Malta dibattiti tal-kamra tad-deputati

ONOR. MICHAEL FARRUGIA: Sur President, l-Abbozz ta’ Liġi li għandna quddiemna huwa relattivament qasir u bażikament, apparti t-titolu, fih biss żewġ klawsoli. L-ewwel waħda temenda l-artiklu 2 tal-Att dwar is-Sigurtà Soċjali, Kap. 318. Dan sabiex tinbidel it-tifsira tat-tielet pensjoni li bħalissa tfisser il-pjan ta’ pensjoni volontarja msemmija fl-artiklu 64D tal-Att prinċipali biex din tiġi “skema tal-irtirar imwaqqfa bħala skema personali tal-irtirar skont id-dispożizzjonijiet tal-Att li jirregola Fondi Speċjali jew tal-Att dwar il-Pensjoni”.

It-tieni klawsola ta’ dan l-Abbozz ta’ Liġi se tkun qed temenda l-artiklu 64D tal-Att dwar is-Sigurtà Soċjali. Dan sabiex minflok il-kliem “il-Ministru jista’, bi ftehim mal-Ministru responsabbli għall-finanzi, jipprovdi dwar eżenzjonijiet mit-taxxa fuq l-income għar-rigward ta’ kontribuzzjonijiet li jsiru minn persuna fil-fondi tat-Tielet Pensjoni li jipprovdu għall-ħlas ta’ dħul regolari jew benefiċċji oħra lil dawk il-persuni u, jew lid-dipendenti tagħhom wara jew meta jilħqu l-età tal-pensjoni,” jidħol dan li ġej:

“Il-Ministru jista’, bi qbil mal-Ministru responsabbli għall-finanzi, jipprovdi għal eżenzjonijiet, tnaqqis kontra dħul taxxabbli, jew ħelsien mit-taxxa fuq id-dħul fir-rigward ta’ kontribuzzjonijiet magħmula minn kwalunkwe persuna lit-Tielet Pensjoni illi jipprovdu għal ħlas ta’ dħul regolari jew benefiċċji oħra lil tali persuni u, jew id-dependenti tagħhom skont id-dispożizzjonijiet tal-Att li jirregola Fondi Speċjali jew tal-Att tal-Pensjonijiet tal-Irtirar.”.
Bażikament hemm tibdil żgħir mil-liġi kif inhi miktuba. Fl-ewwel parti qegħdin nagħtu aktar definizzjoni għal klawsola 2 filwaqt li f’artiklu 64D (1) kif propost taħt klawsola 3. qegħdin inwessgħu aktar il-mod ta’ ħelsien mit-taxxa għal min jikkontribwixxi fit-tielet pensjoni. Infakkar li t-tielet pensjoni hija volontarja u hija wkoll fil-linja ta’ kemm-il darba l-Prim Ministru tkellem dwar il-bżonn li f’pajjiżna tidħol aktar il-kultura ta’ tfaddil. Irrid insemmi wkoll li l-komputazzjoni tal-pensjoni mhux se tiġi affettwata. Mela kwalunkwe dħul mill-benefiċċji li joħorġu mit-tielet pensjoni bl-ebda mod mhu se jkollu xi impatt negattiv fuq il-pensjoni tal-irtirar imma din hija żieda ma’ dik il-pensjoni.
Barra minn hekk, tajjeb li wieħed jgħid li fil-Baġit li għadda, minbarra li kien hemm referenza għat-third pillar pension, kien hemm ukoll vot ta’ madwar €1.5 miljun li se jmorru biex ikunu jistgħu jingħataw inċentivi relatati ma’ din il-pensjoni privata volontarja li jagħmel l-individwu. Naħseb ikun tajjeb li wieħed jgħid ukoll li min-naħa tal-Ministeru għall-Finanzi diġà sar xogħol konsiderevoli biex id-dħul tat-third pillar pension ikun marbut ma’ numru ta’ inċentivi li se jkunu qed jiġu mdaħħla fil-ġimgħat li ġejjin. Fil-fatt it-tnedija ta’ dawn l-inċentivi hija riżultat tal-ħidma tal-Gvern wara li l-Ministeru għall-Finanzi kien waqqaf grupp ta’ tekniċi għal dan il-għan. Fil-fatt il-Gvern ikkonsulta mal-għaqdiet ewlenin fil-qasam tal-pensjonijiet privati f’pajjiżna fosthom il-Malta Insurance Association, il-Malta Association of Retirement Scheme Practitioners u l-Malta Funds Industry Association.
