Mühazirə otağı/Cədvəl İY saat 10­ ­ 30 ; 12 00 Məsləhət saatları

Ümumi məlumat		Fənnin adı, kodu və kreditlərin sayı		Sph 202: Nitq mədəniyyətinin Əsasları Kredit: 3
		Departament		Təhsil
		Proqram (bakalavr, magistr)		Bakalavr
		Tədris semestri		2015
		Fənni tədris edən müəllim(lər)		Asmar Yusifzade
		E-mail:
		Telefon:		050 589-04-84
		Mühazirə otağı/Cədvəl		İY - saat 10­­^30 ; 12^00
		Məsləhət saatları
Prerekvizitlər		-
Tədris dili		Azərbaycan
Fənnin növü (məcburi, seçmə)		Məcburi
Dərsliklər və əlavə ədəbiyyat		1) “Azəbaycan dili” (nitq mədəniyyəti). Mədəd Çobanov. Ali məktəblər üçün dərslik. Bakı-2006 2) “Jurnalistin nitq mədəniyyəti”. Nəsir Əhmədli. Bakı-2005 3) “Televiziya nitqi və ədəbi tələffüz”. Qulu Məhərrəmli. Bakı-1999 4) “Orfoqrafiya-orfoepiya lüğəti”. Əziz Əfənzadə. Bakı-1989 5) “Natiqlik sənətinin əsasları”. Məmmədəli Əsgərov. Maarif nəşriyyatı. Bakı-1975 6) “Kütləvi kommunikasiya və dil”. Qulu Məhərrəmli. Çaşaoğlu-2004 7) “Ədəbi dilimiz haqqında”. Ə.bəy Haqverdiyev. Seçilmiş əsərləri. Bakı-2005 8) “Televiziya dili”. Qulu Məhərrəmli. Bakı-2002 9) «Дикция и орфоепия». Е.И.Леонарди. Москва 1987 10) “Nitq mədəniyyətinin əsasları”. Nadir Abdullayev, Zabit Məmmədov. Bakı-2010 11) “Səhnə danışığı”. Əzizağa Quliyev. Bakı-2011 12) “Dilimiz,ədəbiyyatımız və kimliyimiz uğrunda”,Bakı 2011
Kursun vebsaytı
Tədris metodları		Mühazirə		+
		Qrup müzakirəsi		+
		Praktiki tapşırıqlar		+
		Praktiki məsələnin təhlili		+
		Digər
Qiymətləndirmə		Komponentləri		Tarix/son müddət		Faiz (%)
		Aralıq imtahanı		5 mart		20
		Praktiki məsələ
		Fəallıq				10
		Tapşırıq və testlər
		Kurs işi (Layihə)				20
		Prezentasiya/Qrup müzakirə		+
Qiymətləndirmə		Final imtahanı				40
		Digər – davamiyyət				10
		Yekun				100
Kursun təsviri		Qeyd olunduğu kimi, dərslərin həftədə iki dəfə keçirilməsi nəzərdə tutulur. Mövzuların ardıcıllığı aşağıdakı kimidir: İlk dörd dərs həftəsi sözlərin düzgün tələffüz olunmasına və heca vurğusunun təyininə həsr olunacaq. İkinci ay, yəni növbəti dörd həftənin dərsləri mətnlərin düzgün oxunması məşğələləridir. İkinci ayın sonunda aralıq imtahanı veriləcək. Aralıq imtahanı orfoqrafiya və orfoepiyaya aid olacaq. Sonrakı dörd həftə ərzində analitik, informasiya, publisistik və bədii mətnlər oxunacaq, yazılaraq birlikdə müzakirə olunacaq. Kursun son üç həftəsi şifahi ədəbi dilin dialekt və şivələrdən fərqinə həsr olunacaq. Kursun axırında müəyyən olunmuş mövzu ətrafında tələbə araşdırması müzakirə ediləcək. Sonda yuxarıda göstərilmiş tələblər əsasında qiymətləndirmə-imtahan keçiriləcək.
