Makina ve kimya endüstriSİ kurumu iŞ sağLIĞi ve güvenliĞİ YÖnergesi

İmhada alınacak güvenlik önlemleri

MADDE 16- (1) İmhada alınacak güvenlik önlemleri aşağıda belirtilmiştir:

a) İmhasına karar verilen malzeme için ilgili birim İmha Raporu (Ek-6) ile gerekli belgeleri düzenler. İmha tamamlandıktan sonra rapor, Mühendislik Hizmetleri Müdürlüğüne, Mali İşler Müdürlüğüne ve imha raporunu düzenleyen ilgili birim müdürlüğüne iletilir.

b) Barut ve patlayıcı madde, kapsül, mühimmat ve benzeri mamullerden imalat esnasındaki artıklar, hatalı imal edilenler, kalite güvence birimi tarafından reddedilip ıslah edilmeyenler, beklemeden veya başka sebepten ötürü özelliklerini kaybetmiş olanlar, nakil ve depolama sırasında hasara uğrayanlar, kullanım dışı olanlar ve daha başka sebeplerle tehlikeli durum yaratanlar imha edilir.

c) Yapılan tüm imha işleriyle ilgili 29.12.2012 tarihli ve 28512 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliğine uygun risk değerlendirmesi yapılır. İmha işleri ile ilgili talimatlar hazırlanır. Talimatların hazırlanmasında 19.09.1989 tarih ve 20287 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Patlayıcı Maddelerin Yok Edilme Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik ile Yönerge’nin ‘İmha usulleri’ ve ‘İmha işleminde uyulması gereken hususlar’ maddelerinde belirtilen hususlar dikkate alınır. Ayrıca talimatlarda aşağıdaki hususlar da yer almalıdır.

1) İmha işlemlerinin koordinasyonu iş sağlığı, güvenliği ve çevre müdürlükleri tarafından yapılır. İmha işi, iş sağlığı, güvenliği ve çevre müdürlükleri müdür/başmühendis başkanlığında kurulan ve işletme/fabrika müdürlüğünce onaylanan imha ekibi tarafından yapılır. Bu ekibin kuruluşunda E.O.D. (patlayıcı maddelerin imhası-explosives ordnance disposal) kursu alanlar ve/veya deneyimli personel tercih edilir.

2) Meskun yerlerden uzaklıkları en az 1.000 metre olan sulak, batak, ekili, kuru ot, taşlık ve kayalık olmayan bir arazi seçilir. İmha işleri Kurum arazisinde veya gerekli izinler alınmak kaydıyla hazine arazisinde de yapılabilir.

3) İmha edilecek malzemenin cinsi, fiziksel ve kimyasal özellikleri belirlendikten sonra, imhanın nasıl yapılacağı İş Sağlığı, Güvenliği ve Çevre Müdürlüğü tarafından seçilir. Burada patlamada maximum 25 kg imha malzemesi kullanılabileceği önemle belirtilmelidir. Her biri 25 kg’lık gruplar halinde olmak üzere bir seferde en çok 250 kg yakılabilir. Ancak çevre emniyeti ve etkileşme durumunun uygun olduğu hallerde bu miktar 1.000 kg’a kadar çıkarılabilir.

4) İmhada ateşleme işleminin mutlaka sütre gerisinde veya özel surette inşa edilen gözetleme delikleri olan beton hücreler içinde yapılması gereklidir.

5) İmha işlemi sırasında gerekli ilk yardım malzemesi ve bir sağlık elemanı, ambulans ile yangın söndürme aracı hazır bulundurulur.

6) İmha ekibinde görevli personelin ilk yardım kursu almaları sağlanır.

7) İmha işlemine giderken, işletme ile haberleşmeyi sağlayacak bir seyyar haberleşme aracı bulundurulur. Her imha işleminden ve test atışlarından önce çalışanların uyarılması amacıyla sirenle ya da uygun bir yolla uyarı yapılır.

