Mała encyklopedia kultury antycznej

Ojnofyta (gr. Ojnofyta, łac. Oenophyta) miej­scowość w południowej Beocji, pomiędzy Ta-nagrą i Oropos, na granicy Attyki, znana ze zwycięstwa Ateńczyków nad Beotami w r. 456 p.n.e. W okolicach O. znajdowały się słynne winnice.

Ojnomaos 1. mit. król Pizy w Elidzie, ojciec. Hippodamii. Bojąc się spełnienia przepowiedni, wg której miał zginąć z rąk zięcia, nie chciał się zgodzić na małżeństwo córki. Ubiegającym się o jej rękę kazał stawać do wyścigów konnych, ponieważ zaś otrzymał konie od Aresa, zawsze zwyciężał; pokonanego przebijał włócznią. W ten. sposób usunął 12 konkurentów Hippodamii, kiedy zgłosił się Pelops. Woźnica O. w czasie wyścigu spadł i poniósł śmierć. Wg innej wersji pokonany w wyścigach popełnił samobójstwo czy też został zabity przez Pelopsa. 2. O. z Gadary, filozof cynik z I w. n.e., autor Zdemaskowania oszu­stów, dzieła polemicznego skierowanego przeciw poglądom stoików (zachowane fragmenty).

Ojnone¹ (gr. OjnSne, łac. Oenone) mit. nimfa we Frygii, córka boga rzeki Kebren, żona Pa­rysa, który porzucił ją dla Heleny, żony Menela-osa zob. Parys.

Ojnone² (łac. Oenone) 1. albo Ojnopia (łac.. Oenopla) pierwotna nazwa Eginy. 2. miejsco­wość w Attyce, nazywana, także Ojnoe.

OJnopia zob. Ojnone'¹ l.

Ojnopides z Chios, astronom grecki z V w. p.n.e. O działalności jego nic bliższego nie wiemy.

Ojnopion (gr. Ojnopton) mit. syn Dionizosa (lub wg innej wersji Radamantysa albo Tezeusza) i Ariadny, założył kolonię kreteńską na wy­spie Chios, gdzie objął władzę królewską. Oślepił Oriona, który znieważył jego córkę Meropę. • Jako osobliwość na Chios pokazywano grób O.

Ojnotria (łac. Oenotria) nazwa części Italii południowej, późniejsza Lukania i Bruttium;

nazwy też używano metonimicznie także dla określenia całej Italii.

Ojnotropaj (gr. Ojnotrópaj, łac. Oenotropae, dosł. zmieniające w wino) mit. trzy córki Aniosa i Dorippe: Ojno, Spermo i Elais. Od Dionizosa otrzymały dar przemieniania wody w wino, a innych przedmiotów w zboże lub oliwę. Żywiły wojsko greckie przez 9 lat oblężenia Troi. Wg Owidiusza Dionizos zamienił je w winogrona, gdy odmówiły dalszego zaopatrywania wojska.

Ojnotros (gr. Ójnotros, łac. Oenotrus) mit. najmłodszy syn Likaona, króla Arkadii, wy-wędrował do Italii i osiedlił się w okolicy na­zwanej później Ojnotria.

Ojnus (gr. Ojnus, łac. Oenus) rzeka w pół-nocno-wschodniej części Lakonii, płynąca na południe od Sellazji pomiędzy górami Olimp i Euas i wpadająca do Eurotasu w pobliżu Sparty.

Ojnussaj (gr. Ojnussaj, łac. Oenussae) 1. wy­sepki na Morzu Jońskim, przy południowo--zachodnim krańcu Peloponezu. 2. pięć wysepek na Morzu Egejskim, między północno-wschod-nim krańcem Chios a wybrzeżem Jonii.

Ojonos (gr. Ojonós, łac. Oeohus) mit. syn Likimniosa z Midei w Argolidzie; towarzysz Heraklesa, pierwszy zwycięzca w wyścigach na igrzyskach olimpijskich. Przybył wraz z Hera-klesem do Sparty, gdzie został zabity przez sy­nów króla Hippokoona. Herakles, pragnąc pomścić jego śmierć, wydał wojnę Hippokoonowi.' O. wystawiono w Sparcie posąg obok świątyni Heraklesa.

