KirkçEŞme tesisleri

MUSTAFA IH ÇEŞMESİ

bak. LALELİ KÜLLİYESİ

MUSTAFA m MEKTEBİ

Üsküdar İlçesi'nde, Şemsi Paşa Mahalle-si'nde, Ayazma Camii'nin güneydoğusunda bulunmaktadır.

III. Mustafa (hd 1757-1774) 1757-1760

arasında, annesi Mihrişah Emine Kadın'ın adına Ayazma Camii'ni(->) yaptırırken bir mektep ve hamam da inşa ettirmiştir. Ahşap bir yapı olan bu mektep, küçük ve kullanışsız olduğu için yıktırılmış ve yerine yeni bir bina yaptırılmıştır. Binanın yapımına 1913'te başlanmış ve savaş nedeniyle ancak 1917'de bitirilebilmiştir. Kitabesinde, Ayazma Vakıf İbtidai Mekte-bi'nin "Müdafaa-i Milliye" tarafından yaptırıldığı belirtilmektedir. Okulun günümüzdeki adı Ayazma İlkokulu'dur.

Planı Mimar Kemaleddin Bey'e ait olan bina bodrumla birlikte üç katlı ve altı dersliklidir. Tuğla yığma olarak yapılan binanın döşemelerinde çelik kirişler kullanılmış, üzeri kırma çatı ve kiremitle örtülmüştür. Kabaca dikdörtgen biçiminde planlanmış olan binanın yer katında düz bir koridor çevresinde üç büyük derslikle bir toplantı salonu, müdür odası ve tuvaletler bulunmaktadır.

Koridora yerleştirilen bir merdivenle diğer katlara ulaşılmaktadır. Bu katlarda yer katı düzeni tekrarlanmıştır. Bodrumda, yer katındaki dersliklerin altına gelen mekânlar yemekhane ve depo olarak kullanılmaktadır. Üst katta ise giriş katındaki toplantı salonunun üstüne gelen mekânda kütüphane bulunmaktadır.

Binanın cephesi girişe göre bakışık bir biçimde düzenlenmiştir. Orta bölüm, yapının yüzeyinden dışarı ve saçak düzeyinden yukarı doğru taşırılarak orta doğrultu vurgulanmıştır. Basık kemerli giriş kapısı profilli bir silme ile çerçevelenmiş, girişin üstündeki katta bulunan dikdörtgen pencerenin üzerine, sivri kemer biçimli, profilli bir silme yapılmıştır. Yapının tüm yer katı pencerelerinin sivri kemerlerle geçildiği, bodrum ve üst kat pencerelerinin ise dikdörtgen açıklıklar olarak bırakıldığı görülmektedir. Yer katı pencerelerinin ü-zerinde dolaştırılan silmeler, kemer üzengileri düzeyinde birbirlerine bağlanarak bunlara süreklilik kazandırılmış, yüzeyden girintili panolar içinde düzenlenmiş olan üst kat pencereleri üzerindeki silmeler ise panoların kenarlarında bitirilmiştir. Duvarları sıvanarak taş izlenimi verecek biçimde yatay çizgilerle derzlenmiş olan yapının dış yüzeyinde bezeme öğeleri bulunmaktadır.

III. Mustafa Mektebi'nin giriş cephesi. Yıldırım Yavuz, 1970

Bibi. Ayvansarayî, Hadîka, II, 188; M. Kemal, Evkaf-ı Hümayun Nezaretinin Tarihçe-i Teşkilatı, İst., 1919, s. 235; Konyalı, Üsküdar Tarihi, II, 265; Yavuz, MimarKemalettin, 208-209.

YILDIRIM YAVUZ