KirkçEŞme tesisleri

KÜÇÜK YENi HAN

Eminönü İlçesi'nde, Çakmakçılar Yokuşu' na açılan Sandalyeciler Sokağı üzerinde inşa edilmiştir. Bir tarafıyla Çakmakçılar Yokuşu'na cephelenirken diğer tarafıyla Kum-rulu Han ile bitişik nizamlıdır. Karşısında Sandalyeciler Sokağı boyunca konumlanmış Büyük Yeni Han bulunur. Küçük Yeni Han'ı yapı malzemesi ve tekniği kadar plan şeması ile de 18. yy'a tarihlemek mümkün görülmektedir.

İstanbul ticari hanları plan geleneğinde, yaklaşık 27x35 m ölçüsündeki bir alana, bulunduğu arsanın şekline uyan bir şekilde inşa edilen yapı, üç katlıdır. 7x10 m ölçüsündeki avluya Sandalyeciler Sokağı' na açılan kapı ve tonozlu dar bir geçitle girilir.

Yapı günümüze çok yıpranmış, özgün durumunu kaybetmiş olarak gelebilmiştir; ancak mevcut görüntüler yapıyı özgün plan yorumu ve cephe düzenlemesiyle tanımamızı sağlamaktadır.

Küçük avluyu üç katlı revak sistemi dolanmaktadır. Revaklarda taşıyıcı payeler ve kemer sistemi tuğla-derz dokulu olarak inşa edilmiştir. Tuğla revak kemerleri her katta yuvarlak şekillidir. Zemin kat mekânları revak altına birer kapı ile, üst katlardaki mekânlar ise birer kapı ve birer pencere ile açılmaktadırlar. Bu mekânların kapıları taş söveli ve yuvarlak kemerli olup, pencereleri tuğla-derz dokuyla meydana getirilmiş, yuvarlak şekilli kemerlere sahiptirler.

Yapının dış cephelerinde muntazam kesme taş ve tuğla-derz doku hâkimdir. İç avlu cephelerinde kare örme payelerde ve kemerlerde tuğla-derz doku dışındaki yüzeylerde moloz taş ve derz kullanılmıştır. Cephelerin özgün şekilleri bir ölçüde tespit edilebilmektedir. Sandalyeciler Soka-ğı'na açılan ana cephede basit taş kemerli bir kapı açıklığı dışında, zeminde bir sıra dükkân yer alır. Tuğla-derz dokulu yuvarlak şekilli bir kemer açıklığı ile sıralanan dükkânlar üzerinde yükselen cephe dokusu ise muntazam kesme taş ve tuğla-derzdir. Birinci kat mekânlarından bazılarına birer, bazılarına ise ikişer; üst kat mekânlarına ise ikişer pencere açılmıştır. Pen-

Lefter Küçük-

andoniadis

50. milli

maçında

Romanya

milli takımı

karşısında.

Cengiz Kahraman

arşivi

cereler dikdörtgen şekilli, taş söveli ve tuğla-derz dokulu yüzeysel sivri kemerlidir. Ana cephede taş bir silme üst katlan birbirinden ayırır. Çakmakçılar Yokuşu cephesi ise yolun topografyasına bağlı olarak yükselir. Birinci ve ikinci katlar, zemin kattan profilli konsol taşları ile ayrılmakta, taş konsol sırası köşede taş silme olarak devam etmektedir. Yapının her iki cephesi de üstten tuğla kirpi saçak bordürü ile sınırlanmaktadır.

Üç katlı yapıda her katta hem mekânlarda, hem de revaklarda örtü sistemi tonoz olarak tespit edilebilmektedir. Üst kat tonozları günümüze, aslına uygun olmayan malzeme ile onarılarak gelmiş ve yapı, özgün mimarisinden çok şey kaybetmiştir. Bibi. Güran, istanbul Hanları, 129-130.

GÖNÜL CANTAY