8) İmha için kullanılacak alet, malzeme ve ateşleme elemanları kontrol edilir, eksik varsa tamamlandıktan sonra imhaya başlanır.

9) İmha sahasında varsa hidrantlar ve en az iki yangın söndürme tüpü faal olarak bulundurulmalıdır.

10) İmha ekibinin giysileri pamuklu, ayakkabıları iletken olmalıdır. Uygun kişisel koruyucu malzemeler (aleve dayanıklı vb.) giyilmelidir.

İmha usulleri

MADDE 17- (1) İmha usulleri aşağıda belirtilmiştir:

a) Patlayıcı maddelerin imhası ile ilgili olarak “19.09.1989 tarih ve 20287 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Patlayıcı Maddelerin Yok Edilme Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik” içeriğine göre hareket edilir.

2. 
   Patlayıcı madde imha usulleri:
   

1) Yakarak imha: Açık arazide, imha alanında, saniyeli (emniyetli) fitil-mekanik fünye (dinamit kapsülü) ile barut veya mazot emdirilmiş bez kuyrukla ateşleyerek yapılan imha işlemidir. (Bu gruba karabarut, dumansız barut, sevk barutları, dinamit, emülsiyon patlayıcılar, TNT ve benzeri girer.) Tetril, nitropenta ve RDX (Heksojen) gibi buster patlayıcı maddeleri yakarak imhadan önce mutlaka ıslatılarak imha sahasına götürülür.

2) Kavurarak imha: Özel olarak dizayn edilen kapalı ocaklarda püskürtme alevle veya elektrikli ısıtıcılarla yapılan imha işlemidir. (Bu gruba bilumum kapsüller ve tapalar girer.)

3) Patlatarak imha: Açık arazide, imha alanında açılan çukurlarda (derinlik en az 120 cm) elektrikli kapsül-manyeto ya da saniyeli (emniyetli) fitil-mekanik fünye (dinamit kapsülü) ile ateşlenmesi suretiyle yapılan imha işlemidir. (Bu gruba askeri kapsüller, tahrip kapsülleri, el bombaları, harp başlıkları, tahrip kalıpları, bombalar ve benzeri girer.)

4) Uygun çözücülerle, patlayıcı maddenin terkibini bozarak yapılan imha işlemidir. (Bu gruba civa fülminat, kurşun azotür, kurşun trizinat gibi inisiyal patlayıcılarla, tetril, nitropenta gibi buster maddeleri de girer.)

c) Roketler açık arazide, imha sahasında yapılan özel düzeneklerle imha edilir.

1) Yere yerleştirilen boru içine roketin harp başlığı kısmı yere doğru olmak üzere, roketin 2/3’ü boruya yerleştirilir ve ateşlenerek imha edilir.

2) Kazılan çukurda roket harp başlığının takıldığı kısımdan, roketin uçmasını sağlayan cidarın ateşleme ile delinerek imhasında, gaz çıkışı roket motorunun önünden, arkasından aynı anda çıkacağından yanarak imha gerçekleşir.

3) Esnek şarj (flexible charge) ile aynı anda roketi önden ve arkadan çukurda ateşleyerek, yanması sağlanır.

İmha işleminde uyulması gerekli hususlar

MADDE 18- (1) İmha işleminde uyulması gerekli hususlar aşağıda belirtilmiştir:

a) İmalat artığı patlayıcı madde arayişleri özel kaplarda biriktirilir. Kabın cinsi patlayıcı maddenin özelliğine göre; bez veya naylon torba, emaye, galvanizli veya mukavva kova, tahta sandık ve benzeri olabilir. Biriktirilecek yanıcı ve patlayıcı madde arayiş miktarı 25 kg’ı geçmeyecektir. (Bu hususlar özel yönergelerde açıkça belirlenir.)

b) Kapların rutubetli olup olmayacağı, içinde su veya herhangi bir çözücü bulunup bulunmayacağı, imha edilecek artık maddesinin cinsine göre tespit edilir.