Ojsyme (gr. OjsymS, łac. Oesyma) miasto na wybrzeżu Tracji, pomiędzy ujściami rzek Stry-mon i Nestos (na terenach późniejszej Macedonii), prawdopodobnie równoznaczne z wspomnianą przez Homera Ajsyme.

Ojtaja (gr. Ojtdja, łac. Oetaed) kraina w po­łudniowej Tesalii, u podnóża góry Ojte.

Ojte (gr. Ojte, łac. Oeta) pasmo górskie w Grecji, leżące na wschód od południowej części gór Pindos. Pomiędzy O. a morzem leżał Przesmyk Termopilski. Podnóże O. miało być punktem wyjściowym dla Dorów w ich wy­prawie na Peloponez. Wg legendy na szczycie O. miał umrzeć Herakles (zob.) na stosie, stąd wy­wodzono nazwę szczytu Pyra (dosl. stos, na którym palono ciała).

Ojtylos (gr. Ójtylos, łac. Oetylus) miasto portowe w Lakonii nad Zatoką Messeńską. Znajdowała się tam sławna, świątynia Serapisa. Zachowane ruiny.

Okalea (gr. OkaleS, Okalea, tac. Ocalea)

Okeanidy

539

Oksyrynchos

miasto w Beocji, pomiędzy Haliartos i Alalko-menaj, położone nad rzeką o tej samej nazwie, wpadającą do jeziora Kopais.

Okeanidy Okeantdes) ocenidy, córki Okeano-sa (zob. nifnfy), nimfy Oceanu.

Okeanos (gr. Okeanós, tac. Oceanus) mit. Ocean, wg .Homera wielka rzeka otaczająca świat. Jako bóstwo — w mitologii greckiej — jest O. ojcem wszystkich rzek i źródeł. Na brze­gach O., na krańcach ziemi, mieszkają szczęśliwe ludy: Etiopowie, Kimmeryjczycy. Po drugiej stronie O. panuje wieczna noc. O. jest praojcem wszystkich bogów; wg Hezjoda jest synem Ura-nosa i Gai, najstarszym z tytanów, mężem Tetydy (Tefhys) i ojcem bóstw rzecznych i nimf wodnych. Po upadku swego syna, Kronosa,

•podporządkował się nowym władcom, nie brał jednak udziału w zgromadzeniach bogów.

Okellos (Ókellos ho Leukanós, Ocellus Lu-oanus) filozof neopitagorejski z nieznanego bli­żej okresu (I w. p.n.e.?), autor (zachowanego) dziełka Peri tes tli pwlós fyseos (O naturze wszeehrzeczy), w którym udowadniał twierdze­nie, że świat jest bez początku i końca, tzn. że nie został stworzony i że jest niezniszczalny. Pisemko O. zostało spopularyzowane przez neo-platończyków, którzy — przekonani o staropi-tagorejskim pochodzeniu traktatu — udowadniali na jego podstawie zgodność nauk Platona i Arys­totelesa z nauką pitagorejską.

Okęcki Władysław (1840 -1918) profesor pra­wa rzymskiego w Szkole Głównej Warszawskiej;

przełożył wszystkie dzielą Tacyta oraz wydał wraz z komentarzem teksty łacińskie Roczników, Historii, Germanii i Żywotu Agrikoli.

Oknos (łac. Ocnus) mil. 1. alegoryczna postać w Hadesie, człowiek skręcający powróz, który przegryza stojąca obok oślica; symbol niekończą­cego się zajęcia. 2. syn bóstwa rzeki Tyber i Manto, córki Tejrezjasza. Uchodził za zało­życiela Mantui, nazwanej tak od imienia matki (Manto). Wg innej wersji był bratem Auletesa, założyciela Peruzji, sam zaś założył Felsinę.

