KirkçEŞme tesisleri

MEHMED KEMÂLÎ

(19- yy sonu - 20. yy başı) Destancı âşık.

II. Meşrutiyetle (1908) birlikte gazete, dergi ve kitap yayımcılığında görülen hareketlenme bu dönemin destancı âşıklarında da etkili olmuştur. Destancılığı meslek edinmiş âşıkların sayısında artış olmuş; çok sayıda destan yazılıp basılmıştır (bak. destancılık; destanlar).

Mehmed Kemali, bu dönemin destancı âşıkları arasında, eserlerinde güncel olaylara yer veriş biçimiyle dikkati çeker. Zaman zaman Kemali, Abdülgaffar Kemali ve Abdülgaffar Mehmed Kemalî mahlaslarım da kullanan âşık, tek yaprak halindeki destanlarının boyutlarını bir gazete sayfası büyüklüğüne çıkarması, konuyla ilgi resimlere yer vermesi ve haber metni öncesinde verilen giriş cümleleri biçiminde başlıklar atmasıyla da yenilik getirmiştir.

Destanlarında güncel olayları yansıtırken dönemin günlük gazete haberlerinden büyük ölçüde yararlandığı, yabancı ülke devlet adamları ve komutanlarından söz etmesinden, olayları sıcağı sıcağına des-tanlaştırmasından anlaşılmaktadır. Uzun başlıklı destanlar, halk tarafından ilgi gördüğü için o dönemden günümüze kadar örneklerine bolca rastlanmaktadır.

Yer yer ölçü bozuklukları ve dil yanlışları görülse bile bir dönemin olaylarını, kişilerini ve değer yargılarım yansıttığı i-çin Mehmed Kemalî'nin destanlarına yarı edebi ve toplumsal belgeler olarak önem vermek gerekir.

Saptanabilen 15 destanından birkaçının başlığı şöyledir: "65 Yaşında Arslan Yürekli Bir Türk Kadınının Moskof İngilizden İntikam Şarkısı" (ty), "Çanakkale Önünde Düşmana Kan Kusturan Arslan Yürekli Kahraman Mehmed Çavuş'un Müdafaa-i Vatan Destanı" (1915), "Çatalca-Hadım-köy-Lüleburgaz-Edirne-İşkodra Hücumlarında Kahraman Osmanlı Ordusundan Kurşun Baklavası Yiyip Kapelasını Atıp Kaçan Yunan-Karadağ-Sibirya-Yakası Kirli Domuz Çobanı Beş Yumurta Bir Kurşuna Satan Kapı Köpeği Bulgarların Matem Ha-zinenğiz Yas Destanı" (1912-1913); "Edir-ne-Kırk Kilise'nin Şanlı Muzafferiyet Destanı" (1913-1914), "Millet Vatan Düşmanı Hain Fehim Paşaların Destanı", "Pazarola Hasan Bey'in Destanı" (1922), "Sevgili Bursa, İzmir, Edirne ve Trakyamızın Selâmet-i Vatan Destanı", "Seyahat-ı Şahane Şanlı

Manevra Destanı" (1911-1912), "Yaşasın Hamidiye Kruvazörünün Kaptanı Rauf Beyin Şanlı Muzafferiyet Destanı". Bibi. M. S. Özeğe, Eski Harflerle Basılmış Türkçe Eserler Katalogu, I-V. İst., 1971-1979. M. SABRİ KOZ