İÇİndekiler II Kısaltmalar III Giriş 1 Asgari İşçilik Uygulaması 2

5. Eksik Asgari İşçiliğin Sonuçları

Kurum gerek özel bina inşaatlarında gerekse de ihaleli işlerde eksik asgari işçiliğin tespiti halinde kurum resen prim tahakkuk eder; gecikme zammı uygular; kanunda belirtilen idari para cezası keser.

1. Kurumun Re’sen Prim Tahakkuku

Kamu idareleri, döner sermayeli kuruluşlar kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar ile bankalar tarafından ihale mevzuatına göre yaptırılan işler ile gerçek veya tüzel kişiler tarafından yapılan özel nitelikteki inşaat işlerinde Kurum’a bildirilmediği tespit edilen asgarî işçilik tutarı üzerinden Kurum re’sen prim tahakkuk eder.²⁶

Kamu idareleri döner sermayeli kuruluşlar ile bankalar tarafından ihale mevzuatına göre yaptırılan işlerden ve özel nitelikteki inşaat işlerinden dolayı bu işleri yapan işveren tarafından yeterli işçilik bildirilmiş olup olmadığı Kurumca araştırılması neticesinde yeterli işçiliğin bildirilmemiş olduğu anlaşılırsa, eksik bildirilen işçilik tutarı üzerinden hesaplanan prim tutarı 1 ay içinde gecikme zammı ve gecikme cezası ile birlikte ödenmek üzere tebliğ olunur.

“………. Sigorta İl Müdürlüğü

Konu: Fark Prim Borcu

Müdürlüğümüzde işlem gören ………………..sicil numaralı işyerinizden dolayı 5510 sayılı Kanunun 85 ile yapılan araştırma neticesinde Kurumumuza yeterli işçilik bildirilmemesi dolayısıyla hesaplanan……………………….. fark işçilik miktarı üzerinden tahakkuk eden ………..TL sigorta prim borcunu sigorta müfettişi inceleme yapılması istenilmeksizin, gecikme zammı ile birlikte iş tebligatın alındığı tarihten itibaren 1 ay içinde ödemeniz mümkün bulunmaktadır.

Söz konusu borcun belirtilen süre içinde Kurumumuza ödenip ödenmeyeceğinin bir ay içinde yazılı olarak bildirilmesi gerekmektedir.

Borcun ödeneceğinin bildirilmesi halinde sigorta müfettişi incelemesi istenilmeksizin 5510 sayılı Kanun uyarınca tahsil işlemi yapılarak işleminiz sonuçlandırılacaktır. Aynı süre içinde borcun ödenmeyeceğinin veya borcun kabul edilip edilmediği hususunda bir bildirimde bulunulmaması halinde Sigorta Müfettişi tarafından incelenecektir.

Söz konusu borcun, yukarıda belirtilen koşullarda ödenip ödenmeyeceğinin bu tebligatın alındığı tarihten itibaren bir ay içinde Ünitemize bildirilmesini rica ederiz.

Müdür”

Tebliğ edilen prim ve gecikme cezası ve gecikme zammının ödenmemesi, taahhütname verilmemesi veya Kurumca işyerinin denetlenmesine gerek görülmesi durumunda Kurumca inceleme yapılır. Bu hallerde kurumun denetim ve kontrolle görevli memurları tarafından asgari işçilik tespit olunur.

Kurumun resen prim tahakkuku hesaplama yöntemi ihaleli işlerle özel bina inşaatlarında farklıdır. Özel bina inşaatları ile ihaleli işlerde asgari işçilik miktarının hesabını yukarıda inceledik.²⁷

B. Gecikme Cezası ve Gecikme Zammı

5510 sayılı Kanun’un 89. maddesinde düzenlenmiştir. Bu hükme göre;