Oko Jan (1875 -1946) profesor filologii kla­sycznej na Uniwersytecie w Wilnie w latach 1920 -

-1939, a następnie na Uniwersytecie w Łodzi w r. 1945 -1946. Prace naukowe O. obejmowały tematy z literatury rzymskiej (Cycero, Katullus, Horacy, Wergiliusz, Owidiusz i in.), z archeologii klasycznej (Forum Romanum, Mównica rzym­ska i in.) oraz z literatury polsko-łacińskiej (szereg prac poświęconych Sarbiewskiemu). Opra­cował działalność naukową i pedagogiczną G. E. Groddecka na Uniwersytecie Wileńskim.

okręty zob. flota.

Oksathres brat Dariusza Kodomana; brał udział w bitwie pod Issos, później poddał się Aleksandrowi W.

Oksos (gr. Óksos, łac. Oxus) dziś Amu Darja;

rzeka w środkowej Azji wypływająca z Kaukazu, wg historyków starożytnych wpadała do Morza Kaspijskiego. Uchodzi do Jeziora Aralskiego (w starożytności zw. Oxianus lacus).

Oksyartes (gr. Oksydrtes) król Baktrii w poł. IV w. p.n.e., który po dzielnej obronie w r. 328 p.n.e. poddał się ostatecznie Aleksandrowi W.;

ten mianował O. satrapą części swego państwa w okolicy gór Paropamisos i pojął za żonę jego córkę, Roksanę.

oksybafon (gr. oksybafori) zob. miary obję­tości.

Oksylos 1. mit. syn Aresa i Protogenei. 2. mit. mieszkaniec Etolii, którego Heraklidzi wybrali na swego dowódcę w wyprawie na Peloponez dzięki temu, iż był jednooki,'według wyroczni bowiem miał ich prowadzić wódz o trzech oczach: był nim O. na swoim mule. O. był założycielem państwa Elidy i jego władcą.

(iksymoron (gr. oksymorori) dowcipna niedo­rzeczność, figura retoryczna polegająca na połą­czeniu pojęć pozornie sprzecznych, np. Cum tacent, cldmant (Cyceron, In Catiiinam oratio I, 21); przez to, że milczą, krzyczą (ich milczenie jest krzykiem); summum ius summa iniuria: naj­wyższe prawo najwyższym bezprawiem.

Oksyrynchos (gr. Oksyrhynchos, łac. Oxyrhyn-chus) miasto w środkowym Egipcie (obecnie el Behnesa), drugie obok Fajum główne miejsce znalezisk papirusowych. W czasach faraonów było głównym miastem XIX nomu Górnego Egiptu i jednym z ośrodków kultu Seta. Ze względu na swe położenie geograficzne (punkt wyjściowy drogi do oazy północnej) zarówno wtedy, jak i w czasach ptolemejskich, rzymskich, .bizantyńskich i arabskich stanowiło ważny ośro­dek administracyjny i handlowy, przyciągający znaczną liczbę obcokrajowców, w szczególności Żydów, którzy chętnie tam się osiedlali. Miało własny port na zachodnim brzegu Kanału Józefa (Bahr 'Jusuf). W IVi V w. n.e. słynęło ze znacznej liczby kościołów i okolicznych klasz­torów oraz było siedzibą biskupa. Upadek zna­czenia O. rozpoczął się za czasów Mameluków. Miasto wyludniło się, popadło w ruin? i stało

oktaeteris

540

Oleśnicki Zbigniew

się ubogą wioską. Prace wykopaliskowe na terenie ruin O; zapoczątkowane w zimie 1896/1897 r. przez badaczy angielskich, J. B. Grenfella i A. S. Hunta, doprowadziły do od­krycia ogromnej ilości napisanych na papirusach tekstów (przeważnie z okresu rzymskiego), ma­jących niejednokrotnie wielką wartość naukową (np. Ichneutdj Sofoklesa, Logia lesu, fragmenty ewangelii kanonicznych i apokryficznych). Są one od r. 1898 do chwili obecnej publikowane w wydawnictwie Egypt Exploration Fund (Lon­dyn) pt. The Oxyrhynchus Papyri (ukazało się już 25 tomów).

