık atmak isteyebiliriz. Çocuklar bu tür doğal tepkileri çevrenin eleştirisi ile veya yanlış modeller gördükleri için sergilemeye çekinebilirler. Bu konuda;

Çocuklarımıza rahat olmaları gerektiğini kendi hayatımızdaki neticelerinden örnekler vererek anlatabiliriz.Örn: kızgınlığı duygularımla ifade etmezsem başım ağrır gibi…

Duygularımızı güvenli bir şekilde rahatlatabilme yollarını öğretmeliyiz. Örn: Sinirlendiğinde öfke yastığını yumruklamak gibi…

Rahatlaması için birlikte bazı çalışmaları yapabileceğiniz öğretilebilir. Örn: yürüyüş yapmak, derin derin nefes almak, güzel hayaller kurarak içinde bulunduğu ortamın duygusal baskısından kurtulmak gibi…

Çocuğunuza Birlikte Hedef Belirlemelisiniz…

Çocuğunuzun yaşama dair hedefler belirleyip gerçekleştirmelerinin zevkini tatmaları için desteklemelisiniz:

-Hedeflerini önce küçük çapta gerçekleştirmenin tadını çıkartabilirsiniz, daha sonra büyütebilirsiniz.Örn:Önce aile içinde okuduğu şiirini daha sonra kalabalık bir salonda okuması gibi…

-Onu motive edici ifadeleriniz ile destekleyebilirsiniz.Tebrikler, bu konuda daha iyiye gidiyorsun

-Hedefine yönelik hayaller kurma saatleri yapabilirsiniz,. Örn: Uçağa binmişsin. Pilot koltuğuna oturmuşsun…

-Hedeflerine ulaştıklarında ödüllendirmelisiniz. ‘Artık her sabah ben hatırlatmadan yatağını topluyorsun!’ tebrikler

-Hedeflerini gerçekleştirirken onu sadece kendisi ile yarıştırmalısınız, başkaları ile değil

-Ebeveyn olarak çocuğunuzu iyi gözlemleyip kişiliğine, hazır bulunuşluğuna göre onu değerlendirmelisiniz

Çevre İle Desteklemelisiniz…

Çocuklarını sadece kendi çevrelerinde bulundurmak isteyen aileler vardır. Bu ebeveynler çocuklarını farklı ortamlara bırakmaktan çekinirler. Halbuki 0-3 yaş arasında ailesi ile sağlam bir bağ kuran çocuk, artık sosyal çevreye ihtiyaç duyar. Aile, imkanları çerçevesinde çocuğunu okul öncesi eğitim kurumlarına veya sosyal çevrelere girmesi için desteklemelidir. Bu desteklemeler çerçevesinde toplum önünde kendini ifade etme, sunum yapma fırsatları çocuğa verilebilir. Arkadaş çevresinin istifade edeceği olumlu özelliklere sahip olması çocuğun da model almasını ve gelişmesini destekler. Bu nedenle çocuğunuzun arkadaş çevresini, tanımalısınız.

Kişisel Gelişimini Fark Ettirmelisiniz…

Çocuğunuzun kendini değerlendirmesine, kendindeki gelişimleri fark etmesine yardımcı olabilirsiniz. Bunun için; resimlerini, faaliyetlerini biriktirerek birkaç ay ara ile inceleyerek aradaki farkı gösterebilirsiniz. Boy cetvelinde ölçümler yaparak uzama hızını gösterebilirsiniz.Daha önce başaramadıklarını hatırlatabilirsiniz. Ayakkabılarını bağlayabilmesini, bardağa sürahiden suyu boşaltabilmesini gibi…

Mükemmeli Sergilemeye Çalışan Çocuğunuza Endişelerini Aşması İçin Yardımcı Olabilirsiniz…

Mükemmeli uygulama amacından dolayı dıştan benlik saygısını eksik gözlemlenen çocukların yanlış yapma korkularını aşmalarına yardımcı olunmalıdır. Bunun için;

-Çocuğun yaptığı yanlışlardan çok, başarıları hakkında yorumlar yapılmalıdır.Çünkü bu çocuklar güçlü bir iç muhasebe yeteneğine sahip oldukları için kendilerini çok eleştirirler.

-Yetişkinler, kendilerinin de hata yaptıklarını, yanlışlıkları olabileceğini kendi aralarında konuşurken çocukların bunları duymasını sağlamalıdırlar.

-Çocukluklarında yaşadıkları ‘hata’ anılarını ebeveynler çocukları ile paylaşmalıdırlar. Böylelikle her çocuğun hata yapabileceğini çocuklar öğrenmelidirler.

-Hangi ortam ve zamanlara yönelik çocuğun korkuları var ise o alanla ilgili olarak evde pratikler yapılmalıdır. Alışık olduğu çevrede korkularını aşması sağlanmalıdır.Örn: Önce küçük gruplara aile içinde yapılan sunumlar ile toplum önünde kendini ifade etmeleri sağlanabilir. Bu grup daha sonra genişletilmelidir. Daha büyük grupların önünde anlatım, sunum görevleri ile endişelerinin giderilmesine çalışılmalıdır.

Kültürden İstifadede Dengeli Olmalısınız…

Toplumumuzda doğu ve batı bölgelerimizde görülen farklı

beklentilerine yönelik, her tür aşırılıktan kaçınarak orta yol bulmaya çalışılmalıdır.Her ebeveyn, küçüklüğünden itibaren aldığı eğitimi, geleneği, fıtratını masaya yatırmalıdır. Olan ile olması gereken arasındaki farkı gözlemleyerek kendisine bir plan yapmalıdır. Bu plan çerçevesinde de adım adım gelişimler sergileyerek çocuklarının geleceğini inşa konusundaki hassasiyetini ortaya koymalıdır.

Çocuğunuzun benlik saygısı eksikliğinin sebeplerinin ve çözümlerinin farklı olması sebebi ile sıraladığımız önerilerden yola çıkarak en uygun olan seçeneği kullanabilirsiniz.Bununla birlikte zaman zaman farklı durumlarla karşı karşıya kalabilirsiniz.Hastalık, kaza, ayrılık v.s.. Bu tür durumların etkisi ile bazen bilgisizlik bazen de ihmal sonucu çocuklarda benlik saygısı eksiklikleri olabilir.Ebeveynler her ne sebepten dolayı olursa olsun eğer çocuklarının benlik saygısını yeniden desteklemek istiyorlarsa bulundukları yerden başlayabilirler. Asla geç kaldıklarını düşünmemelidirler. Yeter ki içlerindeki azim ve ümidi yitirmiş olmasınlar.