Nazariy fizika kursi

dS
=
a d,S'.
(1.9)
Bu yerda proporsionallik koeffitsienti 
a
fazo va vaqtning bir jinslilik xos- 
sasiga asosan koordinata va vaqtga bog‘liq bo ‘lmaydi, bundan tashqari 
fazo izotrop bo'lganligi uchun sanoq sistem alarning nisbiy harakat tez- 
ligining yo‘nalishiga ham b og liq b o ‘lmasligi kerak. U faqat tezlikning 
moduliga bog'liq bo‘lishi mumkin. Endi bu ikki voqeani 
К , K '
va 
K"
sanoq sistem alaridan kuzatamiz. 
V
va 
V"
mos ravishda 
K '
va 
K"
sanoq sistem alarning 
К
ga nisbatan harakat tezligi bo'lsin. U holda
dS = a (\V '\) d,S' dS = a
Shunga o‘xshash
dS' =
a(| 
V" - V'\)
2 - Elektrodinamika 
17
(I 
V "\)dS!L ====== ^
A x b o r o t - r g ^

---

tenglikni yozish mumkin. Bu ifodaga ko‘ra 
a
tezliklarning yo‘nalishga 
bog‘liq bo'lib qoldi. Bunday natija fazoning izotropligiga zid bo‘lganligi 
uchun 
a
tezlikning moduliga ham bog'liq bo‘masligi kelib chiqadi. De- 
mak, 
a
o‘zgarmas ekan. (1.9)—(1.11) tengliklardan
a
a =
-
(1-12)
a
tenglam a hosil bo'ladi. Bu tenglamadan 
a
= 1 ekanligi ko‘rinib turib- 
di. KVrilayotgan cheksiz yaqin ikki voqea orasidagi interval barcha 
inersial sanoq sistem alarda teng, y a’ni invariant ekan. Cheksiz kichik 
intervalning invariantligidan chekli intervalning ham invariantligi kelib 
chiqadi.
Shunday qilib, ikki y o i bilan intervalning invariant ekanligi isbot- 
landi. Intervalning invariantligi nisbiylik prinsipinidan kelib chiqadi- 
gan yorug;lik tezligining invariantligini, ya’ni barcha inersial sanoq sis­
tem alarda o'zgarmasligining m atem atik ifodasidir.
Ifoda (-1.7) dan ko‘rinib turibdiki, interval ikkita ixtiyoriy voqealar 
uchun haqiqiy yoki mavhum, ya’ni unung kvadrati m usbat yoki manfiy 
bo'lishi mumkin. Intervalning bu holat bilan bog'liq xossalarini ko'rib 
chiqamiz. B irorta (