c) İmha yerine malzemenin elle veya vasıta ile mi götürüleceği tespit edilir. Yaya götürülüyorsa, yayanın statik elektrik birikimine sebep olacak naylon tipi giysileri giymemesi sağlanır. Taşıyıcı elindeki imha edilecek maddeyi sarsmamaya, sallamamaya, sürtmemeye, atmamaya ve düşürmemeye özen gösterecek ve çok dikkatli olacaktır. Vasıta ile yapılacak taşımada, zorunlu olmadıkça birden çok tipte patlayıcı taşınmayacak, zorunluluk varsa uyum gruplarına uygun yükleme yapılacak, aralarına kum torbaları yerleştirilecektir. Araç egzost borusu pozisyonuna göre tedbirler alınır ve topraklama zinciri takılır. Vasıta çok yavaş gidecek ve sarsıntı yapmayacaktır.

ç) İmha arazisinde gerekli emniyet tedbirleri alınır. Hiçbir canlı varlığın imha arazisine sokulmaması için çevreye uyarıcı personel yerleştirilir.

d) İmha işleminin yapılacağı ilgili idari mercilere bildirilir. İmhadan önce sesli uyarı cihazları ile duyuru yapılır.

e) İmalat artığı patlayıcı madde arayişleri, iş sağlığı ve güvenliği yetkililerince sınıflandırılır ve yakma esnasında tek tip arayiş bulunmasına özen gösterilir, asla karışık arayiş yakılmaz. Özellikle beyaz fosfor ayrı ayrı ve müstakil bir sahada yakılarak imha edilir.

f) Açık arazide yakma ile imhada, organik patlayıcı maddeler güneş ışığında fazla bırakılmaz. Güneş ışığı organik patlayıcı maddelerde yapı değişikliğine sebep olacağından, meydana gelen izomerler içinde çok hassas patlayıcılar, bozunmada ani patlamaya sebep olabilirler.

g) Ergimiş bir patlayıcı madde, alev temasında ani bir patlamaya yol açabileceğinden tek noktadan tutuşturulmalıdır.

ğ) Yakma ile imhada, sağlığa zarar verecek gazların çıkması daima ihtimal dahilinde olduğundan gerekli önlemler alınır.

h) İmha sahasında yangın söndürme cihazları bulundurulur.

ı) İmha arazisi her türlü engelden ari ve düz olmalı, 60 metre çap içerisindeki kolay yanıcı kuru ot, diken, ekin sapı gibi bitki örtülerinden temizlenmiş olmalıdır.

i) Birbirini takip eden imha işlemleri, soğumayan aynı zemin üzerinde yapılmayıp, 10'ar metre aralıklarla hazırlanan yeni şeritlerde yapılır. Yakma ile imhada, yanmanın homojen olması için yanma düzlemi 20 cm eninde uzun şeritler halinde olmalıdır. Arayiş bu düzleme 10 cm yüksekliğinde ve 1.000 kg’ı geçmeyecek şekilde dikkat ve itina ile yerleştirildikten sonra uygun görülecek ateşleme usulleri ile yakılır. (Yakma arazisinde çukurluklar bulunması halinde, madde miktarları değişecek, dolayısıyla yanma hızının aniden artmasına sebep olacaktır. Bu da patlamaya yol açabilir.) Bu hususu belirten yakma düzleminin bir krokisi hazırlanır. Yakmada ateşleme usullerinin, fare kuyruğu veya fitille nasıl yapılacağı tespit edilir.

