Konсhilik ishi asoslari fanidan mustaqil ish bajardi: Normurodov. B tekshirdi: G`oyibnazarov. B kon jinsi va ularining asosiy fizik-mexanik xossalari. Reja

ρ
γ₀
P
k_p

Mexanik xossasi	Elastiklik	Yung moduli Puassan koyeffitsiyenti Siljish moduli Barcha tomonlama siqilishmoduli Bir tomonlama siqilish moduli Chegaraviy elastikligi	YE ν G K M σYE
	Plastiklik	Plastiklik koyeffitsiyenti Defarmatsiya moduli	kpl Yedef
	Pishuqlik	Siqilishdag ichegaraviy pshiqlik CHо‘zilishdag ichegaraviy pshiqlik Siljishdagi chegaraviy pshiqlik Ichk iishqalanish burchagi	σsj σr τ φ
	Reologik	Siljish parametri Relaksatsiya davri Pshiqlik davomiyligi Pshiqlik davomiyligining chegarasi	αp , β t0 σdl σω
Issiqlik xossasi	О‘tkazuvchanlik	Issiqlik о‘tkazuvchanlik koyeffitsiyenti Xarorat о‘tkazuvchanlik	λ a
	Yutuvchanlik	Solishtirma issiqlik sig‘imi	s
	Issiqlikta’siri	Erish xarorati va isiqligi Issiqlik tarqalish koyeffitsiyenti Fazaviy xarorat almashunuvi	Tpl , Qpl α , γT Tf
Elektr xossasi	О‘tkazuvchanlik	Solishtirma (elektr) qarshiligi Solishtirma (elektr) о‘tkazuvchanligi	ρye σye
	Yutuvchanlik	Nisbiy diyelektrik singdiruvchanlik Diyelektrik yoʻqotilishning burchak tangensi	εr tgδ
	Elektr tasiri	Elektr pshiqlik	Yeye
Magnit xossasi	Yutuvchanlik	Qoldiq magnitlik Magnit singdiruvchanlik Magnit ta’sirlanuvchanlik	Iost μ χ
	Magnit tasiri	Kyuri temperaturasi	S
Tо‘lqin xossasi	Akustik	Tо‘lqin tarqalish tezligi Yutilish koyeffitsiyenti Solishtirma tо‘lqin qarshiligi Qaytish koyeffitsiyenti Sinish koyeffitsiyenti Tо‘la ichki qaytish burchagi	υp , υs, υl θ z kotr n i
	Elektromagnit	Tо‘lqin tarqalish tezligi Yutilish koyeffitsiyenti Qaytish koyeffitsiyenti Tо‘lqin qarshiligi	υp , s θyem ki , kn zem
Radiaktivxossasi	Tabiy	Tabiy radiaktivlik	Gakt
	Yutuvchanlik	Yutilish koyeffitsiyenti Yutilish va sochilish effektiv yuzasi	θp, θg Σr, Σz
	Yutuvchanlik	Neytronning erkin harakatlanish yoʻli Neytronning erkin harakatlanish vaqti	Lz tz
Gidravlik xossasi	Yutuvchanlik	Namlik sig‘imi Suvga tо‘yinish koyeffitsiyenti Suv koyeffitsiyenti	ωp, ωm , ωk kvn ξ
	О‘tkazuvchanlik	О‘tkazuvchanlik koyeffitsiyenti Sizish (filtrlash) koyeffitsiyenti	kpr kf
	Gidravlik tasiri	Eruvchanlik Nam tortish koyeffitsiyenti Suv bardoshlik koyeffitsiyenti	krast kn ηf
Kon-texno-logikik	Umumiy	Qiyin yemirilish kо‘rsatkichi Mustahkamlik koyeffitsiyenti Qattiqlik Charxlovchanlik koyeffitsiyenti Maydalanuvchanlik Ishqalanish koyeffitsiyenti	Ptr f H kab D ftr
	Alohida	Portlanuvchanlik Solishtirma kesishga qarshiligi Qiyin burg‘ilanish koyeffitsiyenti	q,qe KF Pb Pe

