KirkçEŞme tesisleri

MUSTAFA m TÜRBESİ

bak. LALELİ KÜLLİYESİ

MUSTAFA IV

(8 Eylül 1779, istanbul -17Kasım 1808, istanbul) 29. Osmanlı padişahı (29 Mayıs 1807-28 Temmuz 1808).

"Mustafa-yı Râbî", "Sultan Mustafa bin Abdülhamid Han" olarak da bilinir. I. Abdülhamid^) ile Ayşe Sineperver Valide Sultan'ın oğludur. Annesinin adım Nükhet-sezâ olarak veren kaynaklar da vardır. Kabakçı Mustafa Ayaklanması(->) ile tahta çıkan, Alemdar Mustafa Paşa'nın saray baskını ile tahttan indirilen IV. Mustafa'nın 14 ay süren saltanatı boyunca istanbul'da Boğaz yamaklarının ve yeniçerilerin terörü sürmüş; yangınlar, şiddetli yağmurlar ve yiyecek yetersizliği yüzünden kent halkı sıkıntılı günler yaşamıştır.

IV. Mustafa, babası I. Abdülhamid öldüğü sırada 10 yaşındaydı. Amcasının oğlu III. Selim'in(->) hükümdarlığı sırasında sarayda bir ölçüde özgür ortam bulmasına karşın yeniliklere ve kültür edinimine gereksinim duymadı. Muhakeme yeteneğinden yoksun, zekâsı kıt, gelişmelerden habersiz, çağdaşlarının gözlemlerine göre çabuk kanan "sade-dil ve saf-de-rûn", ama saltanat hırsı aşırı bir şahsiyetti.

Kabakçı Mustafa Ayaklanması'nm üçüncü günü 29 Mayıs 1807'de Paşakapı-sı, Ayasofya ve Topkapı Sarayı çevreleri kalabalıklarla dolup taşarken "güruh-ı eşkıya, Sultan Mustafa Efendimizi isteriz!" diye bağırmaktaydı. Bunlar, Babıâli'deki ulema ve ricali de önlerine katıp sarayın ilk iki kapısından geçip Bâbüssaade önüne geldiler. Sadaret Kaymakamı Köse Musa Paşa ile Şeyhülislam Ataullah Efendi'yi içeriye göndererek Mustafa'yı cülus için kapı önüne çıkartmalarını istediler. Sek-banbaşı da III. Selim'e gidip cuma selam-lığı(->) için hazırlık yapılıp yapılmayacağını sorduğunda padişah "ben ne selamlığa çıkarım ne de benim teb'am vardır, kavganın bana karşı olduğunu anladım" diyerek Mustafa'ya haber gönderdi. "Tahta buyursun, uğurlu kademli olsun!" dedi. Mustafa kafesten çıkıp Sofa-yı Hüma-yun'a geldi. Şeyhülislam ve kaymakam orada biat ettiler.

Enderun halkına mahsus biat-ı hastan sonra Hırka-i Saadet odasına girilerek dua edildi. Yeni padişah için Bâbüssaade önünde biat-ı amme denen cülus yapıldı. Bu törenin hazırlanması ve tamamlanması zaman aldığından ikindi vakti olmuştu. İvedilikle Ayasofya'ya cuma selamlığına gidildi. Ayaklanmacı gruplar da Atmeyda-nı'na döndüler. Saraydan dönüş sırasında III. Selim'in mabeyincisi Ahmed Muhtar Bey, asilerin kılıç darbeleri ile parçalandı. IV. Mustafa Ayasofya'dan çıkınca cü-