j) Patlatma ile imhada, özel surette hazırlanmış imha çukuru tabanında yerleştirilmiş odun talaşı ve ince kum gibi dolgu maddesi üzerine, azami 2,5 kg imha edilecek madde (özellikle kapsüller), aralarına ve üzerine dolgu maddeleri konarak itina ile yerleştirilir. İmha edilecek madde arasına ayrıca kapsülün patlamaması olasılığına karşı biri yedek olmak üzere uçları çukur dışına çıkarılmış iki adet elektrikli kapsül yerleştirilir. İmha çukurunun üstü toprakla örtülür. Çukura yerleştirilen elektrikli kapsüllerden biri 100-150 metre uzunluğunda bir kablo ile manyetoya bağlanır. Ateşlemeyi yapacak kişi, güvenliği açısından manyeto kolunu yanından ayırmamalıdır. Her şey tamam işareti verildikten sonra sütre gerisinden patlatma yapılır.

k) İmha esnasında hava şartları göz önüne alınır. İmhanın sakin, rüzgarsız ve yağmursuz havalarda yapılmasına çalışılır. Hafif esintili havalarda bilhassa yakma işleminde, esinti istikametine dikkat edilir.

l) Yakma ve patlatma işi tamamlandıktan 30 dakika sonra imha yerine kontrol için girilebilir.

m) İmhadan sonra imha arazisi bol su ile yıkanır. İmhadan önce ve sonra durum; ihbar, işaret ve vasıtalar ile belirlenir.

n) İmha işleminde Ek-6'daki İmha Raporu ilgililerce düzenlenir.

o) Yakarak imha edilecek patlayıcı maddenin birim yüzeye düşen miktarı ile bunun meskun yerlerden uzaklığının ifadesi Ek-4’te verilmiştir.

İnisiyal patlayıcı maddelerin imhası

MADDE 19- (1) İnisiyal patlayıcılar, bu patlayıcıların terkipleri bozularak, patlayıcılık özelliği yok edilmek suretiyle imha edilirler. Örneğin civa fülminat: sodyum tiyosülfat çözeltisi ile kurşun azotür ve kurşun trizinat, HNO₂ (nitrit asidi) ile bozunarak imha edilirler. Aynı alanda, ikinci bir imha 24 saat sonra, zorunlu hallerde 12 saat sonra yapılır.

Kimyasal atıkların imhası -zararsız hale getirilmesi

MADDE 20- (1) İşletme/fabrika müdürlükleri faaliyetleri (Bakım onarım, üretim faaliyetleri vb.) sonucunda oluşan kimyasal atıklar ilgili mevzuat ve Kurumumuz çevre yönergelerine göre değerlendirilerek bu doğrultuda işlem yapılır.

Kurumun atış ve test poligonlarında alınacak güvenlik önlemleri

MADDE 21- (1) Atış ve testler için aşağıdaki hususları da kapsayan "Atış ve Test İş Güvenliği ve Çalışma Talimatları" hazırlanır.

a) Atış ve test, atış poligon şefi veya merkez teşkilatının, işletme/fabrika müdürlüğünün yetkili kılacağı sorumlu bir uzman personel gözetiminde yapılır.

b) Atış ve test yapıldığı günlerde atış süresince uygun ikaz tedbirleri (kırmızı bayrak çekilmesi, flaşör, vb.) uygulanır.

c) Atış yapılmadan önce, mermilerin çerçevelerin hassas bölgesinden geçmesini temin için nişan ayarı yapılır ve namluyu sabit hale getiren mesnetler iyice sıkılarak kontrol edilir.

ç) Atışı bir eleman yapar, ondan başka hiçbir kişi atış odasında bulunamaz. Atıcı mermiyi namluya koyduktan sonra, dışarıdan emniyetli bir şekilde (ipini çekerek, butona basarak, vb.) ateşler.

d) Namlu ağzında mermi varken; hiçbir suretle dehlize girilmez.

e) Patlamayan mermi olduğu zaman, ancak belli bir zaman geçtikten sonra, atışı yapan eleman merminin hazneden çıkarma işlemini yapabilir.

f) Atış bittiğinde namlu temizlenerek müteakip atışlara hazır bulundurulur.

g) Tartım odasında hiçbir suretle sigara içilemez. Oda zemini su ile nemlendirilerek, temizlik ve düzene azami özen gösterilir.

