Moda dəyərinin strukturunun tədqiqi”

1.4.Dünyada yaranan ən dəbdəbəli geyim üslubları
Geyimləri təqdim etmək prosesi təkcə podiumlarda deyil üst təbəqənidə modelyerlər model kimi görürdülər. XX əsr də geyimin kateqoriyaları bir – birinə bağlı forma da idi. Küçə tərzi moda dizaynına aid olmağı bacarmırdı. Dəb sənayesi toplu halda modanı inkişaf etdirməyə çalışırdı. Sənaye sahəsində əsasən çantalar və ayaqqablar mühüm rol oynayırdı. Yüksək təbəqəli insanlar geyimin modelini yalnız həmin şəxsə aid olmasını istəyirdi. Bu prosedur dəb sənayesi üçün qəbuledilməz idi. Çünki istehsal olunan geyimdən bir deyil ölçülərlə tikilib satışa çıxarılırdı. Məhz bu səbəb dəb sənayesi sadə geyimlərin istehsalına başlayaraq ticarətini genişləndirdi.

Moda dizaynı yalnız bir geyimi bir şəxsə aid edirdi. Qazanılan gəlir yüksək məbləğdə olurdu. Tikilən geyimin eskizi məhz həmin şəxsə aid edilirdi. Burada bazar iqtisadiyyatı artıq baş verirdi. Butikləri ilə məşhur olan Paris bu cur məşhurlaşmışdı. Nyu – York dizaynerləri qeyri – adi geyimlərin hazılanmasında birincilikdə idi. Onların hazırladıqları bu geyimlər eksponat kimi və yaxud yalnız podiumlarda nümayiş üçün tikilirdi. London modanın ləngimə şəhərləri sırasında idi həmin dövrlərdə. Zövqsüz, sıradan geyimlər tarix boyu dəyişiklər keçsədə dəyişilməmişdir.

1920 – ci illər kefli yaşam dövrü adlanır. Burada insanlar geyimlərə önəm vermir lakin istənilən baha geyimi alırdılar. Müharibədən çıxan insanlar can sıxıcılıqdan əl çəkib bu cür həyatı yaşamağı seçmişdilər. Qadınlarda da olduğu kimi kişi geyimlərində də gündəlik geyim tərzi var idi. Müharibə qadınların geymlərinə təsir etməsinə baxmayaraq incəlik qorunub saxlanılmışdır. Sadəliyin dəb olduğu zaman idi. Moda ilə hər zaman yüksələn dəyişikliyə məruz qalan saç düzümləri makiyajlarda artıq tamam sadə olurdu. Kişilər üst geyimi kimi mantodan istifadə edirdilər. Əsasəndə filmlərdə çəkilən aktyor və artistlər. Smokin artıq özünü göstərirdi.

Kişilərin kostyumlarında dəyişən aşağı qism dizə qədər qısaldılmış idi. Həmin dövrün ən zövqlü geyimi “knickerbockers” adlanırdı. Şalvara qədər olan pambıq corablarda dəbdəbəli hesab olunurdu. Knickerin üzərində geyinilən palto qısa olub üzərində iri cib olurdu. Ayaqqabılar dəri olurdu.

1925 – ci ildə Kişi dəbləri tez – tez yenilənirdi və bir müddət sonra dəbdən düşürdü. Məhz bu dövrdə enli kişi şalvarları az bir müddət moda oldu. Jazz adlı geyimlər isə demək olmaz ki moda oldu.

1920 – ci illər düyməli geyimlərdən istifadə əvvəl ki illərə nisbətən artd. Bu dövrdə olan geyimlə beldən aşağıya doğru endi. Ombanın üst hissəsində otururdu. Digər geyimlərə baxanada bu dəbin ömrü uzun sürdü. Hətta indiki zamanda da bəziləri tərəfdən geyinilir.

Qadınların bu dövrdə bəyənərək geyindikləri ətək formaları üst – üstə qatlardan ibarət idi. Yeni yaranan bu dəb dizdən aşağı idi. Lakin cavan nəsil bu geyimin qatlarını azaldaraq uzunluğu dizdən yuxarı çatdırmışdılar. Bu yupkalar 1925 – ci ildə yaranmışdır. İllər keçdikcə moda sanki enmə qalxma dövrlərini yaşayırdı. 1928-ci ildə olan geyimlər Şahzadə Viktoriyanın zamanında olduğu kimi idi. Yenidən dar geyimlər dəbdə idi.

İstifadəsinə görə ən çox bəyənilən parça ipək idi. Lakin qiymətinə görə pambıq və yun parçalardan olduqca baha idi. Süni ipək keçmiş ipəyi əvəz edə bilmirdi. Təbii ipəkdən fəri onda idi ki, nazik və strecliyi yoxuydu. Paris moda mərkəzi olaraq qalırdı. Fransada dəyişilmək istəyən moda yenə heç bir fayda vermir. Fransız köhnə dəbdə olmağı üstün tuturdular. Hətta moda jurnallarında başqa ölkələrin moda stillərini yayımlayırdılar.

Fanila – kişi alt geyimidir. Yundan tikilən kişi geyimləridir. Materialına görə çox rahat yumşaq idi fanila. O dövrdə yaranan fanila indiki zamana da gəlib çatmışdır. Rənginə görə fanila əsasən boz olurdu. Bu geyim yalnız qış ayları üçün nəzərdə tutulmuşdur. Bəzi gənclər fanilanı ev geyimi kimi qəbul etmişdilər. Hər kəsin geyindiyi olan fanila indiki zamanda yalnız yaşlı inslar tərəfindən qəbul edilir.

1930 – cu ildə nəinki yüksək təbəqələlilər sıradan insanlarda geyimlərini dərzilərə tikdirməyə başladılar. Standart geyimlər demək olar ki maraq yox idi. Əvvəllər bu cür geyimlər baha olduğu üçün insanlar çox da can atmırdılar dərzi yanına getməyi.

Qadın geyimlərin trend rənglər ağ, bej idi. Hər zaman qiymətlər problem olduğu üçün hazırlanan məhsullar orta qiymətdə olurdu. Məhsulların satışı üçün açılan obyektə “ the country club” adı verilmişdir. 1932 – ci ildə tikilən bu yer hal – hazırda otel kimi fəaliyyət göstərir (şəkil 1.8.).