oktaeteris (gr. oktaeteris, od októ osiem i etos rok) cykl ośmioletni w chronologii greckiej, zw. też megas eniautós, wielki rok. Obejmował 8 lat, przy tym zwykle 3., 6. i 8. rok liczyły po 13 miesięcy. Ponieważ miesiące liczyły na zmianę 29 i 30 dni, cały cykl miał 2922 dni. W Atenach taki podział czasu stosowano już za Solona. Wprowadzić go miał Kleostratos z Tenedos w V w. p.n.e., lecz początek O. wywodzi się z dawnych kultów (np. w kulcie Apollina wy­stępuje okres ośmioletni, igrzyska pytyjskie od­bywały się początkowo co osiem lat). O. została wprowadzona dla uniknięcia różnic w rachubie czasu, wynikających z podziału roku słonecznego na miesiące księżycowe. Z cyklu ośmioletniego prawdopodobnie, jako połowa cyklu, wywodzi się cykl czteroletni — olimpiada.

Oktawia zob. Octavii 1, 8.

Oktawian zob. Octavianus.

Oktawiusz zob. Octavii.

oktobol (gr. okto i obolós) srebrna moneta grecka wagi 5,14 g, wynosząca 8 oboli; wybijano ją bardzo rzadko.

oktodrachma (gr. okto i drachmę) moneta grecka równa 8 drachmom. O. srebrne wagi 34,92 g bito w Macedonii w VI w. p.n.e. i za króla Aleksandra I (498 - 454) oraz w Kartaginie w latach 241 -146 p.n.e. (waga 29,15 g). O. złote wagi 27,43 g bił Tyr w latach 126 - 125 p.n.e. i Egipt za Ptolemeuszy.

oktonar (yersus octonarius) wiersz łaciński skła­dający się z 8 pełnych stóp, odpowiednik grec­kiego tetrametru akatalektycznego. O. wystę­pują w jambach, trochejach i anapestach. Do­kładniej zob. jambiczny oktonar, trocheiczne wiersze 2.

Okypete mit. 1. jedna z Danaid. 2. jedna z Harpii, córka Thaumasa i Elektry, zw. też Okythoe lub Okypode.

Okypode zob. Okypete 2.

Okythoe zob. Okypete 2.

Olbia (gr. Olbid) 1. kolonia Miletu na pół­nocnym wybrzeżu Morza Czarnego, niedaleko ujścia rzek Borysthenes (Dniepr) i Hypanis (Boh), zwana też Olbiopolis lub Borysthenes. Kwitnące miasto handlowe w V i IV w. p.n.e., włączone następnie do państwa Mitrydatesa, przeżywało powtórny rozkwit w okresie cesar­stwa rzymskiego. W r. 56 p.n.e. zostało znisz­czone przez Getów. 2. silna twierdza w Azji Mniejszej na wybrzeżu Pamfilii. 3. inna nazwa miasta Astakos (zob. Astakos¹ 2). 4. (dziś prawdopodobnie Saint-Pierred'Almanarre); ko­lonia Massylii w Gallia Narbonensis, obok góry Olbianus, na wschód od Telo Martius (dziś Toulon). 5. miasto portowe na wschodnim wy­brzeżu Sardynii.

Olbiades grecki malarz działający w Atenach po r. 278 p.n.e. Dziełem jego był obraz stratega Kallipposa w Buleuterionie ateńskim.

Olbiopolis zob. Olbia. l.

Olcadcs zob. Olkadowe.

Olcioium (Olchimum) dziś Dulcigno; stare miasto illiryjskie położone na południo-zachód od miasta Scodra; w r. 167 p.n.e., w czasie wojny z królem Illirii Gentiusem, opowiedziało się za Rzymem i dzięki temu zachowało samo­dzielność i suwerenność.

Olen z Likii, mityczny pieśniarz, któremu Herodot (IV, 35) przypisuje stare hymny delijskie. Późniejsza legenda mówi o nim jako o proroku Apollina, założycielu delfickiego kręgu świę­tego oraz jako o wynalazcy heksametru.