ğ) Hafif silah mühimmatında; basınç atışında kullanılacak kovanlar boş olduğu zaman delinir, fişek haline geldikten sonra delme işlemi gerekirse standart fişeklerde olduğu gibi işlem yapılır.

h) Standart olarak kullanılan imlalı mermilerin delinmesi pleksiglas veya buna benzer bir madde ile siperlenmiş matkap tezgahında yapılır.

ı) Atış poligonları ile ilgili bütün işletme/fabrika müdürlükleri ürettikleri mamullerin cinsine göre kendi bünyelerine uygun güvenlik önlemlerini noksansız alırlar.

i) AR-GE ürünlerinin atışı için önceden bir talimat hazırlanmalıdır. Bu talimatta, atış için izlenecek usul ile kullanılacak ilk barut hakkı miktarının en az üç kişilik bir ekip tarafından tespit edileceği belirtilmelidir.

j) Poligon ve atış alanlarında mevzuata uygun olarak tüm risk ve tehlikeler değerlendirilerek risk değerlendirmesi yapılır.

k) Havalandırma sistemlerinin çalışması konusunda azami ölçüde dikkat edilir ve havalandırma sistemlerinin mevzuata uygun olarak periyodik kontrolleri yapılır.

l) Poligonda atış sonrası oluşan parlayıcı/patlayıcı tozlar (barut vb.) ve patlamamış kısımlar vb. için titizlikle genel temizlik yapılarak temizlik takip formu doldurulur.

İşyerlerinde yangına karşı alınacak güvenlik önlemleri

MADDE 22- (1) Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu Genel Müdürlüğü Yangından Korunma ve İtfaiye Teşkilatının Çalışmaları Yönergesinde yer alan önlemlere paralel olarak özellikle elektrik ve paratoner tesisatı ile diğer iş ekipmanlarının yangına karşı emniyetli olması için gerekli önlemler alınır.

İş ekipmanları ve diğer bütün işyerlerinde alınacak güvenlik önlemleri

MADDE 23- (1) İşyerinde kullanılacak iş ekipmanının yapılacak işe uygun olması ve bu ekipmanın çalışanlara sağlık ve güvenlik yönünden zarar vermemesi için gerekli tüm önlemler alınır.

(2) İş ekipmanlarında bulunacak asgari gerekler, iş ekipmanının kullanımı ve bakım, onarım ve periyodik kontrolleri ile ilgili olarak, hangi tür iş ekipmanın kontrole tabi tutulacağı, bu kontrollerin hangi sıklıkla ve hangi şartlar altında yapılacağı ile kontrol sonucu düzenlenecek belgeler ve yapılacak işlemler 25.04.2013 tarihli ve 28628 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmelik” hükümlerine göre gerçekleştirilir.

(3) Alınacak tedbirlerle bu konudaki hareket tarzı genel olarak aşağıda belirtilmiştir. Tedbirlerle ilgili olarak İş Sağlığı, Güvenliği ve Çevre Müdürlüğü tarafından tehlikenin durumuna göre sözlü veya yazılı uyarılarda bulunulur ve yönetime rapor verilir.

a) İşyerinde bulunan iş ekipmanlarının, tekniğine uygun olarak (Katalog veya prospektüslerine göre) kullanılması esas ve prensipleri belirlenir, uygulanması buna göre yapılır.

b) İş ekipmanlarını kullanan çalışan, o işin ve koşulların gerektirdiği kişisel koruyucu malzemeyi, bu konuda hazırlanacak yönergelere ve talimatlara göre kullanır.

c) İşyerinde kaza unsuru olabilecek tehlike kaynağı araştırılıp bulunur, tehlike kaynakları ortadan kaldırılır. İş ekipmanının, çalışanların sağlık ve güvenliği yönünden tamamen tehlikesiz olması sağlanamıyorsa, kabul edilebilir risk seviyesine indirecek uygun önlemler alınır.

