KirkçEŞme tesisleri

KOMAN, MAHMUT MESUT

(1900, Çanakkale - 30 Kasım 1979, İstanbul) Tarihçi.

İlk ve orta öğrenimini Çanakkale'de yaptı. 1918'de İstanbul'a gelerek Ticaret Mek-teb-i ÂTisi'ne yazıldı. Bir süre Darülfünun Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü'ne de de^ vam etti. Genç yaşta yazı hayatına atılarak Edebiyat-ı Umumiye Mecmuası (1916-1919) ve Kırım Mecmuası (1918-1919) gibi dergilerde yazılar yayımladı. Daha sonra gittiği Mersin'de içel Türk Ocağı Hars Encümeni reisliği yaptı. 1928'de Adana Mm-îakası Maarif Mecmuasında, yayımlanan yazılarıyla yöreden derlenen cönk ve mecmuaların içeriklerini ayrıntılı olarak tanıttı. Bu alanda ilk kez yazılar yayımlayan kişilerden biri oldu.

1930'da Konya Milli Kütüphane Müdür-lüğü'ne atandı. Konya Halkevi'nde de çalıştı, Konya dergisini yönetti. Bu dergide Konya ve çevresindeki Anadolu Selçuklu dönemi yapılarını, bilinmeyen bazı 13. yy şairleriyle yeni ele geçirilmiş birçok eski yazmayı tanıttı; Konya folkloruyla ilgili derlemelerini yayımladı. 1947-1953 arasında Konya ve Bitlis'te Vakıflar müdürlüğü yaptı. 2 yıl açıkta kaldıktan sonra 1955'te İstanbul Belediyesi'nde çalışmaya başladı ve İmar Müdürlüğü Planlama Dairesi'ndeki "eski eserler tarih uzmanlığı" görevinden 1970'te emekliye ayrıldı. Koman'ın yayımlanmış 8 kitabından 6'sı Konya, Anadolu Selçuklu Devleti, Karamanoğulları Beyliği ile ilgilidir.

İstanbul'da görev aldıktan sonra çalışmalarını şehirde bulunan pek çok eski e-serin ve özellikle mezarlıkların ve mezar taşlarının tespit, tescil ve onarımına ayırmış; bu alanda birçok yazı yayımlamıştır. Bunlardan TTOK Belleteni'nde yayımlanan "Rumeli Hisarı Şehidliği ve Fetih Şehidleri" (S. 196, Mayıs 1958), "Hassa Baş Mimarı Mehmed Tahir Ağa'nın Hayat ve Eserlerine Dair Mühim Bir Tetkik" (S. 212, Eylül 1959), "Sepetçiler Köşkü'nün Onarılması Münasebetiyle Sirkeci-Narlıkapı Arasında Mevcudiyetini Muhafaza Eden Osmanlı Eserleri" (S. 270, 1964) ve "İstanbul'un Fenerleri" (S. 284, Mart 1966) ile istanbul Belediye Mecmuasında yayımlanan "Tarih Boyunca Türkiye-Tunus İlişkileri I-IV" (S. 36, 37, 39, 40; Eylül 1966-Ocak 1967) başlıklı yazılar İstanbulla ilgilidir.

Eyüp semti ve mezarlıklarıyla ilgili olarak hazırladığı büyük monografi bütünüyle yayımlanamamış, küçük bir bölümü Eyüp Sultan-Loti Kahvesi Çevresi (1966, yb 1986)

adıyla Türkçe-Fransızca bir kitap haline getirilmiştir. Eserde Eyüp sırtlarında yer alan tarihi Piyer Loti Kahvesi'ne gidiş yolları, kahve ve çevresi, Eyüp semti ve çevrede bulunan Kaşgarî, Karyağdı ve Çolak Hasan tekkeleri, İdris-i Bitlisî tarafından yaptırılan sıbyan mektebi ile Gümüşsüyü Mesiresi kısa fakat ilginç tespitlerle tanıtılır.

Kitapta, ele alınan yerlerin yakınında bulunan türbe ve mezarlardan da söz edilir. Eserin her iki baskısında da çevreyle ve bazı eski mezar taşlarıyla, çeşitli yapılarla ilgili fotoğraflar da bulunmaktadır. Ancak "Piyer Loti Kahvesi Etrafı" başlıklı ve l/ 2.000 ölçekli yolları, mezarlıkları ve önemli mezarlan, tarihi yapıları gösteren bir kroki, yalnızca ilk baskıda yer almaktadır.

Bibi. C. E. Alışık, "Cumhuriyet Dönemi Basım Tarihimizle ilgili Bir Mektup", TT, XI, S. 61 (Ocak 1989), 42-44; M. S. Koz, "Adana Mın-takası Maarif Mecmuası ve Halk Kültürü Bakımından Önemi", 77. Uluslararası Karacaoğ-lan ve Çukurova Halk Kültürü Sempozyumu. Bildiriler, Adana, 1993, s. 426-427.

M. SABRI KOZ