Wieħed jista’ jgħid li dan l-Abbozz ta’ Liġi li għandna quddiemna huwa an enabling law li, eventwalment, tagħti l-possibilità li sal-lum ma kienx jagħti l-Abbozz ta’ Liġi eżistenti biex wieħed ikun jista’ jdaħħal inċentivi varji, iwessa’ l-possibilitajiet kollha ta’ inċentivi li jistgħu jingħataw u biex f’pajjiżna jidħol aktar sens ta’ tfaddil. B’hekk wieħed ma jħarisx biss għal-lum imma jaħseb ukoll għall-bżonnijiet futuri tiegħu u tal-familja tiegħu.
Naħseb li wieħed irid iħares ukoll lejn din it-tnedija ta’ inċentivi finanzjarji għall-pensjonijiet volontarji tat-tielet pilastru bħala parti minn kullana ta’ inizjattivi li qed jieħu dan il-Gvern sabiex isaħħaħ il-qasam tal-pensjonijiet. Tajjeb li wieħed ifakkar li dan il-Gvern nieda numru ta’ inizjattivi li jikkumplimentaw lil xulxin, fosthom it-twaqqif tal-pensions strategic group bl-iskop li jiffinalizza strateġija ħolistika sabiex tkun indirizzata l-adegwatezza u s-sostenibilità tal-pensjonijiet taħt l-Att dwar is-Sigurtà Soċjali. Kien hemm ukoll it-twaqqif tal-istrateġija għall-anzjanità attiva u l-inizjattivi marbutin magħha, flimkien mal-politika nazzjonali għall-impjiegi u l-aħħar u fuq kollox l-istrateġija dwar il-faqar.

Irrid infakkar li f’pajjiżna teżisti sitwazzjoni fejn persentaġġ relattivament għoli ikkomparat tal-popolazzjoni ta’ persuni li huma anzjani, minkejja li jieħdu l-pensjoni, xorta qegħdin f’riskju ta’ faqar. Forsi nikkonslaw meta nqabblu pajjiżna mal-pajjiżi tal-Unjoni Ewropea u nsibu li aħna qegħdin taħt il-medja imma xorta trid tkompli ssir ħidma sabiex jitnaqqas in-numru ta’ anzjani li qegħdin f’dan ir-riskju. Fil-preżent, għaddejjin minn eżerċizzji ta’ kif l-ewwel nett, insaħħu l-pensjoni ta’ dawn l-anzjani b’inizjattivi li se jkunu qegħdin jitħabbru fix-xhur li ġejjin u anke nħarsu lejn id-dħul u l-politika ta’ pensjoni minima nazzjonali li eventwalment tgħin lill-persuni ta’ ċerta età li għaddew mill-perijodu tal-ħidma tagħhom meta kienu żgħar. Irridu naraw kif lil dawn nistgħu nsostnuhom aktar ħalli jingħataw opportunità ta’ ħajja diċenti fl-aħħar snin ta’ ħajjithom.