Oicnnius primipilaris za czasów Tyberiusza. Otrzymał rozkaz ściągnięcia od Fryzów daniny nałożonej przez Druzusa; jego chciwość i suro­wość doprowadziły do powstania w r. 28 n.e., w wyniku którego Fryzowie osiągnęli nieza­leżność.

Olenos (gr. Olenos, łac. Olenus) 1. stare miasto w Etolii, w pobliżu Pleuronu, znane z wprowadzonego przez kuretów kultu Zeusa kreteńskiego. 2. miasto na Peloponezie, w za­chodniej części Achai, nad rzeką Pejros, na po­łudnie od miasta Patraj. Należało do Związku Achajskiego. Opuszczone przez mieszkańców, za czasów Strabona leżało w gruzach.

Oleśnicki Zbigniew (1389 -1455) humanista, wychowanek Akademii Krakowskiej, sekretarz Władysława Jagiełły, później biskup krakowski i kardynał. Pozostawił kilkadziesiąt listów pisa-

oleum et operam perdidi

541

Olimpias

nych wytworną łaciną, m. in. do Eneasza Syl-wiusza Piccolominiego; wydane w Codex epistularum saeculi XV.

oleum et operam perdidi łac. oliwę i pracę zmar­nowałem, tzn. trudziłem się daremnie (Plaut, Poenulus I, 2, 119).

Oliaros (gr. ^liarós) dziś Antiparos; jedna z wysp Cyklad, położona na zachód od Paros, skolonizowana przez Fenicjan, w starożytności słynęła z malowniczych pieczar.

oligarchia (gr. oligarchia, od oligos nieliczny i drcho rządzę) jedna z form ustroju państw greckich, przy której władza znajdowała się w rękach stosunkowo nielicznej grupy ludzi (np. ustrój Aten w r. 411 p.n.e.). Termin ten pojawia się w literaturze greckiej w V w. p.n.e., u Herodota (III, 82; V, 92) i Tukidydesa (Vni, 72). Później rozważania dotyczące tego ustroju znaleźć można w dziełach Platona, Arystotelesa i Polibiusza. Arystoteles rozróżnia cztery po­stacie o. Cechą charakterystyczną pierwszej po­staci jest to, że sprawowanie urzędu jest dostępne tylko dla obywateli posiadających pewien cenzus majątkowy; drugiej — że obywatele mający wiel­kie dochody powołują według własnego uznania na urzędy obywateli nie mających takich docho­dów; trzeciej—że stanowiska urzędowe są dzie­dziczne, czwartej zaś, że te dziedziczne urzędy sprawowane są przez osoby stojące ponad prawem. Ostatnią postać o. Arystoteles określa terminem dynasteja.

Oligyrtos (gr. Oltgyrtos) warownia w pól-nocno-wschodniej części Arkadii, pomiędzy Stym-falosem a Kafyaj, na górze tej samej nazwy.

Olimp (gr. Ólympos) 1. dziś gr. Ełymbos Vauno, tur. Semavat Evi; łańcuch górski oddzie­lający Macedonię od Tesalii. Zazwyczaj nazwa ta oznacza skrajną część tego łańcucha, ciągną­cą się równolegle do wybrzeża Pierii, od miasta Dion do ujścia Penejosu. Dolina Penejosu oddzie­la O. od Ossy. W mitologii greckiej O. uchodził za siedzibę trzeciej dynastii bogów, wśród któ­rych panował Zeus. Nazw? O. nosiło w strożyt-ności wiele innych gór oraz miast. 2. góra w La­konii obok Sellasji. 3. góra w pobliżu Olimpu.

4. góra w południowej części wyspy Lesbos.

5. dziś Keszisz Dag (KeSis Dag); góra w Mizji, na granicy pomiędzy Frygią i Bitynią. 6. dziś Kardiiz Jajla; masyw górski w Bitynii. 7. miasto w Libii na wzgórzu wulkanicznym zw. dziś Ja-nar Dag.

