Kur'AN'da tevhiD

17- EŞ-ŞEHİD

eş-Şehid faîl vezninde bir sıfat-ı müşebbehedir. Allah'ın sıfatı olarak gizliyi, gizlinin gizlisini bilen, kendisinden hiç bir şey gizlenemeyen ¹¹²⁶ kendisinden hiç bir şey saklanamayan, hiç bir şeyi unutmayan ¹¹²⁷ demektir.

İmam Gazzalî (v. 505/111 l)’ye göre “eş-Şehid” aslında “Alîm” demek­tir. Fakat aralannda bazı nüanslar vardır: İlim mutlak olarak nazarı itibara alındığında O (Allah) Alimdir. ¹¹²⁸ Gaybe izafe edildiğinde (giz­li olana izafe edildiğinde) O (Allah) Habîr, zahiri işlere izafe edildiğin­de O (Allah), Şehîddir. ¹¹²⁹

“Ne işte bulunsan, Kur'an'dan ne okusan ve siz ne iş yapsanız mut­laka biz içine daldığınız an üzerinizde şahidiz (her yaptığınızı görürüz). Ne yerde, ne de gökte zerre ağırlığınca bir şey, Rabb'in (in bilgisin)den kaçmaz. Ne bundan küçük, ne de büyük hiç bir şey yoktur ki, hepsi apaçık bir kitapta olmasın.”¹¹³⁰

Yüce Rabbimizin eş-Şehid isimini bu ayet ne kadarda kapsamlı ve güzel üslûpla anlatıyor. Bu sıfatla Allah Teala'nın bilgisinin her şeyi içi­ne aldığını, O'nun bilgisi dışında kalan hiçbir şeyin olmadığını, her ola­yın ancak O'nun bilgisi ve izniyle olduğunu beyan ediyor.¹¹³¹

18- EL-ĞAFÛR, EL-ĞAFFÂR, ĞÂFİRU'Z-ZENB, HAYR'U'L-ĞÂFİRÎN, ZÜMAĞFİRE, VAÂSİU'L-MAĞFİRE

Ğufran, mağfiret masdarları örtmek manasında ¹¹³² dırîar. Allah Teala'nın vasfı olarak Ğafûr ve Ğâffâr isimleri Ğufran kökünün mü­balağa ifade eden binalarıdır ki özetle “Allah'ın kullarının günahlarını örtmesi, suçlarını bağışlaması ve günahkâr olan suçluları ahirette cezalandırmaktan vazgeçmesini ¹¹³³ ifade ederler.

Gazzalî, Kur'an-ı Kerim'de 91 defa varid olan Ğafûr,¹¹³⁴ yani Al­lah'ın kullarının günah ve çirkinliklerini örtemsinin şu üç şekilde vu­ku bulduğunu zikreder:

a- Allah'ın kullar hakkında birinci “örttüğü ve meydana çıkarmadığı şey, bedeninin, insan gözleri tarafından tiksinilecek ayıplarıdır. O ayıplar içeride gizlenmiş ve yüzüne vurulmamıştır. İnsanın iç yüzü ile dış yüzü arasında fark cidden büyüktür.

b- Bütün çirkin duygu ve temayüllerin karargahı olarak kimse gör­mesin diye kalbi seçmiştir. Eğer kulun hatırından geçen kötü duy­gularına, kalbindeki çirkefliklerine başkaları muttali olacak olsalar ona hücum edip helak ederler. Allah onu bu durumdan kurtarmış, için­dekileri dışa vurdurmamıştır.

c- Kişinin, kullar arasında rezil olacak günahlarını da örtmüştür. Sırf günahlarının çirkinliklerini örtmek için, imanda sebat ettiği müddet­çe, günahlarını sevaplara tebdil edeceğini bile vadetmiştir. ¹¹³⁵

Kur'an-ı Kerim'de bu isim tek başına varid olduğu gibi,¹¹³⁶ el-es-ma'ul-husnâ'dan Vedûd, Azîz, Şekûr, Afuvv ve Halim isimleriyle de geç­mektedir. En çok Rahîm ismiyle varid olduğunu ¹¹³⁷ görüyoruz.