Naħseb li jkun tajjeb li wieħed iħares lejn background importanti għal ċerti deċiżjonijiet li ttieħdu. Bħala benchmark se nkun qed inħares lejn l-aħħar eżerċizzju li għamel il-Bank Ċentrali msejjaħ Household Finance and Consumption Survey li sar f’Malta fl-2010 u li minnu ħarġu dawn ir-riżultati. Il-medja ta’ holdings of financial assets fl-2010 kien ta’ €26,229. Il-households li fihom kien hemm impjegat kienu ta’ 36% u kellhom financial assets b’medja ta’ €29,769. Il-medja ta’ financial asset holdings għal persuni rtirati kienet ta’ €28,906. Bħala medja, ir-rata ta’ tfaddil f’Malta hija ta’ 4% tal-median annual household savings li huwa ta’ €3,000. Meta mqabbel mal-medja ta’ tfaddil ħames snin qabel, wieħed isib li kien hemm tnaqqis drastiku ta’ persuni li kienu qegħdin ifaddlu. Fil-fatt filwaqt li fis-snin disgħin ir-rata ta’ tfaddil ta’ household saving rate f’Malta kienet madwar 18% tad-dħul, huwa stmat li fl-2010 ir-rata ta’ tfaddil kienet niżlet għal 4% li turi li kien hemm tnaqqis fit-tfaddil tal-familji Maltin u Għawdxin. Familji b’livell ta’ edukazzjoni primarja kellhom financial assets b’valur ta’ medja ta’ €17,015.
Dawk li kellhom edukazzjoni sekondarja – hawnhekk ikun tajjeb li wieħed jgħid li dawk li kellhom livell ta’ edukazzjoni primarja kienu jlaħħqu 23% tal-familji kollha u dawk li kellhom livell ta’ edukazzjoni sekondarja kienu jlaħħqu 62% tal-familji kollha - kellhom financial assets b’valur medju ta’ €25,407. Dawk li kellhom degree universitarja jew edukazzjoni post-sekondarja kellhom financial assets b’valur medju kien ta’ €54,029. Il-maġġoranza tal-familji ffinanzjaw ix-xiri tad-dar tagħhom permezz ta’ self mill-banek b’medja ta’ €63,560 għal repayment period ta’ 26 sena u nofs. Ir-rata ta’ interess kienet ta’ 4.1% li tfisser li l-medja ta’ ħlas kull xahar kienet ta’ €296, filwaqt li l-medja tal-ammont li għad irid jitħallas kienet ta’ €44,003 fuq is-self li kien hemm mill-banek biex tinxtara l-proprjetà. Il-ħlasijiet li qed isiru bħala investiment huwa asset prinċipali f’Malta u huma aktar indirizzati biex wieħed isir sid ta’ daru u dan juri li n-nies huma sinjuri fil-kapital imma foqra fid-dħul tagħhom. Dan ifisser li d-dħul li wieħed qed idaħħal anke minn xogħol li jagħmel wara l-ħin qed inaqqaslul-ħin mal-familja. Wieħed isib problemi wkoll meta t-targets li jkun irid jilħaq ma jintlaħqux. Ta’ min isemmi wkoll il-kera għolja li ħafna drabi qegħdin insibu fis-suq li hija diżinċentiv. Dawn il-familji, speċjalment dawk li ġejjin minn familji tan-naħa ta’ isfel ta’ Malta jew bi dħul medju jew baxx, qed ikollhom id-diffikultajiet. Il-problema mhijiex li dawn huma fil-livell ta’ riskju ta’ faqar imma dawn in-nies qed ikollhom dħul baxx minħabba l-ħlas ta’ imgħaxijiet li jkollhom iħallsu biex jixtru l-proprjetà tagħhom u din qed tagħmilha impossibbli biex jagħmlu ċerti bżonnijiet ta’ kuljum. Għalhekk qed naraw li kulma jmur dejjem qed tiżdied ir-rata ta’ dawk li ma jistgħux jagħmlu ċerta attività li hija meqjusa normali skont iż-żmenijiet li qed ngħixu fihom illum.
