KirkçEŞme tesisleri

KOSTANTİN (Kapıdağlı)

(18. yy) Rum asıllı ressam. Doğum ve ö-lüm tarihleri bilinmiyor.

Topkapı Sarayı Müzesi Kitaplığfnda bulunan ve 18. yy'ın üçüncü çeyreğine tarih-lenen bir albümde birisi genç bir delikanlıyı, ötekisi genç bir kadını gösteren iki yarım boy portrede "Kostantin" imzası vardır. Bu portreler ressamın bilinen ilk eserleridir. Daha sonra III. Selim'in (hd 1789-1807) portresini yapmıştır. Topkapı Sarayı Resim Galerisi'nde bulunan bu büyük boy yağlıboya portrede (no. 17/30) "Kostantiniyye Kapıdağı" imzası ve sol üst köşedeki tuğranın altında 1218/1803 tarihi dikkati çeker. Bu portreyi çok beğenen padişah, ressama I. Osman'dan III. Selim'e kadar tüm

padişahların portrelerini sipariş etmiştir. Kostantin tarafından yapılan bu guvaş portreler bugün Topkapı Sarayı'ndadır. III. Selim'in isteği üzerine, portreler gravürlen-mek üzere Londra'ya gönderilmiş, fakat 1807'de tahttan indirilince sipariş durmuştur. Portreler daha sonra II. Mahmud'un emriyle 1815'te J. Young tarafından basılmıştır. Gravürler için hazırlanan bakır levhalar Topkapı Sarayı'na iade edilmiştir.

Kapıdağlı Kostantin, Osmanlı padişah portreciliğine yenilik getirmiştir. Daha önceki portrelerde, padişahlar bir sedire o-turmuş veya ender olarak at üstünde görünürdü. Bu seride ayakta duran padişahlar bir madalyon çerçeveye yerleştirilmiştir. Avrupa tarzındaki yarım boy portreler 3/4 profilden gösterilmiştir. Portrelerin altında başka bir çerçeve içinde padişahların yaşamından sahnelere yer verilmiştir. Bu kalıp 19. yy padişah portresine örnek o-luşturmuştur.

Kostantin'in, döneminde ün yapmış, başarılı bir portre ressamı olduğu anlaşılmaktadır. J. Young ondan "İstanbul'da yaşayan taşralı bir Rum ressam" diye söz eder ve sanatını çok över. Kökeni Kapıdağlı olduğu anlaşılan ressamın nerede yetiştiği bilinmemektedir. Ancak portrelerindeki doğal yüz ifadeleri, başarılı fırça tekniği ve kullandığı yumuşak ışık, onun Batı resim tekniklerini iyi bildiğini gösterir. Portrele-

rinde kıyafet ayrıntılarına büyük özen göstermesi, onun bu dönemde çok yaygın o-lan kıyafet albümlerini de resimlemiş olabileceğini düşündürür.

BibL J. Young, A Series ofPortraits of the Em-perors ofTurkeyfrom the Foundation of the Monarchy to the Year 1815, Engraved from Pictures Painted at Constantinople Commen-ded under the Auspices of Sultan Selim the Third and Completed by the Command of Sultan Mahmoud the Second with a Biographi-cal Account of Each of the Emperors, Londra, 1815; T. Öz, "Osmanlı Hükümdarları Resimleri", Tarih Hazinesi, S. 2 (1950); N. Anafarta, Padişah Portreleri, ist, 1966; G. Renda, Batılılaşma Döneminde Türk Resim Sanatı, Ankara, 1977; F. Çağman ve Z. Tanındı, Portreler, İst., 1984; G. Renda, Osmanlı Padişah Portreleri, Bir 19. Yüzyıl Albümü, Milano, 1992.

GÜNSEL RENDA