Olimpia (Olympia) miejscowość w Elidzie

u podnóża Olimpu i wzgórza Kronosa, na pra­wym brzegu Alfejosu, ośrodek słynnych igrzysk, zw. olimpijskimi (zob. olimpijskie igrzyska). O. dzieliła się na dwie części: jedną tworzyła gaj zw. Altu, otoczony od północy wzgórzem Kro­nosa, od południa i zachodu murem, od wschodu krużgankiem, stanowiący krąg poświęcony Zeu­sowi; druga część, nad brzegami Alfejosu i Kla-dejosu, mieściła budowle świeckie związane z igrzyskami. W gaju Zeusa wznosu się szereg budowli: świątynie, teatr, skarbce różnych miast oraz wiele posągów. Pośrodku gaju stała zbudo­wana w stylu doryckim świątynia Zeusa olimpij­skiego (zw. Olympiejon), ze słynnym posągiem bóstwa, dłuta Fidiasza, zaliczanym do siedmiu cudów świata. W drugiej Części O. znajdował się stadion (łączący się ze świętym gajem za pomocą sklepionego tunelu), hippodrom, gim-nazjon, palestra oraz ratusz (buleutwion). Od r. 394, kiedy cesarz Teodozjusz zakazał odbywa­nia igrzysk, O. poczęła stopniowo tracić zna-czeniel W VI w. zniszczyło ją trzęsienie ziemi. W XIX w. rozpoczęto badania archeologiczne;

znaleziska archeologiczne w O. mają wielkie znaczenie dla historii architektury i sztuki staro­żytnej.

olimpiada (gr. olympids) czteroletni okres czasu pomiędzy igrzyskami olimpijskimi. Wg o. liczyli Grecy czas, poczynając od pierwszej za­pisanej o., tj. od r. 776 p.n.e. W historiografii posługuje sif o. po raz pierwszy sycylijczyk Timajos (III w. p.n.e.).

Olimpias (Olympids) 1. początkowo zwana Myrtalis, córka Neoptolemosa z Epiru, żona Filipa II Macedońskiego, matka Aleksandra W. Ze względu na jej zapalczywy charakter Filip rozszedł się z nią około r. 340 i poślubił Kleo­patrę. Posądzano ją o udział w zamordowaniu Filipa. Cieszyła się przywiązaniem i miłością Aleksandra. Gdy Aleksander podjął wyprawę na Wschód, pragnęła sprawować rządy w Ma­cedonii, na co jednak Aleksander się nie zgodził. Usiłowała zdobyć wpływ na sprawy państwowe w Macedonii, a potem w Epirze, dokąd schro­niła się po śmierci Aleksandra. W r. 319 wkro­czyła do Macedonii z wojskiem Molossów, mszcząc się krwawo na swych przeciwnikach. Oblężona przez Kassandra w Pydnie została zmuszona do poddania się, a następnie skazana przez zgromadzenie ludowe na śmierć. 2, grec­ka malarka, wymieniana przez Pliniusza (XXXV, 148); czas życia bliżej nieznany.

Olimpiejon

542

Olimpos

Olimpiejon (gr. Olympiejori) 1. miasteczko w odległości 1500 kroków od Syrakuz, na wschodnim wybrzeżu Sycylii, na południe od ujścia rzeki Anapos. Tucydydes wymienia je często w związku z wyprawą sycylijską Aten-czyków, Liwiusz nazywa je Olympiinn, Diodor — Olympwn. 2. miejscowość na Delos. 3. świą­tynia Zeusa olimpijskiego w Atenach; budowę jej rozpoczął Pizystrat w VI w. p.n.e., a ukończył Hadrian w II w. n.e. Zbudowana w stylu korync-kim, rozmiarami i bogactwem ozdób budziła po­dziw w starożytności. Zachowało się kilkanaście kolumn. 4. świątynia w Olimpu, dzieło archi­tekta Libona z Elidy, zbudowana w stylu do-ryckim, była typowym przykładem stylu tzw. „surowego", o ciężkich proporcjach, panującego w pierwszej poł. V w. Znajdował się w niej posąg Zeusa olimpijskiego, dzieło Fidiasza, zaliczany do siedmiu cudów świata. Zachowały się jedynie ruiny.