Naħseb li jkun tajjeb li wieħed jgħid li fl-2010, 56.2% tal-persuni kienu jemmnu li d-dħul mill-pensjoni u investimenti mhux se jkunu biżżejjed biex jgħixu ħajja diċenti, filwaqt li 70% qalu li d-dħul prinċipali tagħhom ġej mill-pensjoni. Imbagħad 34.6% qalu li qed jippreparaw sew għall-irtirar mix-xogħol. Fil-fatt dan juri tnaqqis ta’ dawk li qed jippreparaw sew għall-irtirar mix-xogħol fuq l-2005. Minkejja li l-pension working groups fl-2005 u fl-2010 kienu evalwaw id-dħul mill-pensjonijiet u t-tfaddil għall-futur, irriżulta deterjorament fil-perċezzjoni dwar l-adegwatezza tal-pensjonijiet. Fiż-żewġ studji li kienu l-Final Report wara l-White Paper li kienet ħarġet fl-2005 u tal-iStrategic Review fl-2010, ġie suġġerit li t-triq ’il quddiem kienet l-introduzzjoni tat-third pillar pension li l-Gvernijiet preċedenti, minkejja li kellhom dan is-suġġeriment, m’għamlux dawk l-inċentivi neċessarji biex jiżdiedu aktar persuni li jfaddlu għall-futur. Fil-fatt dawn huma l-inċentivi li se nkunu qegħdin inressqu għall-poplu Malti u Għawdxi biex jinvesti f’inizjattivi privati ħalli meta l-individwi jilħqu ċerta età - li mhux bilfors tkun l-età tal-irtirar, imma wieħed ikun jista’ jiġbed parti minn din is-somma, dejjem skont l-investiment li jkun għamel wara li jkun laħaq il-50 sena - ikollhom dħul adegwat u aħjar li jkun jista’ jgħinhom biex ’il quddiem ikunu jistgħu jgħixu ħajja aħjar u aktar diċenti.
Fil-fatt wieħed jista’ jgħid li l-inizjattivi li kienu ttieħdu mill-Gvern preċedenti ma kienu xejn għajr li l-età tal-irtirar telgħet għal 65 sena u li din tilħaq il-massimu fl-2027. Naħseb li wieħed irid jgħid ukoll li filwaqt li l-Gvern preċedenti kien qed iħares lejn il-possibilità, wara pressjoni li kienet ilha ssir anke mill-Unjoni Ewropea, biex l-età tal-irtirar togħla fl-iqsar żmien possibbli u li tkun pegged ma’ kemm persuni jgħixu f’pajjiżna, baqa’ m’għamel xejn dwarha. F’diversi diskussjonijiet li kien hemm bejn il-Gvern preżenti u l-istituzzjonijiet tal-Unjoni Ewropea, irriżulta li dawn fehmu li se jkun hemm sostenibilità tal-pensjonijiet f’pajjiżna u li m’hemmx għalfejn ngħaġġlu l-proċess biex naslu għall-età tal-irtirar ta’ 65 sena qabel l-2027. Urejniehom ukoll kif mill-istatistika rriżulta li d-demografija tal-popolazzjoni tagħna se tkun differenti minn dak li kien maħsub fis-snin ta’ qabel u li ċerti targets qegħdin nilħquhom qabel dak li kien ippjanat. Il-fatt li f’pajjiżna teżisti immigrazzjoni legali ta’ numru ta’ persuni mil-lvant tal-Ewropa, speċjalment minn pajjiżi tal-Unjoni Ewropea, u numru ta’ asylum seekers li spiċċaw f’pajjiżna minn immigrazzjoni illegali qed jingħataw l-opportunità li jistgħu jsibu xogħol f’pajjiżna jfisser li d-demografija ta’ persuni li qegħdin jaħdmu jew se jkunu jistgħu jaħdmu f’pajjiżna se jkun ogħla minn dak li kien previst. Għalhekk minħabba dan il-fatt u minħabba żviluppi ekonomiċi oħrajn li għaddejjin f’pajjiżna, jagħmilha possibbli li l-età tal-irtirar ma taqbiżx il-65 sena qabel l-2027 u jekk nistgħu nibqgħu bl-età ta’ irtirar ta’ 65 sena, jiġifieri se nkunu differenti minn kif inhuma bħalissa diversi pajjiżi oħrajn fl-Ewropa.
Dan iwassalni biex ngħid li permezz ta’ dan l-understanding li hemm bejn pajjiżna u l-entitajiet fl-Unjoni Ewropea, aħna qegħdin inżommu mal-wegħda elettorali li ma ngħaġġlux il-proċess biex naslu għall-età ta’ 65 sena qabel dak li kien maħsub u lanqas mhu se nkunu marbutin li l-età tal-irtirar tkun pegged mal-età medja li wieħed jgħix.