ç) Tehlike kaynaklarının zararsız hale getirilmesi konusunda tel kafesler, muhafazalar, çift el kumanda tertibatlarının kullanılması gibi konular araştırılır ve uygulanır.

d) İş ekipmanını kullanmakla görevli çalışanlara, bunların kullanımından kaynaklanabilecek riskler ve bunlardan kaçınma yollarına ilişkin eğitim verilir ve uyarılır.

e) Çalışma düzenleri ve iş sağlığı ve güvenliği gerekleri sürekli olarak etkin bir düzeyde kontrol edilir. Yeni önlemler araştırılır, geliştirilir ve uygulanması yoluna gidilir.

f) İş ekipmanlarının beklenmedik arızaları bazı hallerde tehlike unsuru olabileceğinden, bakım onarım işlemlerinden sonra iş ekipmanlarının çalışabilirliğinin yanı sıra iş sağlığı ve güvenliği yönünden de kontrol edilir.

g) Asgari sağlık ve güvenlik gereklerinin uygulanmasında, çalışanların iş ekipmanı kullanımı sırasındaki duruş pozisyonları ve çalışma şekilleri ile ergonomi prensipleri tam olarak dikkate alınır.

ğ) İş ekipmanı, sadece o ekipmanı kullanmak üzere görevlendirilen kişilerce kullanılır.

h) Çalışanlara, kullandıkları iş ekipmanına ve bu iş ekipmanın kullanımına ilişkin yeterli bilgi ve uygun olması halinde yazılı talimat verilir. Bu talimat, imalatçı tarafından iş ekipmanıyla birlikte verilen kullanım kılavuzu dikkate alınarak hazırlanır. Talimatlar iş ekipmanıyla beraber bulundurulur.

ı) Yeni bir tesis kurulmasında ve işletilmesinde daha modern esaslara göre hareket edilir.

i) Aletler, aparatlar, kalıplar, tertibatlar, iş sağlığı ve güvenliği ve fonksiyon yönünden yeterli değilse kullanılmaz.

j) Taşıma esnasında ve araçlarla çalışılırken personele, tesise, eşyaya ve araca zarar vermeyecek şekilde tedbir alınır.

k) Tehlikeli, zehirli, kirli gazların veya tozların gerektiğinde işyeri ortamından giderilmesi için özel tesisler yapılması konusunda ilgili girişimler yapılır.

l) Genel mahiyetteki koruyucu önlemlerin uygulanmasında bazı güçlüklerin önlenmesi özel bir eğitim ve psikolojik faaliyetle mümkündür.

m) Makinelerin yaratabileceği tehlikeler incelenerek araştırılacak olunursa tehlike kaynağını, genel olarak makinelerin hareketli aksamlarının oluşturduğu görülür. Hareketli kısımlar uygun düzeneklerle güvenli hale getirilir.

n) İnsan sağlığına veya insan varlığına zarar verebilecek her ortam ve her hareket bir tehlike kaynağıdır. Tehlike kaynağını yalnız makinelerde aramak doğru değildir. Aynı zamanda makineleri kullanan personelin kişisel koruyucu donanımları iş sağlığı ve güvenliğini sağlayacak şekilde olmalıdır. Personelin işinde bilgili olması, ortamının yeterli ve rahat çalışmayı sağlayacak şekilde bulundurulması gerekir.

o) İş sağlığı ve güvenliğinin gereklerine uygun seviyede yeterli bilgi ve bilinçle işletme tarzının saptanması konusunun önemine ilişkin şöyle iki örnek verilebilir.