Kursun məqsədləri		“Nitq mədəniyyətinin əsasları” fənninin bütün humanitar fakultələrə, xüsusən müəllim ixtisası alanlara tədrisi vacibdir. Kursun məqsədi – natiqlik məharəti, bunun üçün lazım olan keyfiyyətləri aşılamaqla yanaşı, tələbələrdə öz fikirlərinin düzgün, aydın, məntiqli, yığcam şəkildə ifadə edə bilmək vərdişi yaratmaqdır. Bu kurs nəzəri biliklə yanaşı praktiki məşğələlərdən ibarətdir. Danışıq texnikası, orfoepiya, intonasiya, mimika və jest, analitik və bədii verilişlərdə oxu tərzi kimi anlayışları ayrı-ayrılıqda öyrətmək, nitq mədəniyyətinin praktik cəhətdən mənimsənilməsini və fakultənin proqram tələblərini təmin etmək məşğələlərin əsas məqsədidir. Tədris prosesində nitq mədəniyyətinə yiyələnməyin daha səmərəli üsulları şərh olunacaq. Qeyd: “Nitq mədəniyyətinin əsasları” fənni ali məktəblərin bir çoxunda tədris olunur. Lakin həmin fənnin müasir tələblərə cavab verən dərsliyi yoxdur. Mövcud vəsaitlərdə natiqlik sənətinin, mədəni nitqin ümumi məsələlərindən bəhs olunur. Digər tərəfdən həmin vəsaitlər birbaşa və ya dolayı yolla tərcümə məhsulu olduğundan, oradakı şərhlər, mülahizələr dilimizin təbiəti ilə istənilən dərəcədə uzlaşa bilməz. Kursun xüsusi məqsədləri *Azərbaycan ədəbi dilinin zəngin və gözəl olduğunu tələbələrə izah etmək; *Təkcə təhsil sahəsinin mütəxəssisləri üçün deyil, digər peşə sahiblərinin və ümumiyyətlə, hər bir azərbaycanlının öz dilində səlist danışığının onun bir şəxsiyyət kimi formalaşmasında əhəmiyyətini aşılamaq; *Əcnəbi dillərdə təhsil alan tələbələrə öz doğma dilimizi mükəmməl bilmələrinin tövsiyə etmək.
Tədrisin (öyrənmənin) nəticələri		Xəbər, publisistik, analitik və bədii mətnləri düzgün qiraət etməli; Bu və ya digər sözün, ifadənin düzgün deyiliş qaydasını izah etməli; Dili qüsurlu tələbələrlə xüsusi artikulyasiya məşğələləri.
Qaydalar (Tədris siyasəti və davraniş)		Davamiyyət Tələbələrin dərsləri buraxması nəticə baxımından arzulanan deyil. Çünki məşğələlər praktik xarakter daşıyır və mövzular bir-birilə bağlıdır. Gecikmə Tələbə geciksə həmin gün məşğələyə buraxılmayacaq. Dərsə hazırlıq Kursun mahiyyəti fərdi və sinifdənkənar hazırlıq tələb edir. Əlavə ədəbiyyatdan istifadə yalnız informativ xarakter daşıyacaq, praktik məşğələlərə, mətnlərin düzgün qiraət olunmasına kömək etmək üçündür. Məşğələlər əsasən dialoqlar üzərində qurulur.. İmtahan Bildiyiniz kimi, təkrar imtahana icazə verilmir. Əgər siz üzürlü səbəblərdən imtahana buraxılmamısınızsa, onu növbəti semestrdə verməlisiniz. Əgər imtahan üzürsüz səbəbdən buraxılıbsa, onda qiymətiniz sıfıra bərəbər olacaq. İmtahan vaxtının dəyişməsi barədə müəllimə imtahandan əvvəl müraciət etməlisiniz. İctimai tədbirlərlə əlaqədar dərsburaxmalar üzürlü sayılmayacaq. *Kurs universitetin bal sisteminə uyğundur, yəni tələbə ən azı 60%-lik həddi keçməlidir.