Naħseb li jkun tajjeb li nsemmi wkoll xi punti importanti oħrajn. L-ewwel nett it-teorija ekonomika tradizzjonali titkellem fuq il-fatt li persuna tissellef meta tkun ta’ età żgħira, iġġemma’ fl-età medja u tgawdi kollox meta ssir anzjan. Ir-realtà hija waħda kompletament differenti meta tiġi biex tippjana fit-tul. Il-behavioural science tissuġġerixxi li n-nies jidddeċiedu skont il-ġurnata u turi b’mod ċar li fil-maġġor parti tal-każi li wieħed iġemma’ għal meta jirtira ma tantx tirnexxi għaliex wieħed jara ż-żmien tal-pensjoni bħala xi ħaġa li hija fil-bogħod. Barra minn hekk, wieħed jonfoq u jagħmel il-kalkoli għall-futur qarib, jiġifieri wieħed aktar jara jekk hux qed jirnexxielu jlaħħaq mal-ispejjeż tal-lum milli jaħseb fuq l-investimenti għal għada. In vista ta’ din il-behavioural science, policy designers madwar id-dinja - għax din ma tinstabx fost il-Maltin u l-Għawdxin biss - raw kif jistgħu jsibu soluzzjoni għal din il-kultura ta’ tfaddil jew aħjar, biex ngħidu hekk, kultura ħażina ta’ kif wieħed iħares lejn il-futur. Għalhekk dawn il-policy designers bdew jissuġġerixxu li jiġu introdotti inċentivi speċjali tat-taxxa. Dawn l-inċentivi jistgħu jitqiesu wkoll bħala żieda fir-rate of return tal-investiment li jkun sar, b’mod speċjali minħabba li skemi simili jiġu meqjusa bħala tax credit. Meta kien qed jiġi ddisinjat it-tax incentive framework kienet ingħatat importanza li l-incentive tax instrument għandu jħajjar lill-individwi biex imorru minn taxed għal non-taxed assets. Ngħid ukoll li l-pensjoni tat-third pillar tiddifferixxi ruħha mill-pensjonijiet finanzjarji oħrajn li s’issa jinbiegħu fis-suq. Fil-fatt illum f’ċerti investimenti li jsiru, wieħed jista’ jaqbad u jiġbed kollox fl-età tal-perijodu li jkollu biex jagħmel l-investiment. Il-konċett irid jinbidel biex meta wieħed jiġi biex jirtira jkun jista’ jiġbed persentaġġ minn dak li huwa tiegħu, imbagħad il-bqija jkunu miġbuda matul perijodu abbażi ta’ annuity jew annual programmed withdrawals u eventwalment is-somma tkun qed tkompli ssostni l-pensjoni tal-individwu.
Sur President, irridu nħarsu wkoll lejn x’ġara f’pajjiżi oħrajn, fosthom fl-Ingilterra, fejn attwalment ipprovaw idaħħlu ċerti sistemi li sfortunatament ma rnexxewx. Għalhekk aħna m’għandna l-ebda ħsieb li ndaħħlu affarijiet simili li jistgħu jirriżultaw negattivament għal pajjiżna. Apparti minn hekk, tajjeb li wieħed jgħid li aħna għandna kunfidenza kbira fl-MFSA li tassigura governanza tajba u regoli f’dak li għandu x’jaqsam ma’ Supplementary Retirement Schemes (SRS). Naħseb li wieħed irid iħares ukoll lejn x’inhu għaddej bħalissa f’dak li għandu x’jaqsam mal-pensjonijiet u l-adegwezza tagħhom u wieħed irid iqabbel ukoll ma’ diversi inizjattivi oħrajn li għaddejjin fid-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali. Sal-lum ħafna drabi, diversi persuni kienu jħarsu lejn il-benefiċċji tas-sigurtà soċjali bħala benniena li tibda f’ħajtek u tispiċċa f’ħajtek u in between ma jkun hemm l-ebda break minn dawn il-benefiċċji. Però fil-Baġit li għadda