KirkçEŞme tesisleri

KUBBEALTI

Kubbealtı, Topkapı Sarayı'nm(->) Divan ya da Adalet Meydanı adıyla anılan ikinci avlusunda, sol dipte, Adalet Kasrı'nın batı yönüne bitişik olarak yer almaktadır.

Yapı, II. Mehmed (Fatih) döneminde (1451-1481) yapılmış olan divanhanenin, zamanla ihtiyaçlara cevap verememesinden dolayı yeniden inşa edilmiştir. Kare planlı, kubbeyle örtülü üç mekân yan yana sıralanmakta ve "L" şeklinde, ahşap tavanlı, geniş saçaklı bir revakla çevrilmekte, yapının özgün halinde revak bölümünün bulunmadığı, yanlızca geniş bir saçak ile çevrelendiği bilinmektedir. Geniş ahşap saçak zengin oyma ve bezemelerle süslüdür. Re-vakları oluşturan sekiz adet mukarnaslı başlıklı mermer sütunun taşıdığı sivri kemerler 18. yy'ın ikinci yarısında günümüzdeki halini almıştır. Yan yana üç birimden Adalet Kasrı'na bitişik olanı divanın toplandığı Kubbealtı, ortadaki Divan-ı Hümayun kalemi, sonuncusu ise vezirazam da-iresidir. Diğerlerine küçük bir kapıyla açılan üçüncü bölüm, içinde resmi belgelerin saklandığı ve yanlızca divan toplantıları sırasında açık olan bir arşivdi. Anahtarı, sultanın mührünü taşıyan başvezirde bulu-

nur, toplantı bitiminde onun tarafından belgelenirdi. Kubbealtı iki, Divan-ı Hümayun kalemi ise bir adet büyük sivri kemerle revaklı bölüme açılmaktadır. Söz konusu kemer açıklıkları, çeşitli onarım ve düzenlemeler sonrasında barok ve rokoko tarzında süslenmiş madeni şebekeler ve diz seviyesine kadar yükselen, aplike akantus yapraklı, kıvrımlı mermer şebekelerle kapatılmıştır. Cephe duvarları ve revak kemerleri kalem işleriyle bezelidir. Oval biçimine yakın bir sekiyle çıkılan mermer portaller volütlü sütun başlıkları taşıyan ince pilastrlarla iki yandan sınırlanmaktadır. Divan-ı Hümayun'a ait kapının i-ki yanında siyah zemin üzerine altın yaldızla yazılmış 21 satırlık iki kitabe III. Selim (hd 1789-1807) ve II. Mahmud (hd 1808-1839) dönemlerinde, 1207/1792 ve 1235/1819'da yapılan onarımları bildirmektedir. Melling'in III. Selim'e ait olan gravürlerinde Kubbealtı'nm barok-rokoko karışımı bezemesi görülebilir. Kubbealtı, 19. yy'ın sonlarında, devlet toplantıları Babıâli'de yapılmaya başlandıktan sonra önemini yitirerek ihmal edilmiş, ancak Cumhuriyet döneminde 16. yy'ın klasik süsleme zevkine uygun olarak restore e-dilmiştir.

Kubbealtı'nda haftada dört gün divan toplanır, devlet işleri görüşülürdü. Fatih dönemine kadar padişahların da katıldığı toplantı, sonraları vezirazamın başkanlığında devam etti. Toplantılar sırasında padişah Kubbealtı'na bitişik olan Adalet Kasrı'nda oturur, küçük pencereyle Kubbealtı'na açılan odasında toplantıyı izlerdi. "Kule Köşkü" adıyla da anılan yapı, Edirne Sa-rayı'ndaki divana açılan kafesli pencere geleneğini devam ettirmektedir. Yapıya haremden ve avlunun sol köşesindeki kapıdan girilmektedir. Bu pencere, gözle görülmese de sultanın devlet yönetimindeki mutlak egemenliğini ve halkı adilane yönetmekle yükümlü olan devlet ricali üze-