Cədvəl (dəyişdirilə bilər)
Həftə	Tarix (planlaşdırılmış)		Fənnin mövzuları		Dərslik/Tapşırıqlar
1.	29/İ – 2015 29/İ – 2015		Nitq mədəniyyətinin məntiqi əsasları. Müəllimin nitqinə olan tələblər və ona nail olmağın yolları Məktəblinin nitq mədəniyyətinin inkişafında müəllimin rolu.		“Natiqlik sənətinin əsasları”. Məmmədəli Əsgərov. Maarif nəşriyyatı. Bakı-1975
2.	5/İİ – 2015 5/İİ – 2015		Nitq mədəniyyəti və ədəbi dil normaları. Danışıq texnikasına yiyələnməyin yolları.		“Jurnalistin nitq mədəniyyəti”. Nəsir Əhmədli. Bakı-2005
3.	12/İİ – 2015 12/İİ – 2015		Diksiya qüsurları və onların aradan qaldırılması yolları. Artikulyasiya məşğələləri.		“Jurnalistin nitq mədəniyyəti”. Nəsir Əhmədli. Bakı-2005
4.	19/İİ – 2015 19/İİ – 2015		Səsin nizamlanması. Tələffüsü inkişaf etdirən təmrinlər. Azərbaycan ədəbi dilinin orfoepiya qaydaları. Düzgün danışığa olan tələblər.		“Səhnə danışığı”. Əzizağa Quliyev. Bakı-2011
5.	26/İİ- 2015 26/İİ- 2015		Dili zənginləşdirməyin yolları – sinonimlər. Alınma sözlərin tələffüz qaydaları.		“Səhnə danışığı”. Əzizağa Quliyev. Bakı-2011
6.	5/İİİ- 2015 5/İİİ- 2015		Aralıq imtahanı
7.	12/İİİ- 2015 12/İİİ- 2015		Heca vurğusunun əhəmiyyəti. Məntiqi vyrğunun yerinin dəyişməsi ilə cümlənin mənasının dəyişdiyi hallar.		“Orfoqrafiya-orfoepiya lüğəti”. Əziz Əfənzadə. Bakı-1989
8.	19/İİİ- 2015 19/İİİ- 2015		Şifahi ədəbi dilin dialekt və şivələrdən fərqi. Nitq mədəniyyəti və söz yaradıcılığı.		“Jurnalistin nitq mədəniyyəti”. Nəsir Əhmədli. Bakı-2005
9.	26/İİİ- 2015 26/İİİ- 2015		Azərbaycan ədəbi dilinin inkişaf mərhələləri. Müasir dövrdə Azərbaycan ədəbi dilinin inkişafı xüsusiyyətləri.		“Natiqlik sənətinin əsasları”. Məmmədəli Əsgərov. Maarif nəşriyyatı. Bakı-1975
10.	2/İY- 2015 2/İY- 2015		Nitqin növləri və formaları. Fikrin dəqiq çatdırılmasında söz seçiminin əhəmiyyəti.		“Jurnalistin nitq mədəniyyəti”. Nəsir Əhmədli. Bakı-2005
11.	9/İY- 2015 9/İY- 2015		“O” saitinin “A” kimi tələffüz olunduğu hallar. Artıq şəkilçilər.		“Nitq mədəniyyətinin əsasları”. Nadir Abdullayev, Zabit Məmmədov. Bakı-2010
12.	16/İY – 2015 16/İY – 2015		Diskusiya mədəniyyəti. Danışığa kömək edən digər vasitələr - mimika və jestin əhəmiyyəti		“Radio, Televiziya və ədəbi dil”. Nizami Xudiyev. Bakı-2001
13.	23/İY – 2015 23/İY – 2015		Bədii mətnlərin oxunuş qaydaları. Praktiki məşğələ.		“Azəbaycan dili” (nitq mədəniyyəti). Mədəd Çobanov. Ali məktəblər üçün dərslik. Bakı-2006
14.	30/İY – 2015 30/İY – 2015		Natiqlik məharəti. Lazım olan keyfiyyətlər. Qanadlı ifadələr və onlardan istifadə qaydaları.		“Natiqlik sənətinin əsasları”. Məmmədəli Əsgərov. Maarif nəşriyyatı. Bakı-1975
15.	7/Y – 2015 7/Y – 2015		Ortaq türk dili sahəsində görülən işlər. Praktiki məşğələ.		İnternet
	May 2015		Final imtahan