ttieħdu diversi inizjattivi li eventwalment jagħtu l-opportunità lil dawk il-persuni li ilhom jirreġistraw sentejn f’dawn l-aħħar tliet snin, li jekk jirritornaw għax-xogħol ikun hemm il-konċett ta’ tapering fejn wieħed ma jitlifx il-benefiċċji kollha f’daqqa imma ovvjament dawn jiġu mnaqqsa fuq medda ta’ tliet snin. Fil-fatt fl-ewwel sena wieħed jieħu 65% tal-benefiċċju tal-qgħad li kien qed jieħu, fit-tieni sena wieħed jieħu 45% tal-benefiċċju tal-qgħad u fit-tielet sena wieħed jieħu 25%. Bħalissa qed nikkonkludu diskussjonijiet dwar x’se jiġri wara t-tielet sena, jiġifieri mir-raba’ sena ’l quddiem. Se nkunu qegħdin naraw ukoll diversi inizjattivi oħrajn li għandhom x’jaqsmu mas-single mothers u ma’ koppji fejn ir-raġel jew il-mara qed jaħdmu full time biex naraw kif nistgħu nħajru lill-parti l-oħra biex tidħol fid-dinja tax-xogħol, aktar u aktar meta dawn ikollhom it-tfal. Dawn huma inizjattivi intenzjonati mhux biss biex naraw li wieħed ma jibqax jgħix fuq il-benefiċċji jew biex inżidu l-impjiegi u allura jkun hemm aktar ħlas ta’ bolla u taxxa biex nassiguraw is-sostenibilità tal-welfare state ġewwa pajjiżna imma huma intenzjonati għaliex nixtiequ li b’mod speċjali l-koppji jagħrfu r-realitajiet tal-ħajja li qed ngħixu fihom illum. Riċentement ġew għandi numru ta’ persuni ta’ ċerta età li qatt ma ħadmu t-tnejn li huma għaliex ibbażaw id-dħul tagħhom – se nitkellem b’mod tradizzjonali biex ma noqgħodx ngħid kull darba hu jew hi – fuq il-paga tar-raġel u meta waslu għall-età ta’ 52 sena nqalgħet problema fil-familja bil-konsegwenza li ma kellhomx żmien biżżejjed biex jaħdmu ħalli eventwalment iħallsu biżżejjed bolol u b’hekk ikunu jistgħu jgawdu xi forma ta’ pensjoni adegwata. Ħafna drabi dawn in-nies jispiċċaw b’pensjoni minima għall-aħħar għax jekk jibdew jaħdmu ta’ ċerta età, meta jiġu biex jilħqu l-età ta’ 62 sena, 63 sena jew 65 sena, isibu ruħhom f’sitwazzjoni fejn minkejja li kienu qed jippjanaw li jkollhom moħħhom mistrieħ li r-raġel se jkollu pensjoni li se jgawduha tul il-bqija ta’ ħajjithom, dan ma jseħħx fir-realtà. Din hija xi ħaġa importanti li l-koppji jridu jifhmu, li fil-ħajja tista’ tippjana ħaġa li mhux bilfors isseħħ fir-realtà meta tilħaq ċerta età.
Ilkoll nafu x’inhi r-realtà u l-konsegwenzi li ġġib magħha. Ma nistgħux naħarbu r-realtà u lil parti mill-koppja ngħidulha biex tibqa’ d-dar u ma tersaqx lejn ix-xogħol. Naħseb li jkun tajjeb li r-realtà tal-ħajja tiftaħ għajnejn dawn il-persuni. Qed ngħid dan mhux biex ikollna aktar nies jaħdmu u nżidu l-employment rate, mhux biex naraw aktar nisa jipparteċipaw fid-dinja tax-xogħol imma biex dawn il-persuni jagħrfu sew x’inhi r-realtà tal-ħajja. Fil-fatt meta nħarsu lejn il-persuni f’riskju ta’ povertà nsibu li ħafna mill-anzjani li qed ikollhom il-problemi huma fost dawk li ħasbu li l-ħajja kollha ward imma mbagħad sfortuntament fl-aħħar ta’ ħajjithom sabu x-xewk. Issa jien bl-ebda mod ma rrid infisser li l-investiment tat-third pillar se jsolvi l-problemi kollha għax ir-realtà tal-ħajja ma nistgħux naħarbu minnha.
