KirkçEŞme tesisleri

MAHMUD H ÇEŞMESİ

Eyüp'te Nişancılar Camii'nin giriş kapısının solundaki duvara bitişiktir. Çeşmenin sadece cephesi görülür. Çeşmeyi II. Mahmud (hd 1808-1839) kızı Mihrimah Sultan için yaptırmıştır.

Mermerden yapılmış kare çeşmenin sağ ve solunda kırmızı beyaz kesme taş malze-

n. Mahmud Çeşmesi, Eyüp

Enis Karakaya

MAHMUD H ÇEŞMESİ

262

263 MAHMUD H TÜRBESİ VE SEBİLİ

kalfalarından Ohannes Dadyan ve Boğos Dadyan'dır. Yapının mali ve idari işlerinin sorumlusu (bina emini), Bekir Abdülhalim Efendi'dir. Kitabelerdeki yazılar Haşini Efendi'ye aittir.

Divanyolu Caddesi üzerindeki cephenin Beyazıt yönündeki köşesini oluşturan sekizgen türbe, boyutları ve cadde üzerine taşan konumuyla vurgulanmıştır. Türbeden başlayarak, Sultanahmet yönünde küreli çeşmeyle son bulan cephe simetrik olarak düzenlenmiştir. Ortada yarım daireye yakın bir çıkıntı yapan sebil ve onun iki tarafındaki bölümlerin ortalarında ise, birbirinin aynı olan birer anıtsal kapı bulunur. Türbe, kapılar ve sebilin araları hep eşit uzunlukta ve dörder pencerelidir. Sebilin her iki yanındaki pencereler arkada-

meli küçük alanlar vardır. Eskiden iki mermer sütunun taşıdığı revak günümüze gelmemekle birlikte kaideleri halen çeşmenin önünde mevcuttur. Çeşmenin üst kısmı sağ ve soldan hafif taşarak düz şekilde niha-yetlenmektedir. Bu düzlüğün üstünde ise caminin asıl malzemesi olan tuğladan yapılmış bir kemer bulunmaktadır.

Çeşmenin içe taşkın olan aynası rokoko süslemeleriyle dikkat çeker. Aynataşı iki ince sütunun taşıdığı bitki ve spirallerle çerçevelenmiştir. Çeşme aynası üzerinde bulunan kitabe 1254/1838 tarihini verir. Celi sülüs bir yazıyla dörder mısralık dört satır üzerine hakkedilen kitabenin üstünde II. Mahmud'un tuğrası vardır. Kitabenin yazarı Rıfkı Mahmud Efendi'dir.

Teknesi ve testi setleri de mermer olan çeşmenin teknesinin kırık olan kısmı harçla düzleştirilmiştir. Bugün lülesi mevcut olmayan çeşmenin suyu akmamaktadır. Bibi. Tanışık, istanbul Çeşmeleri, I, 258.

ALEV ERARSLAN