Tog‘ jinsidagi fizik jarayonlar

Birinchi rejada ta’kidlaganimizdek, tog‘jinsining fizik-texnik xossalari, mineral tarkibi va tuzilishi tashqi muhit ta’sirida aniqlanadi ya’ni tog‘ jinsi tashqi maydonga joylashtiriladi.
Har qaysi maydon kuchlanganlik, jadallik va boshqa bir qator miqdorlar bilan baholanadi, jumladan.
Mexanik maydon tog‘ jinslarida vujudga keladigan kuchlanish va yuklama miqdori, uning ta’sir davomiyligi, yuklamaning yoʻnalishi (chо‘zilish, siqilish va surilish), kuchlanishning tog‘ jinsida tarqalishi (markazlashgan, chiziqli, tekislik bо‘ylab, hajmiy) bilan baholanadi.
Issiqlik maydon harorat, haroratgradiyenti, issiqlik oqimi, issiqlik oqimining yoʻnalishi, ta’sirlashish va о‘zgarishi, tog‘ jinsi hajmida harorat va issiqlik oqimining tarqalishi bilan baholanadi.
Elektr va magnit maydon kuchlanish va kuchlanganlik bо‘yicha, elektr va magnit induksiyasi miqdori hamda uning oqim zichligi bо‘yicha baholanadi.
Elektromagnit maydon tog‘ jinsida elektromagnit tо‘lqinning tarqalish parametrlari bilan harakterlanadi elektr va magnit maydonidan farqli ravishda bu maydonda tebranish chastotasi kabi parametrlar mavjud.
Radiaktiv maydon jadallik, kichik zarralar turi, ayrim holatda tebranish chastatasi (tо‘lqin tabiatidagi maydonlarda),energiya kvantlari bilan baholanadi.
Moddiy maydon – asosan suv va tabiiy gaz hisobiga yuzaga keladi hamda bosim, bosim gradiyenti, kimyoviy tarkibi, yopishqoqlik kо‘rsatkichlari bо‘yicha baholanadi.
Massivda fizik maydon tabiiy yoki suniy bо‘lishi mumkun.
Tabiiy maydon - konbosimi, issiqlikmaydoni, suvga tо‘yingan maydon, radiaktiv maydonlar hisoblanadi.
Suniy maydon – tashqi maydon yoki kon ishlariga kirishilganda yuzaga keladigan maydonlar (masalan, daydi elektrtoki, burg‘ilash ishlarini olib borishda kovjoydagi massivda harorat oshishi, portlashda massivga yaqin joylarda dinmik yuklama va boshqalar natijasida) hisoblanadi. Bundan tashqari tog‘ jinsining xususiyati va holatga ta’sir etish maqsadida ataylab hosil qilingan maydonlar misol bo`lishi mumkin.

Tog‘ jinslarining mustahkamlik xossalari.
Tog‘ jinslarining mustahkamlik xossalari yerning gravitatsion maydoni ta’siri natijasida yuzaga keladi. O‘z navbatida ular quyidagi ikki guruhga bo‘linadi: gravitatsion va strukturaviy. Tog‘ jinslarining gravitatsion xossalariga solishtirma va hajmiy og‘irlik, strukturaviy xossalarga esa ularning solishtirma massasi, zichlik, umumiy g‘ovaklik va ochiq g‘ovaklik, hamda g‘ovaklik koeffitsienti kiradi.
Solishtirma og‘irlik–deb qattiq fazadagi tog‘ jinsi og‘irligining o‘z hajmiga nisbatiga aytiladi:

bu erda: G_T va V_T–qattiq fazadagi tog‘ jinsi namunasining og‘irligi va hajmi.
Tog‘ jinslari solishtirma og‘irligining ko‘rsatkichi jins hosil qiluvchi minerallarning solishtirma og‘irligiga bog‘liq bo‘lib, odatda 2,5÷5,0 g/sm³oraliqda o‘zgaradi.