Ğâfîru'z-Zenb: “Günahları mağfiret eden demektir. Kur'an'da yalnız­ca bir ayette vârid olmuştur. ¹¹³⁸

Hayru'l-ğafîrin: “Mağfiret edenlerin en hayırlısı” anlamındadır. Kur'an-ı Kerim'de sadece bir ayette geçer. ¹¹³⁹

Zû Mağfira: “Mağfiret sahibi” demektir. Allah'ın bu vasfı iki ayette ge­çer. ¹¹⁴⁰

Vâsiu'l-Mağfire: “Mağfireti geniş olan” demektir. Bu da sadece bir ayette geçer. ¹¹⁴¹

Hiç kimse kusurdan, ayıplardan hali değildir. Bunun için kulun bu isimden alacağı ilham şu olmalıdır: Başkalarından sâdır olan hatala­rı örtmek. Kimsenin ayıbını yüzüne vurmamak... Peygamber (s.a.v.) bu gerçeği Allah'ın kullarına öğretmiştir:

“Her kim bir mü’minin ayıbını örterse, Allah da kıyamette onun ayı­bını örter.”¹¹⁴²

Allah Teala'nın mağfireti, şirk dışında, kullarının çok çeşitli günah­larına şamildir. Şu ayet bu durumu en güzel şekilde açıklamaktadır:

“(Tarafımdan onlara) de ki: “Ey nefsilerine karşı aşın giden kullarım! Allah'ın rahmetinden ümit kesmeyin. Allah bütün günahlarınızı bağış­lar. Çünkü O, çok bağışlayan ve çok esirgeyendir.”¹¹⁴³

19- EL-VEDÜD

Allah Tealâ ile mü’minler arasındaki karşılıklı muhabbeti dile geti­ren, kendisine yönelene ve tevbe edene muhabbet eden ¹¹⁴⁴ manası­nı taşıyan bu isim, zikrettiğimiz üzere iki şekilde tanımlanmıştır:

a- Çok sevilen, Habîb.

b- Kendisine yönelen ve tevbe edene Allah'ın muhabbet etmesi. ¹¹⁴⁵ VDD kökü, Kur'an'da az çok bulunur (değişik şekilleriyle 30 kadar). Fiil olarak kullanılışında, belli başlı iki mana ifade eder: Birincisi temenni sevgisidir. Bu kısmın misalleri daha fazladır. Mesela: “Her bi­ri ömrünün bin yıl olmasını sever. (Yani temenni eder.)” ¹¹⁴⁶ Mücerred sevgi anlamında ise, mesela şu ayette görülür: “Allah'a ve âhiret gü­nüne iman eden bir topluluğun, Allah'a ve Rasûlüne karşı çıkanlara sev­gi beslediklerini göremezsin...” ¹¹⁴⁷ Buna mukabil masdâr olarak kullanıldığı her yerde mücerred sevgi manasını haizdir: “Umulur ki, Al­lah, sizin de düşman olduğunuz kimseler arasında bir sevgi (mevedde) meydana getirir.” ¹¹⁴⁸ “İman edip ameli salih işleyenler için, Rahman, sevgi (vudd) kucaktır, (sevgisine mazhar edecektir).” ¹¹⁴⁹ “İnsanların özel­likle kan kocanın arasında sevgi, meveddet ve şefkat yaratması da, Al­lah'ın ayetlerindendir.” ¹¹⁵⁰

el-Vedûd ismi bütün Kur'an'da iki defa vârid olmuştur: “O'dur, ĞafûrVedûd.”¹¹⁵¹

“Rabbinizden mağfiret dileyin, O'na tevbe edin, muhakkak ki, Rabbim, Rahim, Vedûd'dur.”¹¹⁵²

20- EL-MECİD

Mecîd, mecd masdarından sıfattır. Bu isim keremde genişlik ve ce­lâl manalarını ifade eder.¹¹⁵³

İbn Abbas (r.a.), “Mecîd” ismini “Kerîm” şeklinde, Hattabî de: “lütuf ve ihsanı çok geniş olan, kerem sahibi” ¹¹⁵⁴ olarak tanımlamıştır.¹¹⁵⁵

Mecîd sıfatı iki yerde Kur'an’ın sıfatı olarak,¹¹⁵⁶ bir yerde Arş'in sıfatı olarak gelmiş ¹¹⁵⁷; bir yerde de Allah Teala'yı tavsif etmek üze­re varid olmuştur:

“Şüphesiz O (Allah), Hamîd'dir, Mecîd'dir.” ¹¹⁵⁸