olimpijskie igrzyska obchodzone w Olimpii na Peloponezie ogólnogreckie igrzyska ku czci Zeusa. Za inicjatora o. i. uchodzi Herakles, za organizatorów ich — Likurg ze Sparty i Ifitos z Elis. Pierwsze o. i. zanotowane przez Greków przypadają na r. 776 p.n.e. Odbywały się co cztery lata, w czasie letniego przesilenia dnia z nocą. Przed rozpoczęciem igrzysk ogłaszano „święty" pokój, nakazujący zaprzestanie wszel­kich walk i zapewniający bezpieczeństwo wszyst­kim zdążającym do Olimpii. Z całej Grecji oraz z kolonii greckich przybywali zawodnicy, widzo­wie, poselstwa miast i państw, kupcy z towarami. Zawodnikami mogli być tylko wolni i niepo­szlakowani w opinii Hellenowie. Zwyczaj za­braniał kobietom udziału w igrzyskach, nawet w charakterze widzów. Nad przebiegiem uro­czystości czuwali wybrani sędziowiehellanodiko-wie. Sprawdzali oni uprawnienia zgłaszających się zawodników, odbierali od nich przysięgę przestrzegania obowiązujących przepisów, roz­strzygali o zwycięstwie, przyznawali nagrody.. Uroczystości trwały pięć dni. Pierwszego dnia składano ofiary Zeusowi, odbierano przysięgę, segregowano zawodników. Drugiego dnia od­bywały się na stadionie zawody chłopców w bie­gu, mocowanie się i walka na pięści, trzeciego — zawody mężczyzn w biegu, skoku, mocowanie się i walka na pięści oraz pankratwn (połączenie mocowania się i walki na pięści), czwartego wyścigi konne w hippodromie, pięciobój (pen-tatlon) i bieg hoplitów w stadionie. Ostatni

dzień, przypadający na pełnię księżyca, był dniem zwycięzców. Otrzymywali oni wieńce z gałązek świętego drzewa oliwnego (bezpośrednio po zwycięstwie obdarzani byli gałązkami palmo­wymi) i składali ofiary dziękczynne. Zwycięzcy przysługiwało prawo wystawienia swego posągu w gaju Zausa. Ku czci zwycięzców kompono­wano pieśni zw. epinikia. W czasie trwania igrzysk poeci wygłaszali swe utwory, historycy odczytywali wyjątki ze swych dzieł, państwa'po­dawały do ogólnej wiadomości zawarte układy. O. i. obchodzone ku czci Zeusa były uroczystością ogólnogrecką. W historii kultury Grecji odegrały ogromną rolę. Zasadnicze ich znaczenie polegało na budzeniu poczucia jedności narodowej Hel­lenów. Czteroletnie okresy czasu oddzielające poszczególne igrzyska stanowiły podstawowy cykl w chronologii Greków. Kres igrzyskom ' położył zakaz wydany przez Teodozjusza w r. 394 n.e.

Olimpiodor (Olympiódóros) 1. syn Lampona, wódz ateński z okresu wojen perskich. 2. nau­czyciel Epaminondasa. 3. wódz ateński w czasie wojny z Kassandrem w r. 304 p.n.e. i z Demetriuszem Poliorketą w r. 287 p.n.e. Był również archontem ateńskim. 4. O. z Aleksandrii, filozof z czasów Justyniana, komentator Platona, któ­rego naukę wyjaśniał w duchu neoplatońskim. Zachowały się jego scholia do dialogów Pla­tońskich: Filebosa, Fedona, Gorgiasza i pierw­szego Alcybiadesa oraz — Życie Platona. 5. ale­ksandryjski gramatyk i komentator Arystotelesa z VI w. Zachował się jego komentarz do Arysto­telesa Meteorohgica. 6. O. z Teb egipskich, historyk z V w. n.e. działający w Bizancjum, brał udział w poselstwie na Węgry do króla Hunów. Dzieło jego, Historikój logój (Historia), w 22 księgach znamy głównie z wyciągu Focjusza i ekspertów Zosimosa. Jest to historia zachod­niego cesarstwa rzymskiego od r. 407 do 425.