KirkçEŞme tesisleri

LAZZARO FRANCO

Beyoğlu'nda ünlü mefruşat ve buna bağlı aksesuvarları satan büyük mağaza.

Sahibi Lazzaro Franco her ne kadar, Pe-ra'da ünlenmişse de, mağazasını ilk açtığı yer, Pera'da değil, istanbul yakasında idi. Sözü edilen mağazanın açılışı 19. yy' m ikinci yansından ve Tanzimat'la yaşanan Batılılaşma hareketinden sonraya rastlar; Lazzaro Franco, üretilecek mobilyalar için kumaş ve ayrıca perde satan ilk mağazasını Kalpakçılarbaşı'nda ve 1862'de açmıştı. Bu tarihten sonra ve 1880'li yıllar i-çinde, Rızapaşa Yokuşu üzerinde bir mağaza daha açmış, Kalpakçılarbaşı'ndaki mağazasını da ileride ve daha büyük bir dükkâna taşımıştı.

Lazzaro Franco et His

»Pftn-Galattı

Etoffes pour Ameublement Tapis, J?apiers peints, Linoleum

Litüfie Lingerie fine pour Dames

Trousseaux Layette Bonneterie, Modes, Pârfumerie

Artioles de Paris

Lazzaro Franco ve Mahdumu firmasının ilam. Burçak Evren koleksiyonu

Zaman içinde, Rızapaşa Yokuşu'ndaki mağazasını kapattı ve Fincancılar Yokuşu üzerinde bulunan Şark Hanı'mn karşısında oldukça büyük bir mağaza açtı. Ayrıca, yurtdışından büyük partiler halinde getirdiği kumaş ve mobilya için gerekli aksesuvarları koyabilmek için de gene aynı yerde büyük bir depo kiraladı. Bu arada, Grand Rue de Pera (Cadde-i Kebir) üzerinde bulunan Hayden mağazalarının yeri, Mabeyinci Sarıcazade Ragıb Paşa tarafından satın alınarak buraya ünlü Anadolu Pasa-jı(->) yapılınca, Lazzaro Franco, istanbul yönündeki mağazalarından sonra ilk kez yapımı henüz bitmiş olan Anadolu Pasajı' nın girişim kiralayarak buraya yerleşti.

Döneminde, mefruşatçılıkta âdeta tek isim haline gelen Lazzaro Franco, gittikçe büyümüş ve oğlunu da firmasına ortak e-derek, unvanını "Lazzaro Franco ve Mahdumu" olarak değiştirmişti. Cadde-i Kebir ü-zerindeki bu yerde uzun süre kalan "Lazzaro Franco ve Mahdumu" firması, ülkemizde, kazanç vergisinin yeniden şekillenmesi üzerine, şimdiki Mısır Apartmanı'nın altındaki dükkâna taşınmış, bu arada Kalpakçılarbaşı'ndaki işyerini de daha önce tasfiye ettiğinden, merkez olarak, Mısır Apartmanı'nın altındaki yeri seçmiş, Fincancılar Yokuşu üzerindeki depo ve şubeyi de çalıştırmayı sürdürmüştü.

O zamanlar (1928) Lazzaro Franco ve Mahdumu firmasının bulunduğu yerin bitişiğinde ve Acara Sokağı ile köşe yapan yerde iş Bankası'nın Beyoğlu şubesi bulunmakta idi. Bu bölüm daha, Lazzaro Franco firmasına geçmemişti. Ancak işleri çok iyi bir mefruşatçı olmasına karşılık, Lazzaro Francoya, 1942'de yürürlüğe giren Varlık Vergisi dolayısı ile biçilen büyük tutardaki vergi firma tarafından ödenememişti. Ama araya Osmanlı Bankası girerek istenen verginin tümünü devlete verdi. Ancak Lazzaro Franco ve Mahdumu firmasının kapısına, borç bitinceye kadar, "Osmanlı Bankası Deposudur" yaftası da yapıştırıldı. Bu sırada firma bu durumdan kurtulmak için, yeni bir yol denedi. Önce Lazzaro Franco ve Mahdumu firmasını kapattı. Yerine, "Ekrem Kulen ve Ortağı" firmasını kurdu (bu kişi Lazzaro Franco'nun yanında çalışıyordu). Borç bitinceye kadar, firma yaşamını bu adla sürdürdü. Borç bitiminden sonra, firma eski adına dönüş yaptı ve "Lazzaro Franco ve Ortağı" adıyla yeniden doğmuş oldu.

Bu arada, iş Bankası Beyoğlu Şubesi yeni yerine gidince, boşalan yeri de Lazzaro Franco firması aldı (bu satın alma işlemi daha Ekrem Kulen ve Ortağı firmasının varlığı döneminde yapılmıştı).

Bu arada Lazzaro Franco bilinmeyen bir nedenle öldü. Firma Lazzaro'nun oğlu Lazzar'a kaldıysa da, mağaza bu dönemden sonra (1970'ler) kısa bir süre daha yaşadı ve ondan sonra da kapandı. Yalnız bu arada, firmanın Fincancılar Yokuşu'ndaki mağazası, Ekrem Kulen'e kaldı. O da bu firmayı bir süre daha yönetebildi, sonra o da kapandı.

BEHZAT ÜSDİKEN