KirkçEŞme tesisleri

KURŞUNLU HAN

126

127

KURTULUŞ

lunduğu tepeden güneye doğru önce dik, sonra da yumuşak bir eğilimle inerek, güneybatıya kıvrılan bu eski dere yatağının batıdan ve güneyden çevirdiği tepenin (ve civarındaki tepeciklerin) adı Aya Dimitri Tepeleri idi, oradaki yerleşim birimini de kapsayan bu isim 16. yy'da yapılan Rum Ortodoks kilisesinin adıydı (Ayios Dimitri-os). Sonraları orada tavlalar (at ahırları) yapılınca, semt, ahırları simgeleyen Tatavla adını aldı (Ta Taulon) ve Cumhuriyet'te isimlerin Türkçeleştirilmesine değin öyle kaldı.

Tatavla semti I. Süleyman (Kanuni) zamanında (1520-1566) kurulmuştur. Tarihçi Hammer'e göre, Barbaros Hayreddin Paşa'nın Ege adaları, Akdeniz, İyonya Adaları ve Peloponez'den aldığı 10.000 kadar

20. yy'ın başında Kurtuluş. M. Hristopulos, Ta Tatavla, ist., 1913 Nuri Akbayar arşivi

kadın besmele çekerek, "Benim elim değil, Ayşe, Fatma anamızın eli" der. Tasa dökülen kurşun alınarak tekrar eritilir, ikinci defa hastanın göbeği üzerinde ve daha sonra da ayakları, en son olarak hastanın yattığı odanın sağ köşesiyle, oda veya sokak kapısının eşiği üzerinde de kurşun dökülür. Suya dökülen kurşun, tekrar eritilmeden önce kurşun döken kadın tarafından incelenir. İnanca göre, kurşun çok kirli ise nazar veya büyü de çok kuvvetlidir. Kurşun üzerinde temiz kısımlar varsa, hastanın yüreğinin temiz olduğuna ve hastalığının çabuk geçeceğine inanılır. Daha sonra kurşun dökülen tastaki sudan hastaya birkaç yudum içirilmesi de geleneğe göre yararlı bulunmaktadır. Aynı sudan hastanın alnına, bileklerine, avuçlarına ve ayaklarının altına sürülür. Son olarak kurşun dökülen suya biraz ekmek doğranır ve bu ekmek, dörtyol ağzında köpeklere verilir. Bazı hastalara bir kere kurşun dökmek yeterli görülürken, bazılarına ise üç kere tekrarlanması gerektiğine inanılır. Uygulamadan sonra kurşuncu kadına hastanın mali durumuna göre para verilir.

Bibi. O. Acıpayamlı, "Anadolu'da Nazarla İlgili Bazı Âdet ve inanmalar", DTCFD, XX, (1963), s. 1-40; ay, "Türkiye Folklorunda Halk Hekimliğinin Morfolojik ve Fonksiyonel Yönden İncelenmesi", Türk Halk Hekimliği Sempozyumu Bildirileri, Ankara, 1988, s. 1-8; Bayrı, istanbul Folkloru, (1972), 101; P. N. Bora-tav, 100 Soruda Türk Folkloru, İst., 1973; İ. Z. Eyuboğlu, Anadolu Büyülen, İst., 1978; Ş. Aytar, İstanbul Tıbbi Folkloru, İst., 1980.

ALPARSLAN SANTUR