Tamaki chekish - kishi sogpligpiga jiddiy putur yetkazadigan eng zararli odatlardan biridir. Tamakining vatani janubiy Amerika, uni ispanlar 16 asrda Yevropaga keltirishgan. Dastavval tamakini hidlash yoki chaynash odat bo`lgan. Bora-bora chekiladigan bopldi, chunki tamaki chekilganda undagi nikotin ateroskleroz, gipertoniya, gastrit, gastroenterokolit, enokrin kasalliklarining kechishini ogpirlashtirib yuboradi. Chekishdan voz kechmay turib, yara kasalligi, tromboflebit, stenokardiya, miokard infarkti kabi xastaliklardan sogpayish qiyin.
Narkomaniya (yunoncha -narke-karaxtlik va mania- telbalik, jahl, shod-xurramlik) narkotik va narkotik tapsirga esa moddalarni istepmol qilish natijasida kelib chiqadigan kasallikdir. Ushbu xastalik bilan ogprigan kishining jismoniy va ruhiy holati xumorini bosadigan tegishli narkotik modda istepmol qilishiga bogpliq. Narkotik moddalarni istepmol qilishga kishi opz hoxishidan tashqari eptiborsizligi natijasida yapni vrach buyurgan narkotik moddalarni topgpri qabul qilish va ongli ravishda kayf qilish maqsadida qabul qilish natijasida oprganib qolishi mumkin.
Bangilikka odatda opzini tiya bilmagan, ruhan zaif, irodasi kuchsiz, birovlarga taqlid qiladigan, xumorni tarqatishdan boshqa narsani bilmaydigan, opta xudbin kishilargina beriladi. Organizmning narkotik moddalarga oprganib qolishi bu moddani qabul qilmasdan turolmaydigan bo`lib qolishga, agar bangi opz vaqtida narkotik qabul qilmasa ruhiy opzgarishlar, jismoniy opzgarishlar avj olishiga olib keladi. Oxir oqibat organizmning shu moddadan zaharlanib, oplim yuzaga kelishi mumkin.
Sogplom turmush tarzining talablari va kasalliklarning oldini olish. Turmush tarzi bu aniq sharoitdagi dialektik tushunchalar hosilasi bo`lib, insonning aniq jamiyatda, muhitda ifodalangan hayot, mehnat, dam olish va hokazolarini opz ichiga olgan tushunchadir. Uning tarkibiy qismlariga faqat ijtimoiy siyosiy va ishlab chiqarish faoliyatigina emas, balki ishlab chiqarishdan tashqari faqtdagi faolligi, ijtimoiy-madaniy faoliyati ham kiradi. Tibbiy faolligi ham uning bir turidir. Turmushda odam turli xil salbiy tapsurotlar, nojopya holatlar va sharoitlarga tushib qolishi mumkin. Bular esa opz navbatida salomatlik, turmush tarzini sogplomlashtirish haqida topla bilimga ega boplishga majbur qiladi, aholining opz salomatligiga bo`lgan munosabatlarini tarbiyalash va tibbiy bilimlarni targpib qilishni taqozo etadi.
Sogplom turmush tarzi keng mapnoli tushuncha bo`lib, unumli mehnat qilish, faol dam olish, badantarbiya va sport bilan shugpullanish, organizmni chiniqtirish, shaxsiy va psixogigienaga rioya qilish (topgpri) ovqatlanish, zararli odatlardan opzni tiysh va har yili shifokor koprigidan optib turishdan iborat. Jamiyatning har bir apzosi esa shularni turmushiga tadbiq etsa, sogplom hayot kechiradi.
Adabiyotlar ro'yxati:
Karimov I.A. O'zbekiston XXI asr bo'sag'asida: xafsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraaqqiyot kafolatlari. -T.: O'zbekiston,
Baratov P. Tabiatni muhofaza qilish. -T.: O'qituvchi, 1991.
