Magistratura məRKƏZİ

Şəkil №7 . Layihə risklərinin planlaşdırılması və idarə olunması mərhələləri

Bu məqsədlə sahədə yaranan mövcud risklər sisteminin təhlili və idarəolunması üçün risk-menecment alqoritmini təklif etmək olar (Şəkil 8.).

1-ci mərhələ	Keyfiyyət təhlili	Məqsəd:risklərin identifikləşdirilməsi
	Bütün risk sahəsini qeyd etməkRisklərin təsviri
	Təsnifləşdirmə və qruplaşdırma
	Çıxış ehtimallarının təhlili
2-ci mərhələ	Kəmiyyət təhlili: Qeyri-müəyyənliyin rəsmiləşdirilməsi Risklərin hesabatı Risklərin qiymətləndirilməsi Risklərin uçotu	Məqsəd:risklərin ölçü- lməsi
3-cü mərhələ	Risklərin minimumlaşdırılması: Risk-menecment strategiyasının layihələndirilməsi Optimal strategiyanın seçilməsi Strategiyanın realizə olunması	Məqsəd:risklərin optimallaş- dırılması
4-cü mərhələ	Risklərə nəzarət: Risklərin monitorinqi Risklərin yenidən qiymətləndirilməsivə korreksi-yası Kənarlaşmalar barədə qərarlar

Şəkil №8. Sənaye müəssisələrində yaranan risklərin idarə olunması alqoritmi

Alqoritmdə layihə rsiklərinin keyfiyyət və kəmiyyət təhlilindən sonra gələn 3-cü mərhələ risklərin idarə olunmasında nəzəri mühakimələrdən praktik fəaliyyətə keçidi təşkil edir. Bu keçid risk-menecment strategiyasının layihələn- dirilməsinin bitdiyi və onun reallaşdırılmasına başlanıldığı an həyata keçirilir. Biznes layihəsinin injirinqini də elə bu mərhələ tamamlayır. Dördüncü mərhələsi isə biznes layihəsinin reinjirinqinin başlanğıcı olub risk-menecment prosesini sona çatdırır və onun dövrülüyünü təmin edir.

Hal-hazırda layihə risklərinin ən son səviyyəsini azaldan və təcrübədə geniş istifadə olunan risklərin idarəolunmasınin səmərəli metodlarına aşağıdakıları təklif etmək olar.

• 
  Kənarlaşma- etibar edilməyən ortaqlardan imtina, riskli layihələrdən imtina, təsərrüfat risklərinin sığortalanması, zəmanət/girov axtarışı.
  
• 
  Dissipasiya- təsərüfat fəaliyyəti növ və sahələrinin diversifikasiyası, ehtiyat yiğım və təchizatın diversifiksiyası, investisisyanın di- versifikasiyası, istehsal iştirakçıları arasında məsuliyyətin bölüşdürülməsi, zamana görə ris- kin bölüşdürülməsi.
  

Kompensasiya-fəaliyyətin strateji planlaşdırılması, xarici vəziyyətin proqnozlaşdırılması, sosial-iqtisadi və hüquqi-normativ mühitin monitorinqi, ehtiyat sistemlərinin yaradılması, fəal marketinq fəaliyyəti. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, risklərin təhlili olduqca əmək tutumlu və bahalı olduğu üçün analitiklər çox zaman keyfiyyət təhlili ilə kifayətlənirlər. Ona görə də ağırliq mərkəzi layihə risklərinin öyrənilməsi üçün çətin modellərin qurulmasından risklərin axtarışına, sistemləşdirilməsinə, əhatəli təsviri nə və onların idarə olunma metodlarına doğru yerini dəyişmişdir. Bu işin nəticələrindən isə layihənin reallaşması və istismarı zamanı bütün iştirakçılar- sifarişçi-investor, layihələndirmə firmaları, podratçılar, banklar, sığorta şirkətləri idarəemənin bütün səviyyələrinin rəhbərləri və s. istifadə edir. Bütövlükdə isə sənaye müəssisələrində risklərin səmərəli idarəolunması sxemini formalaşdırmaq olar (Şəkil №9).