KirkçEŞme tesisleri

MEHMED RÂİF BEY

(1863, İstanbul - 8 Şubat 1917, İstanbul) Tarihçi.

1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nda şehit düşen Yüzbaşı Mehmed Efendi'nin oğlu ve Askeri Müze'nin kurucusu Ahmed Muhtar Paşa'mn(-») sütkardeşidir. Davutpa-şa'da dünyaya geldi, iptidai ve rüşdi öğretimini İstanbul'da, idadi öğretimini Şam' da yaptıktan sonra babası gibi asker olmak üzere İstanbul'da Mekteb-i Harbiye'ye geçti. 23 Haziran 1882'de piyade mülazim-i sanisi (teğmen) olarak Mekteb-i Harbiye' den mezun olan Mehmed Râif, 3. Kolordu' nün 24. piyade alayının 4. bölüğüne atandı. 1885'te Halep Askeri Rüştiyesi coğrafya öğretmenliğine, 1888'de Kuleli Askeri İdadisi beden eğitimi öğretmenliğine getirildi. Bu okuldaki görevi 27 yıl sürdü. Tarih, kitabet, mantık dersleri de verdi. Çok sevildiği için burada kendisine öğrencileri "Baba Râif" adım taktılar.

Mehmed Râif, 1897 Osmanlı-Yunan Sa-vaşı'na katıldı, 1908'de II. Meşrutiyet'te 4. Ordu nizamiye alayı bölük komutanlığına atandı. 1909'da Muş'ta 16. Liva komutanlığında bulundu. 1912'de Balkan Savaşı' na 91. piyade alayı komutam olarak katıldı. Bu savaşın arkasından, sağlık durumu sebebiyle kaymakam (yarbay) rütbesinde emekliye ayrıldı. 54 yaşında vefat etti ve Yedikule dışındaki aile kabristanına defnedildi. Yeni harflerle yazılı olan mezar taşında eşi Ayşe Revnak Ayyıldız (1873-1954) ile oğulları Mehmed Zühdü (1896-1920) ve Rüştü Ayyıldız'ın (1899-1960) da adları okunur.

Oğlu Tuğgeneral Hakkı Râif Ayyıldız' dan (ö. 1969) sağlanan nota göre, Râif Bey' in Osmani ve Mecidi nişanlan, gümüş liyakat ve Yunan Savaşı madalyaları vardı. Arapça, Farsça ve Fransızca da bilirdi. Yine oğlu tarafından anlatılan bir olaya göre, Eminönü'nde Yeni Cami arkasındaki, İş Bankası yanındaki sebil bir yangın sonunda harap olduğunda kitabesi de parçalanmıştı. Kitabeyi aynen yeniden yazdırabil-mek için Râif Bey'e başvurularak, ondaki kopyadan sağlanan metin, hattat Sami Bey'e yeniden yazdırılmış ve taşa işlenmiştir.

Mehmed Râif Bey, Nükât-ı Edebiye (1307), Hatırat-ıEslâffâlO), Mi'yâru'l-Efkâr(13l6) gibi ancak birkaç formalık kitapçıklar yayımladıktan başka, Mehmed Cemil ile birlikte Yüz Sene Yaşamak Çareleri (1332) başlıklı bir de tercüme bastırmıştır. Fakat onun önemli yayın ve çalışmaları İstanbul tarihi hakkında olanlardır. Topkapı Sarayı ve Parkının Tarihi (İst., 1332) ile Sultanahmed Parkı veAsâr-ıAtî-kası (İst., 1332), birkaç formalık, ufak boy-