KirkçEŞme tesisleri

KÜÇÜKÇEKMECE KMECE GÖLÜ

KÜÇÜKÇEKMECE GÖLÜ

İstanbul'un 15 km kadar batısında yer alan göl.

Küçükçekmece Gölü'nün yüzölçümü 16 km2, kuzey-güney doğrultusundaki u-zunluğu 10 km, en geniş yeri yaklaşık 6 km'dir. Fazla olmayan derinliği güney kıyı yakınlarında 20 m'ye ulaşır.

Marmara Denizi'nin bir kapalı havza olduğu dönemde Büyükçekmece ve Küçükçekmece göllerinin bulunduğu alanda oldukça derin kazılmış akarsu vadileri vardı. Son jeolojik dönemdeki buzullaşma sona erince denizlerin düzeyi yükseldi ve Çanakkale Boğazı'nı yaran Akdeniz sulan Marmara çukurluğunu doldurdu. Bu deniz is-

Küçükçekrnece Gölü ve çevresi, 1980. Bora Döner/ Cumhuriyet Gazet&si Arşivi

tilası ya da basması sonucunda eski vadi ağızları boğularak "ria'lar ortaya çıktı. Göl dibinde eski dere vadilerine ait olukların günümüzde bile izlenebilmesi, bu küçük girintilerin deniz basması sonucunda oluştuğunu gösterir.

Küçükçekmece Gölü'nün kara içine doğru en çok sokulduğu yer, kuzeydeki Sazlıdere Vadisi'nin ağzıdır. Gölün Sazlı-dere ağzına doğru sokulan kuzey kesiminde belirgin bir girinti dikkati çeker. Bir koy biçiminde kuzeye doğru uzanan bu girinti ağzının doğusunda Kurt Burnu, batısında da Köşk Burnu yer alır. Sazlıdere' nin eski vadisi daha sonra göl tabanında güneye doğru derinliği 14 m'ye ulaşan bir oluk biçiminde uzanır. Bu oluğun derinliği daha güneyde 20 m'yi bulur. İşte eski bir vadi kalıntısı olan bu çukurluk, gölün en derin yeridir.

Koyun önü zaman içinde kıyı kordo-nuyla kapanarak lagüne dönüşmüştür. Kıyı kordonu batıdaki Soğuksu Burnu'ndan doğuya doğru gelişmiştir. Lodos dalgaları Ambarlı kıyısına verev olarak çarpıp kırılarak doğuya doğru ilerleyen bir kıyı a-kıntısı oluşmasına yol açar. Kıyı kordonunun oluşum süreci bu akıntının eskiden Ambarlı kıyısında çok bol bulunan kumları Soğuksu Burnu'na sürüklemesiyle başladı. Daha sonra burada biriken kum yığınları hem akıntı, hem de lodos dalgalarının etkisiyle doğuya doğru ilerleyerek eski koyun önünü tıkayan kıyı kordonunu onaya çıkardı.

Lagünü denizden ayıran kıyı kordonunun sona erdiği doğuda derinliği ancak 1,5 m olan bir geçit vardır. Denizle göl a-rasındaki bağlantıyı yakın zamana kadar bu geçit sağlardı. Bu nedenle de göl suları az tuzluydu. Son yıllarda kıyı kordonunda yapılaşmanın artması, gölü besleyen akarsuların cılızlaşması nedeniyle bu geçit ender olarak bağlantı sağlamaktadır.

Küçükçekmece ve Büyükçekmece gölleri arasındaki en önemli fark, lagün oluşumunu sağlayan kıyı kordonunun bulunduğu yerlerdir. Kıyı kordonu Küçükçek-mece'de eski koyun ağız bölümündeyken, Büyükçekmece'de hemen hemen koyun orta kesimindedir. Bu nedenle, adında büyük sözcüğü bulunmasına karşın 12 km2' lik Büyükçekmece Gölü, eskiden Küçükçekmece Gölü'nden daha az bir alanı kaplardı. Ancak istanbul kentinin su gereksinmesinin bir bölümünü karşılamak amacıyla önünde baraj kurulan Büyükçekmece Gölü'nün günümüzdeki yüzölçümü 43 km2'ye ulaşmıştır.

Küçükçekmece Gölü'nü, Çatalca Yarı-madası'nın iç kesimlerinden kaynaklanan üç küçük akarsu besler. Bunlar Nakkaşde-re, Sazlıdere ve Eşkinoz Deresi'dir. Göl, bu dere ağızlarının binlerce yıl önce deniz basmasına uğraması sonucunda oluşmuştur.

Çeşitli tarihsel kaynaklara göre eskiden Küçükçekmece Gölü balık açısından çok zengindi. Lagün ağzı yakınında kurulan dalyanda çok miktarda balık avlanırdı. Ancak özellikle 1970'lerden sonra çevredeki alanların konutlarla dolmaya başlaması so-

nucunda evsel atıkların göle karışması, derelerin cılızlaşması, denizle ilişkisinin kesilmesi gibi nedenlerle göldeki balık yaşamı büyük ölçüde zarar gördü. 1990'da yaşanan kuraklıktan sonra İstanbul'un su sorununun çözüm yollarından biri olarak Küçükçekmece Gölü sularıyla Büyükçekmece Barajı'nın desteklenmesi planlandı. 28 Mart 1991'de bu iki göl arasında su aktarmasını sağlayacak isale hattının temeli atıldı. Ama göl sularındaki aşırı kirlenme nedeniyle 1992 sonlarında bitirilen bu isale hattı bugüne değin kullanılmadı.

Küçükçekmece Gölü günümüzde Avcılar ve Küçükçekmece ilçelerini birbirinden ayırır. Doğu kıyısında 1962'de kurulan Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi yer alır. Çeşitli site ve konut alanları gölü kuşatmış durumdadır. Kapıkule ve Eskiköy sınır kapılarına bağlanan demiryolu hattı Küçükçekmece Gölü'nün doğu ve kuzey kıyılarım izler. Eskiden E-5 olarak adlandırılan D-100 Karayolu güneydeki kıyı kordonundan, E-80 de denen O-3 Otoyolu da gölün kuzeyinden geçer.

İSTANBUL