KirkçEŞme tesisleri

MUSTAFA H

546

547

MUSTAFA H

şjt yabancı altın, 110 dirhemine 100 cedit altını karşılığında toplanıp Darphane'de eritildi. Bunlardan da yine halis cedit al-tınları kesildi. Bu yeni altının rayici 300 ak-çe olarak belirlendi. İzmir ve Edime darphanelerinde de cedit altın çıkartılması için fermanlar gönderildi. Ayrıca, tahsil edilecek vergilerin de tuğralı cedit altın ile ödenmesi öngörüldü. Bu operasyona koşut olarak "sikke-i kefere", "zolta/zolata" "guruş" denen her çeşit gümüş yabancı paraların da halis olanlarının üzerine II. Mustafa'nın tuğrası darp edildi. Zolta ve "esedî" ile aynı ayar ve vezinde cedit kuruş kesildi. Bir süre geçince de tüm yabancı zokalar toplanıp Darphane'de eritildi. Cedit altın ve cedit kuruşların İstanbul dışına çıkartılması da yasaklandı.

II. Mustafa İstanbul'da iken, Venedik donanmasını yenen Mezomorta Hüseyin Paşa alay göstererek başkente geldi ve Yalı Köşkü'nde huzura çıktı. Kışı hazırlıkla geçirdikten sonra 7 Nisan l696'da donanma ile Akdeniz'e açıldı. Padişah da ertesi gün saraydan ayrılıp Davutpaşa'da kurulan otağ-ı hümayuna geçti ve bu vesileyle büyük bir alay düzenlendi. II. Mustafa o yıl-ki Avusturya seferi için 22 Nisan l696'da Davutpaşa'dan Edirne'ye hareket etti. 2 Ağustos l696'da Şehzade Mahmud'un doğumu üzerine Edirne'de, İstanbul'da şenlikler yapıldı. II. Mustafa İstanbul'da iken kararlaştırılan vergi düzenlemeleri de yürürlüğe konuldu. Bunlardan ilki, yıllardan beri yasaklarla içimi önlenmeye çalışılan tütünle ilgiliydi. Tütün içme yasağı IV. Mu-rad'dan (hd 1623-1640) beri kaldırılmamıştı. Fakat "amme-i nâsın şürb-i duhan ibti-lâ ve inhimakleri" önlenememişti. Pek çok insanın idamına neden olan yasaklamalar sonuç vermediği gibi kamu hazinesi de tütün tüketiminden bir gelir elde edemedi. Yeni düzenleme ile "resm-i dönüm" adı altında tütün ekilen arazinin her bir dönümünden maktu vergi alınması, İstanbul'a ve diğer iskelelere getirilen yabancı tütünlerin gümrüğe bağlanması, böylece hem hazineye ek gelir elde edilmesi hem de tütünün fiyatı artacağından halktan gücü yetmeyenlerin tütün tiryakiliğinden caydırılması amaçlandı. İstanbul ve Edirne gümrüklerine getirilen tüccar malı tütünlere okka başına dörder akçe resm-i gümrük bağlandı. Yapılan hesaplarla bu yoldan hazineye yılda 50 yük akçe sağlanmış olmaktaydı. İstanbul'daki tütüncü esnafı ise dönüm ve gümrük vergilerinin getirdiği fiyat artışını fırsat bilip "maktu ve gümrük bağlandı" diyerek tütünün okkasını yarım kuruştan 2 kuruşa kadar satmaya başladı. Bunun üzerine gümrük vergileri yeniden belirlendi ve Yenice-i Vardar tütününün okkasından yarım kuruş, Kırcaali tütününden 40 akçe, kaba tütünden de 25 akçe resm-i gümrük, tütün ekilen arazinin her dönümünden de birer altın resm-i dönüm alınması için yeni bir ferman yayımlandı.

Avusturya seferinden 26 Ekim l696'da Edirne'ye dönen II. Mustafa, İstanbul'a o kış gelmedi. Daha önce yanmış bulunan Galata Kalesi içindeki kilisenin boş arsa-

^«BÎİİlteîSîgSli^^öçilJlKpt^BiftŞllllpiiljŞ