KirkçEŞme tesisleri

KURUÇEŞME CAMÜ

bak. TEZKİRECÎ OSMAN EFENDİ CAMİİ

KURUKAVAK CAMÜ

bak. SEMİZ ALİ PAŞA CAMİİ

KURUYEMİŞÇİLER

Eski İstanbul yaşayışı içinde her sınıf ve yaştan müşterinin en çok rağbet ettiği esnafın başında kuruyemişçiler gelmekteydi. Aslında kuruyemiş, karın doyurma ve beslenme gayesi taşımayıp vakit geçirmek

için yenildiğinden, halk arasında "eğlencelik" olarak adlandırılmıştır.

Eski dönemlerde kuruyemişçiler, birçok esnaf gibi mahalle aralarında dolaşarak mallarını satarlardı. Genellikle Çankırı ve çevresinden gelen kuruyemişçiler, sırtlarında kıldan mamul bir elbise, ayaklarında yemeniye benzeyen pabuç, fes üzerine sarılmış yazma çevre, yemeni, ellerinde terlerini silmeye yarayan çaputla bağırarak sokaklardan geçerlerdi.

Kuruyemişçilerin en çok sattıkları malların başında leblebi gelirdi. "Ey leplebu, tezze gettüm, ıscak ıscak" nidasıyla heybelerinin içinden çocuklara para bazen de mal karşılığı satış yaparlardı. Bazı kuruyemişçiler ise leblebinin başka bir çeşidi o-lan, yine çocukların çok sevdiği leblebi şekeri, pestil, fıstık gibi şeyleri de satarlardı.

Gezgin kuruyemişçiler meyhane önlerinde ve mesirelerde de satış yaparlardı. Günümüzde de faaliyetlerini sinema, meyhane, okul önleri ve pazarlarda sürdürmektedirler. Bunlar mallarını artık heybeler içinde değil, iki ya da üç gözlü sepete benzeyen camlı kutularda satmaktadırlar.

Kuruyemişçiler, 20. yy'm başlarında toptan ve perakende satış yapan dükkânlara yerleştiler. Eminönü'nde Yemiş İskele-si'nfn baş tarafında kuruyemişçilerin toptancıları faaliyet göstermekteydi. 1940'lı yıllarda sayıları 100'e yakın olan bu dükkânlar, gittikçe azalmaya ve çeşitlerini de değiştirmeye başlamışlardır. Bu dükkânlarda Anadolu, Suriye ve Rumeli'den gelen çeşit çeşit yemişler satılmaktaydı. Ayrıca, tahta kutular içinde meyve murabbaı denilen marmelatlar, cevizli ve bademli köftürler, cevizli sucuklar, "nardenk" adı verilen nar ve üzüm suyuyla yapılan bir nevi marmelat satılırdı.

Perakendeci kuruyemiş dükkânları, ilk önce kışlık sinema girişlerinde veya yakınlarında, daha sonra da semtlerin değişik yerlerinde açılmaya başladı. Bu dükkânların müşterilerinin başında gelen çocukların en çok sevdikleri ve aldıkları şey leblebi unuydu. Leblebi ununu şekerle karıştırarak yedikleri gibi bazen de birbirlerine üfleyerek oyun oynarlardı. Kuruyemişçiler, zamanla daha lüks yemişler de satmaya başladılar. Ayıklanmış antepfıstığı, kabak çekirdeği bu lüks yemişlerin en çok sevilenlerindendir. Kuruyemişçilerin sattıkları mallar arasında sadece ramazanlara has hurma ve güllaç da bulunurdu.

Günümüzde kuruyemişçilerin çeşitleri son derece zenginleşmiş ve eskiye oranla hayli farklılaşmıştır. Yemişin dışında değişik şekerlemeler, sakız çeşitleri, kurukah-ve gibi mallar da müşterilere sunulmaktadır.

Bibi. V. Hiç, "Ayak Esnafı (Leblebici)", ISTA, III, 1405; Musahibzade, istanbul Yaşayışı, (1992), 190-191.

t:!ğur GÖKTAŞ