Ünden bugüN

Kemankeş Mustafa Paşa Camii

Yavuz Çelenk, 1994

tamir ettirilmiş, daha sonra kurumun arşiv ve kitaplığı haline getirilmiştir. Günümüzde İstanbul İmam Hatip Liselileri Mensupları ve Mezunları Derneği'dir.

Avlu kapısının üzerinde kabartma şeklinde işlenmiş Mühr-i Süleyman bulunur. Düzgün kesme taştan yapılmış bu kapıdan girildiğinde avluda tam karşımıza gelen yerde tuvalet ve abdest alma muslukları vardır. Avlu kapısındaki mermer levhada "Kemankeş Kara Mustafa Paşa Camii 1766" yazılıdır. Yapıya, sonradan yapılmış olan mermer merdivenlerle ulaşılır. Sağ tarafta imam odası vardır. Daha sonra ahşap bir merdivenle "L" şeklinde yapıyı kuzey ve doğudan çeviren son cemaat yerine varılır. Burası beş tane kuzey, beş tane doğuda açılmış dikdörtgen pencere ile aydınlanır. Güneyde gene aynı özellik gösteren bir tane pencere bulunur. Buranın tavanı ahşap olup çubuklarla dikdörtgen paşalara ayrılmıştır.

Yapının ana mekânı ile son cemaat yerini birbirinden ayıran duvarda ortada derin dikdörtgen niş şeklinde, üzeri hafif yuvarlak kemerle son bulan, üzerinde kitabesi olan kapı, onun iki yanında birer tane pencere açılmıştır. Kapının iki yanında müezzin mahfilleri bulunur. Bunlardan sağdakinden merdivenle, yukarıdaki ufak bir mahfile çıkılır. Bunun büyüklüğü altta-kine eşittir.

Cepheler iki kat görünümündedir. Doğu cephesinde altta üç tane, üstte ise tam ortada ufak bir tane dikdörtgen şeklinde pencere vardır. Batıda ise ortada diğer pencerelere göre daha yüksek bir hizadan başlayan bir tane, onun üstüne gelen yerde ise bir tane daha dikdörtgen pencere bulunur. Güneyde ise mihrap ortada yarını daire niş şeklinde olup, iki yanına birer tane pencere açılmıştır. Mihrabın üs-

tüne gelen yerde dikdörtgen bir pencere vardır. Yapının alt sırasında görülen pencereler aynı özellikleri gösterirler. Bunlar derin, dikdörtgen niş şeklinde açılmış olup, üzerleri çok hafif yuvarlatılmış yanm daire kemerlerle son bulur. Yapıdaki vaaz kürsüsü ve minberi ahşap olup, vaaz kürsüsü güneydoğu köşesinde duvara bitişik olarak yapılmıştır. Kare plan gösteren harim kısmının üstünü kubbe örter. Kubbe sekiz kemer üzerine oturur, geçiş tromplarla sağlanmıştır.

Yapının içi kalem işi ile tezyin edilmiştir. Bunlar mihrap nişinin içinde, etrafında, pencerelerin dört tarafında ve kubbede görülmektedir. Mihrap nişinin içi ve etrafı kıvrık dal ve palmetlerden oluşmuştur. Ayrıca mihrap kemerinin etrafı altın yaldızla belirtilmiştir. Kubbe çevresinde, aralarda madalyonlar olan palmetler ve kubbenin orta kısmında yazılı olan ayet, süslü bir friz tarafından çevrelenmiştir. Kalem işlerinde sarı, yeşil, mavi, kahverengi, bordo renkleri görülür. Ayrıca kubbeye geçişteki trompların ve kemerlerin içleri de yapıdaki diğer kalem işleri ile bütünlük gösterir. Yapının minaresi düzgün kesme taştan, kare tabanlı ve yivli pabuç ve gövdeye sahiptir. Tek şerefelidir. Minareye çıkış kaideden sağlanır. Doğuda, bitişik durumda dükkânlar vardır.

Bibi. Öz, İstanbul Camileri, II, 38; Eminönü Camileri, 113; Kâtip Çelebi, Fezleke, II, ist., 1287, s. 233; R. Safvet Atabinen, "Galata'da, Kemankeş Karamustafa Paşa Camii Avlusunda TTOK Arşivleri ve Kitaplığı", TTOKBelleteni, S. 86 (Mart 1949), s. 12.

N. ESRA DİŞÖREN