1) Buhar kazanları patlamaları, genellikle suyun kaynama noktasının yüksek olduğu hallerde (belirtiler düşük olsa da) meydana gelir. Bazı hallerde su normal şartlardaki kaynama noktasının (Deniz seviyesinde 100 °C'dir.) üstünde de sıvı hali muhafaza ederek üzerindeki basınç azalınca birdenbire buhara dönüşür. Örneğin; 7 atmosfer basınçta suyun kaynama noktası 170 °C'dir ve normal şartlardaki kaynama noktasından 70 °C yüksektir. Eğer kazandaki buharın basıncı birdenbire düşerse, kazandaki aşırı ısınmış su, basıncın etkisinden kurtularak bulunduğu sıcaklığa denk gelecek buhara aniden düşerek şiddetli patlamalara ve hatta kazanın roket gibi yerinden fırlayıp uçmasına sebep olur.

2) Hava kompresörlerinde tehlike kaynağını hava silindirleri ve valfleri yağlamakta kullanılan yağ teşkil etmektedir. Sıkıştırma havanın sıcaklığını arttırır. Eğer havanın sıcaklığı yeteri kadar olursa, yağın bir kısmı buharlaşarak basınç altında yoğunlaşmış olarak su ile karışık bir halde ayrıca toplanır. Blöf musluğu periyodik olarak açılıp bu yağ ve su karışımı dışarı alınmadığı takdirde, bu ayrılmış yağ bir yangın ve yağın buharları da patlama kaynağı olur. İnsan sağlığının ve işinin emniyetinin yanı sıra işletmenin verimliliği yönünden talimatların etkinliği göz önüne alınır ve uygulamalar buna göre yapılır.

İşyerlerindeki makinelerde ve tezgahlarda alınacak güvenlik önlemleri

MADDE 24 – (1) İşyerlerindeki makinelerde ve tezgahlarda alınacak güvenlik önlemleri aşağıda belirtilmiştir:

a) Makineler ve tezgahlarda uygulanacak sağlık ve güvenlik kurallarını belirlemek için bir risk değerlendirmesi yapılır. Yapılan risk değerlendirmesine göre gereken tedbirler alınır.

b) Makineler ve tezgahlar işlevlerine uygun olacak şekilde ve sadece öngörülen şartlar altında değil, makul bir şekilde öngörülebilir yanlış kullanımları da dikkate alınarak, işletmeye alındıklarında kişileri riske atmadan çalıştırılabilecek, ayarlanabilecek ve bakımı yapılabilecek şekilde olmalıdır.

c) Hareketli parçalardan kaynaklanan risklere karşı korunmak için tasarlanmış olan mahfazalar veya koruyucu tertibatlar riskin tipi esas alınarak seçilmelidir. Hareket veren makinelerin tehlike kaynağı olabilecek kısımları uygun şekilde korunur, koruyucular kontrol, ayar, bakım ve onarım sırasında kaldırılarak (daha önceden ana şalter veya emniyet şalteri kapatılmış olacak) işin bitiminde derhal yerine takılır.

ç) Bir tezgah ve makinede mevcut emniyet tertibatında (koruyucu, çift el kumanda sistemi, alarm tesisatı ve benzeri) kusur, yetersizlik, arıza vs. görüldüğü taktirde, ilk tedbir yönergeye göre alınır ve Bakım Onarım Müdürlüğüne haber verilir. Bakım Onarım Müdürlüğü ve İş Sağlığı, Güvenliği ve Çevre Müdürlüğünden çalışılması uygundur bilgisi alınmadan o tezgah veya makine çalıştırılamaz.

d) Tehlike unsuru olabilecek hareketli kısımlar ile buna karşı alınan önlemlerin, teknik bakımdan yeterliliği devamlı kontrol edilir ve hareket halinde iken kesinlikle yağlanmaz.

e) Makine ve tezgahlarda elektrik şalterleri kendiliğinden veya herhangi bir çarpma ile hareket ettirilmeyecek tarz ve özellikte yapılır. Çalışanın kolayca kullanabileceği yerde bulunur.

f) Makinelere, fiili veya olası bir tehlikenin bertaraf edilmesi için, bir veya daha fazla acil durdurma tertibatı takılır. Çalışan, bir makinenin birden fazla yerinde çalışıyorsa, birden fazla durdurma şalteri bulunur.

g) Makinenin birden fazla elektrik motoru varsa, bir ana durdurma şalteri bulunmalıdır. Genel olarak çalıştırma düğmeleri yeşil, durdurma düğmeleri kırmızı olmalı ve gerektiğinde alarm tertibatına haiz bulunmalıdır.

