Mövzu İqtisadi nəzəriyyənin predmeti və metodu.( 2 saat)

2. İqtisadi ehtiyatlar. Onların kəmiyyət və keyfiyyəti.
Iqtisadiyyatın əsasını təşkil edən başlıca prob­lem iqtisadi eh­tiyatların məhdud miqdarda və ya aztapılan (nadir) olmasıdır. Iq­ti­sa­di ehtiyatlar dedikdə əmtəələrin istehsalı və əhaliyə xidmət gös­tə­ri­l­mə­si üçün istifadə olunan təbii, əmək və insanların özləri tərəfindən is­teh­sal edilmiş ehtiyatlar nəzərdə tutulur. Bunlara sənaye və kənd təsər­rü­­fatı məhsullarını istehsal etmək üçün istifadə olunan müəssisələrin bi­naları, qurğular, avadanlıqlar, maşın və alətlər, nəqliyyat və rabitə va­­sitələri, əməyin müxtəlif növləri, tor­paq, faydalı qazıntılar və i. a. aiddir.

Iqtisadi və ya istehsal ehtiyatları aşağıdakı dörd qrupa bölünür: 1) təbii ehtiyatlar; 2) maddi ehtiyatlar; 3) əmək ehtiyatları; 4) maliyyə ehtiyatları.

Təbii ehtiyatlara istehsalda istifadəyə yararlı olan şeylər daxildir. Bunların özləri də «tükənən» və « tükənməyən» ehtiyatlara, tükənən ehtiyatlar da öz növbəsində «bərpa edilə bilən» və «bərpa edilə bilməyən» ehtiyatlara bölünür.

Maddi ehtiyatlar insanların özləri tərəfindən yara-dılan investisiya əmtəələrindən (maşınlar, avadanlıqlar, xammal və materiallar, yanacaq və i.a.) ibarətdir.

Əmək ehtiyatlarına əmək qabiliyətli əhali daxildir. Əmək ehtiyatları sosial-demoqrafik, peşə-ixtisas və mədəni –təhsil aspektlərindən nəzərdən keçirilir.

Sənayeləşdirmədən əvvəlki texnologiyalardan səna-ye texnologiyalarına, oradan da postindustral texnologiya-lara keçildikdə ayrı-ayrı ehtiyat növlərinin əhəmiyyəti də də-yişmişdir. Belə ki, sənaye cəmiyyətinə qədər təbii və əmək, sənaye cəmiyyətində maddi, posdindustral cəmiyyətində isə intellektual və informasiya ehtiyatlarına üstünlük verilmiş və verilir.

Sahibkarlıq qabiliyyəti də iqtisadi ehtiyatlara aid edilir.