KirkçEŞme tesisleri

MUSİKİ YAYIMCILIĞI

538

539

MUSİKİ YAYIMCILIĞI

iöîx Cıi p*=f^d i^pşcr.

if n -Şife; M.S.%{|ina •Rpmöniei.

*

1926'ya kadar Darü'l-Elhân, daha sonra İstanbul (Belediye) Konservatuvan tarafından sürdürülen yayım faaliyetinin, özellikle Türk musikisinin anıt eserlerinin notaya alınması açısından tarihsel bir önemi vardır. Rauf Yekta(->), Zekâizade Hafız Ah-med (Irsoy), Muallim İsmail Hakkı Bey(->), Ali Rifat Çağatay(-0, Subhi Ezgi(->), Mesud Cemil(-0 gibi geleneksel musikinin doruk isimlerinin yer aldığı kurulların görev-lendirilmesiyle, Darü 'l-Elhân Külliyatı olarak bilinen 180 yaprak nota (1924-1927), 18 ciltlik cami ve tekke musikisi örnekleri (1931-1939), 15 türkü defteri, 3 ciltlik Ze-kâi Dede Külliyatı (1940-1943), Buselikli Fasıllar (1943), 21 fasıl defteri (1954-1958), Tanburî Mustafa Çavuş'un 36 Şarkısı (1948), Subhi Ezgi'nin 5 ciltlik Nazarî ve Amelî Türk Musikisi (1935-1953) gibi bugün için de kaynak değerim koruyan çe-

başladı. Beyoğlu kültürüne karşı Gülhane Parkı kültürü simgeleşti. Ayrıca Ortaköy' de olduğu gibi, bu farklı yaşama biçimlerini temsil eden gençlerin ortaklaşa kullandığı mekânlarda, kültürel çatışmanın fiziksel çatışmaya dönüştüğü olaylar görüldü. Arabesk bir kültürü simgelediği söylenen "maganda", "zonta" yakıştırmalarına kendilerine Anadolulu diyenler, "en-tel" İstanbullular yakıştırmasıyla karşılık verdiler. 1990'larm Vitamin gibi müzik toplulukları, bu çatışmalardan söz edilen, içinde "arabesk", "özgün müzik" ve "maganda" sözleri geçen şarkılar bestelediler.

Arabesk, 1980'lerde çok tartışıldı, ulusal kültür tartışmasının neredeyse merkezinde yer aldı. Çok çeşitli kesimlerin görüşlerine göre, arabesk, köyü kente taşıyan, zevksiz, geri, kaderci, yoz bir yığın kültürüdür. Temelde, Türkiye'nin çarpık modernleşmesinin ürünü olup, demokrasiden ekonomiye bütün çarpıklıkların bir ifadesi, kentlileşememiş olmanın sıfatıdır. Devlet aygıtı içindeki kimi bürokratlar da arabeskin müzik türleri içine giremeyecek kadar zevksiz olduğunu düşünmüşlerdir. Bir müzik türü değil, toplumsal olgu olduğu da söylenmiştir. Klasik Türk musikisi, Türk halk musikisi temsilcileri arabeskin bu iki türü de yozlaştırdığını ileri sürdüler. Gecekondu mahallelerinin 1983'ten sonra ANAP ve öbür merkez ve sağ partilere oy vermeleri, arabeskseverlerin kandırılmaya ve yönetilmeye açık bir insan kitlesi olduğunun kanıtı olarak görüldü. Buna karşılık, arabeskin yoksul ve dışlanmış kesimlerin dünyalarını dile getiren bir müzik türü olduğunu ve bir halk duyarlığını yansıttığını ileri sürenler oldu. Ayrıca, arabesk ya da benzeri popüler kültürel ürünlerin estetik olarak değerlendirilmesinin bir yana bırakılarak toplumsal bir olgu olarak ele alınması gerektiği yönündeki yaklaşım da sürdü. Arabesk sözcüğü 1980'den sonra ekonomiden politikaya gündelik hayatın neredeyse her alanını tanımlayan bir sıfat olarak kullanıldı. "Çarpık modernleşme "yi ve "ekonomik liberalizmin" sonuçlarını anlatmak için olum-suzlayıcı bir terim olarak da kullanıldığı görüldü. Özellikle, bankerlik olaylarından, hayali ihracatlara ve özelleştirmelere dek uygulamalarıyla piyasa ekonomisinin adı

Ferdi Özbeğen Orkestrası bir konser sırasında. Cumhuriyet Gazetesi Arşivi

"arabesk ekonomi" olarak geçerken, hukuk devleti, insan hakları ve halk katılımına karşı olan demokratik yönetimin adına arabesk diyenler bile oldu. Buna karşı, dönemin yeni liberalleri ve özel televizyonları, arabesk dahil çok satabilen "her şeyin mubah" olduğu görüşünü savundular. Bugün, arabesk etrafındaki sıcak tartışma eski ateşini kaybetmiş, Türkiye'deki kültür tartışmasının ekseni değişmiş görünmekte. Ama, Orhan Gencebay, Ferdi Tayfur, Müslüm Gürses, Ahmet Kaya ve türün öbür temsilcileri şarkılar bestelemeye devam ediyorlar. Bu şarkıların çoğu, geri bırakılan, ezik "ikinci İstanbul'da ses buluyor. Her ne kadar hafif müzik denen alanda 1990'larda bir yükseliş görünse de, arabesk türleri çok farklı kesimlerce gene en çok dinlenen müzik türü durumunda görünüyor.