ğ) Atölyeler ve içindeki tesislerin özelliğine uygun olarak gerektiğinde, havalandırma tesisatı yapılır.

h) Bütün makineler ve tezgahlar için güvenlik ve çalışma talimatları hazırlanır ve ilgili yerlerine asılır. Talimatlara göre hareket edilip edilmediği devamlı kontrol edilir.

ı) İmalat ve takım tezgahlarında yapılması öngörülen imalatın iş sağlığı ve güvenliği önceden düşünülür ve gerekli önlemleri alındıktan sonra üretime geçilir. Bunun için Üretim Müdürlüğü, Bakım Onarım Müdürlüğü ve İş Sağlığı, Güvenliği ve Çevre Müdürlüğü birlikte koordineli çalışır.

i) Düşen veya fırlayan parçalardan kaynaklanan risklere engel olmak için tedbirler alınmalıdır.

j) Makineler, makinenin kendisinin veya makinenin kullandığı veya ürettiği gaz, akışkan, toz, buhar veya başka herhangi bir maddenin neden olabileceği herhangi bir yangın, aşırı ısınma veya bir patlama riskine engel olacak şekilde olmalıdır. Makineler, muhtemel bir patlayıcı ortamda kullanımından kaynaklanan bir patlama riski söz konusu olduğunda, Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler ile İlgili Yönetmelik (2014/34/AB) hükümlerine uygun olmalıdır.

k) Makineler çalışırken kendiliğinden bir arıza çıkarması halinde meydana gelebilecek bir hata sonucunda kişilerin sağlık ve güvenliğinin tehlikeye girebileceği durumlarda, makineler uyarı olarak uygun bir ses veya ışık sinyali verecek şekilde teçhiz edilir. Makineler uyarı tertibatları ile teçhiz edilmesi durumunda, bu tertibatlar belirgin olmalı ve kolayca algılanabilmelidir. Operatör, her zaman bu tür uyarı tertibatların çalışmasını kontrol edecek imkânlara sahip olmalıdır.

l) Fabrikalarda kesici, delici, yanıcı, bıçaklı tezgahlarda yapılan çalışmalarda gerek işin ve gerekse tezgahın özelliğine uygun emniyet tertibatı (çift el kumanda, fotosel gibi) bulundurulur, hareket ve çalışma tarzı talimatlar ile belirlenir.

m) Çıkan metal talaşları ilgili çevre yönergelerine ve bu hususta hazırlanacak talimatlara göre toplanarak atölye dışına çıkarılacaktır.

n) Makineler, ürettikleri tehlikeli malzemelerin ve maddelerin soluma, yutma, deriyle, gözle ve mukoza tabakasıyla temasına ve deriye nüfuz etme risklerine engel olunacak şekilde olmalıdır. Bu tip bir tehlike ortadan kaldırılamadığında, makineler zararlı malzemelerin ve maddelerin kapalı olarak muhafaza edilebileceği, tahliye edilebileceği, su spreyi ile dağıtılabileceği, filtre edilebileceği veya başka eşit derecedeki etkili yöntemlerin kullanabileceği şekilde teçhiz edilir.

o) Makineler üzerinde kolayca anlaşılabilen sembol veya şemalardan oluşan yazılı veya sözel bilgi ve uyarılar olmalıdır.

ö) Hassas tezgahların (CNC) yer aldığı işyerlerinde, tezgahların çalışma parametrelerini olumsuz olarak etkileyecek toz, duman oluşmasına izin verilmemelidir. Yükleme ve boşaltma yapan araçlar mümkün olduğunca atölye içine alınmayacak, zorunlu hallerde ise bekleme anında motor stop edilecektir.