Müasir bazar iqtisadiyyatın əsas iqtisadi ünsürlərindən olan firmalar və firmalar arası bazar münasibətləri tədqiqqi xüsusi əhəmiyyətə malikdir
Yüklə 0,56 Mb.
|
| Franşizlərin seçilməsi : Sahibkarlar franşizanı alarkən, onlar adətən müəssisəni alırlar. Franşizlərlə işi yaxşı aparmaq üçün françazlar hökmən franşizerlərin göstərişlərinə əməl etməli olurlar. Bu göstərişlərə isə çoxlu sayda detallar aiddir və bunlar aşağıdakılardan ibarətdir:
hansı əmtəəni yaxud malı satmalı necə və hansı yollarla satmalı məsrəflərə necə nəzarət etməli hansı hesabatları hazırlamalı iş gününün davamiyyəti necədir. Bütün bu lazımı məlumatların hazırlanması və nəzərdən keçirilməsi eyni zamanda françayzerin françayza etibarının artmasına səbəb olan amillərdən biridir. Belə ki, eyni zamanda françayzer də bu məsələlərdən bəzi haqqında françayzdan əvvəl fikirləşməli olur. Məsələn, alınan əmtəələrin hansı yollarla satılması kimi. Beləliklə burada birinci mərhələ kimi sahibkarın özünün imkanlarının və arzularının müəyyən edilməsi durur. İkinci mərhələ əmtəənin yaxud xidmətin seçilməsi və münasib franşizin axtarılması, eyni zamanda həyata keçirilməlidir ki, bunlar aşağıdakı suallara arxalanırlar: Həqiqətən mən bu əmtəəyə yaxud xidmətə inanıram və nəticə etibarilə qane ediləcəyəmmi? Doğurdan da mən belə insan olmalıyam, bu işi yerinə yetirməliyəm və belə franşiz müəssisənin işini aparmalıyammı? Yoxlama suallarının təhlili. Bu suallar yalnız təhlilin başlanmasını ifadə edir. Franşiz razılaşmanın imkanlarının dəqiq təhlilinin aparılması üçün sahibkarlar yoxlama sualları siyahısını hazırlamalıdırlar. Bu suallar əsasən 25 sual formasında tərtib edilir və sahibkara vədlərin yerinə yetirilməsi zamanı zərər çəkmədən yan keçməyə imkan verir. Franşiza ilə maraqlanan sahibkar əmin olmalıdır ki, tutaq ki, reklama görə komisyon ödəmələr sahə normaları çərçivəsindədir, istənilən əlavə xərclər mümkündür. Əgər françayzlar dərin təhlil üçün yoxlama sualları siyahısından istifadə etməsələr, qiymətləndirmə zamanı baha başa gələn ziyanlarla qarşılaşa bilərlər. Bəzən sahibkarlar bu riski aşağı salmaq üçün fəaliyyət haqqında tam məlumat alınması, hətta hüquqşünasın tutulması kimi addımlar atırlar. Saziş bağlanılarkən birdəfəlik yaxud daxil olmaq üzvlüyü razılaşdırılır ki, bunlara da aşağıdakı xidmətlər daxildir: Firma markasından istifadə edilə bilinməsi Ofisin təşkil edilməsinə görə franşizverənin xidmətlər göstərməsi Ofis avadanlığının və predmetlərinin təqdim olunması Sitemin planlaşdırılmasına və işlənməsinə yüksək xərclərdə franşizaların iştirakı Franşizverənin sisteminə qoşulmağın hesabına rəqabətdə üstünlük Cari franşiz üzvlükləri mütəmadi alınması Əraziyə görə müdafiə hüququ Nou-haunun təqdim olunması Sorğu rəhbərliyinin tərtib edilməsi Almaniyanın françayzinq haqqında qanununa əsasən françayzinq ödənişi ayda bir dəfə olmaqla həyata keçirilir. Ödənişlər əsasən cari xərclər kimi götürülür. Daha uzun müddətli isə tərfələrin razılığı əsasında müqavilə şərlərində əks olunur. Bu xərclərə reklam aksiyaları, ictimaiyyətlə əlaqə (PR), bazrın təhlili, məlumat materiallarının tərtibi, öyrədilmə, müəssisənin fəaliyyəti və uğuru haqqında təqdiqatların aparılması xərcləri daxildir. Almaniyada françayzinqin inkişafında yatırılan investisiyalar da əsaslı rol oynayır. İttifaqın araşdırmalarına görə Almaniyada bu sahədə investisiyaya tələbat maksimum 300000 DM təşkil edir. Daha yüksək məbləğ əldə edən sahibkarlar bir sözlə geniş ərazi üzrə fəaliyyəti göz qabağına gətirir. Bu zaman françayzinq master françayzinqə çevrilir. Master françayzinq – lokal nöqtə deyil, böyük bir ərazini, bir qayda olaraq ölkəni əhatə edir. Master françayzinq əsasən xaricdən yeni ideyaların alınmasının lehinədir. Amma hazırda Almaniyada ideyaların adaptasiyası bir sıra qəbul edilməyən fəaliyyətlərdən sayılır. Buna görə də, mater françayzinq nisbətən ləng inkişaf edir. Rusiyada ilk françayzinq firması 1990-cı ildə Tolyattidə yaranmışdır. Birbaşa françayzinqlə 1993-cü ildə françayzinqlə “Doka” firması məşğul olmuşdur. Nəticədə bu firma beynəlxal françayzinq assosiasiyasının üzvü olmuşdur. Bu illərdə Peterburgerlər, Ruskaya Trapeza, Zolotoy Sıplyonok və s. kimi müəssisələr françayzinq formalı fəaliyyətə başladılar. Amma françayzinq üzrə ixtisaslı kadrların olmaması, ətraflı məlumat əldə edilə bilməməsi bu şirkətlərin çoxunun fəaliyyətini yalnız ekperiment mərhələsi ilə məhdudlaşdırdı. Daha sonra françayzinqin inkişafı buraya iri françayzinq firmalarının gəlməsi oldu. Bu zaman Rusiya françayzinq haqqında qanun yaradıldı, rəhbərlər üçün seminarlar təşkil edildi. Son nəticədə Rusiya Françayzinq Assosiasiyasının yaradıldı. 2005-ci il statistikasına görə Rusiyada françayzinq əsasında fəaliyyət götərərn müəssisələrin sayı 200-dən çoxdur. 1996-cı ildə rus sahibkar ictimaiyyətinin françayzinqə olan marağı ilə əlaqədar olaraq Rusiya Françayzinq İnkişaf Assosiasiyası federal ictimai təşkilatı yarandı. Hazırda françayzinqin yüksək sürətlə yayıldığı və inkişaf etdiyi ölkələrdə ekspertlər, qlobal bazarlarda sürətlə xidmət edən böyük ticarət və servis şəbəkələri yaratmaq üçün əlverişli olduğu üçün françayzinqin daha da genişlənəcəyindən əmindirlər. Francayzinq şəbəkəsi bütün ölkələri əhatə edib və hazırkı göstəricilərə görə onların gəliri və dövriyyəsinin həcmi milyard dollarla ölçülür. Dünya üzre ən geniş şəbəkəyə və gəlire sahib ilk 10 françayer müəssisə aşagidaki sxemdə göstərmək olar. Cədvəl-3
Yüklə 0,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|