Sur President, jien inħoss li huwa importanti li nsemmi xi ċirkostanzi li qegħdin niltaqgħu magħhom. Jien ilni fil-politika u f’dan il-Parlament aktar minn 22 sena u ilni tabib għal madwar 32 sena, jiġifieri ltqajt ma’ diversi problemi ta’ nies li jew mort għandhom jien jew ħabbtu l-bieb tal-uffiċċju tiegħi. Illum bħala Ministru għall-Familja u Solidarjetà Soċjali qed niltaqa’ ma’ diversi problemi ta’ persuni li jibdew jirrealizzaw li r-realtà tal-ħajja hija differenti minn dak li forsi ħasbu. Proprju għal dawn ir-raġunijiet ukoll, qegħdin naraw kif nistgħu nelevaw u ngħinu persuni li f’ħajjithom kienu jaħdmu, għal xi raġuni telqu mix-xogħol u reġgħu bdew jaħdmu. Lil dawn in-nies nistgħu ngħinuhom billi ntejbulhom il-pensjoni tagħhom, speċjalment jekk m’għandhomx biżżejjed ħlasijiet ta’ kontribuzzjoni li eventwalment iwasslu biex ikollhom il-massimu tal-pensjoni. F’ċerti każi mhux bilfors nistgħu nlaħħquhom imma f’każi oħrajn nistgħu ntejbulhom il-pensjoni billi jkun hemm arranġamenti fuq numru ta’ kontribuzzjonijiet li ma jkunux tħallsu. Sal-lum nafu li wieħed jista’ jħallas il-kontribuzzjonijiet tal-aħħar ħames snin li jkollu b’lura imma għandek terminu, jiġifieri jekk fl-aħħar ħames snin inti kellek kontribuzzjonijiet biżżejjed imma għaxar snin ilu inti kont tlaqt minn fuq ix-xogħol għal diversi raġunjiet, forsi minħabba problemi tal-familja, biex ħadt ħsieb lil ommok jew lil missierek jew inkella minħabba t-tfal, imbagħad wara erġajt dħalt fid-dinja tax-xogħol, sal-lum ma tista’ tagħmel xejn dwar dawk il-kontribuzzjonijiet nieqsa għax il-liġi timpedik. Allura aħna qegħdin naraw u nevalwaw kif nistgħu naħdmu biex dawn il-kontribuzzjonijiet li jkollok b’lura ntejbuhom ħalli wieħed ikollu pensjoni aħjar meta jiġi biex jirtira.
Nista’ ngħid li bħalissa għaddejjin minn proċess ta’ diversi preparamenti dwar inizjattivi li jistgħu jittieħdu fix-xhur u fis-snin li ġejjin ħalli jekk inhu possibbli nassiguraw li wieħed jgħix ħajja aħjar meta jkun għadu qed jaħdem għax nafu li diversi persuni u familji għandhom bżonn aktar għajnuna biex ikunu jistgħu jgħixu ħajja aktar diċenti. Se nipprovaw noħorġu ċerti persuni mir-riskju ta’ faqar anke billi nagħtuhom inċentivi u opportunitajiet ta’ tagħlim li jwassluhom biex jidħlu fid-dinja tax-xogħol. Eventwalment anke l-pensjonanti jkunu jistgħu jgħixu ħajja aħjar meta jaslu biex jirtiraw.
Sur President, jien ipprovajt nagħti background tad-diversi raġunijiet għalfejn qed inressqu dan l-Abbozz ta’ Liġi biex ikollna firxa wiesgħa ta’ inċentivi li nistgħu nagħtu taħt it-third pillar pension. Eventwalment inkunu nistgħu nassiguraw li diversi persuni jkollhom kwalità ta’ ħajja aħjar waqt li jkunu qegħdin jaħdmu kif ukoll aktar tard fil-ħajja, meta jiġu biex jirtiraw. Nirringrazzjak.