“Kurumun prim ve diğer alacakları süresi içinde ve tam olarak ödenmezse, ödenmeyen kısmı sürenin bittiği tarihten itibaren ilk üç aylık sürede her bir ay için % 3 oranında gecikme cezası uygulanarak artırılır. Ayrıca, her ay için bulunan tutarlara ödeme süresinin bittiği tarihten başlamak üzere borç ödeninceye kadar her ay için ayrı ayrı Hazine Müsteşarlığınca açıklanacak bir önceki aya ait Yeni Türk Lirası cinsinden iskontolu ihraç edilen Devlet iç borçlanma senetlerinin aylık ortalama faizi bileşik bazda uygulanarak gecikme zammı hesaplanır. Ancak, ödemenin yapıldığı ay için gecikme zammı günlük hesaplanır. Bakanlar Kurulu, ilk üç ay için uygulanan gecikme cezası oranını iki katına kadar artırmaya veya bu oranı % 1 oranına kadar indirmeye, yeniden kanunî oranına getirmeye ve uygulama tarihini belirlemeye yetkilidir. Dava ve icra takibi açılmış olsa bile, prim ve diğer Kurum alacaklarının ödenmemiş kısmı için gecikme cezası ve gecikme zammı tahsil edilir.”

Kanunun gecikme cezası ve gecikme zammını düzenleyen bu hüküm asgari işçiliğin eksik tespit edilmesi sonucu re’sen prim tahakkuku ile gecikme zammı ve gecikme cezası da işverene tebliğ olunacaktır.²⁸

C. İdari Para Cezaları

Kanunun 85. maddesinin 4. fıkrası hükmüne göre;
“Kurumun denetim veya kontrolle görevlendirilmiş memurlarınca Kuruma asgari işçilik tutarının bildirilmediği tespit edilen işyerleri hakkında 102 maddenin 1. fıkrasının d bendi ile e bendinin 4 numaralı alt bendi uyarınca idari para cezası uygulanır.”
Bu hükme göre, asgari işçilik tutarının bildirilmediği tespit edilen işyerlerinde bildirilmeyen eksik asgari işçilik tutarının mal edildiği her bir ay için aylık asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır.

Kurum’un denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurları asgari işçilik tespiti için incelenmesi gerekli ve işverenin tutmakla yükümlü bulunulan defter ve belgelerin ibraz edilmemesi nedeniyle verilmesi gereken ceza tutarını aşmamak kaydıyla; defter ve belgelerin tümünü verilen süre içinde ibraz etmekle birlikte; Kanuni tasdik süresi geçtikten sonra tasdik ettirilmiş olan defterlerin tasdik tarihinden önceki kısmı, işçilikle ilgili giderlerin işlenmemiş olduğu tespit edilen defterler, sigorta primleri hesabına esas tutulan kazançların kesin olarak tespitine imkân vermeyecek şekilde usulsüz veya noksan tutulmuş defterler, herhangi bir ay için sigorta primleri hesabına esas tutulması gereken kazançların ve kazançlarla ilgili ödemelerin (sigorta primine esas kazancın ödemeye bağlı olduğu durumlar dâhil) o ayın dâhil bulunduğu hesap dönemine ait defterlere işlenmemiş olması halinde, o aya ait defter kayıtları geçerli sayılmaz ve bu geçersizlik hallerinin gerçekleştiği her bir takvim ayı için, aylık asgari ücretin yarısı tutarında idari para cezası uygulanır.²⁹

Kamu idareleri, döner sermayeli kuruluşlar ile bankalar, bu maddenin uygulanmasıyla ilgili Kurumca istenebilecek bilgileri ve belgeleri yazılı olarak en geç bir ay içinde vermeye mecburdur. Bu yükümlülüğe aykırı hareket edilmesi halinde asgari ücretin iki katı oranında idari para cezası uygulanır.

İdari para cezası eksik asgari işçilik gösteren işverene tebliğ ile tahakkuk eder. Tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde Kuruma ya da Kurumun ilgili hesaplarına yatırılır veya aynı süre içinde Kuruma itiraz edilebilir. İtiraz takibi durdurur. Kurumca itirazı reddedilenler, kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine başvurabilirler. Bu süre içinde başvurunun yapılmamış olması halinde, idari para cezası kesinleşir.

İdari para cezalarının, Kuruma itiraz edilmeden veya yargı yoluna başvurulmadan önce tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde peşin ödenmesi halinde, bunun dörtte üçü tahsil edilir. Peşin ödeme idari para cezasına karşı yargı yoluna başvurma hakkını etkilemez.

Asgari işçilik tespitine karşı mahkemeye başvurulması idari para cezasının takip ve tahsilini durdurmaz. Tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde ödenmeyen idari para cezaları, hesaplanacak gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte tahsil edilecektir.

İdari para cezaları on yıllık zamanaşımı süresine tabidir. Zamanaşımı süresi, fiilin işlendiği tarihten itibaren başlar.