Noyob va radioaktiv metallar rudalarni qazish va qayta ishlash

Qayirusti supalari
(terrasalar, lotincha terra - tuproq). Tektonik 
harakatlarning 
uzlukli-uzluksizlik 
xususiyati 
qayirusti 
supalarining 
shakllanishiga olib keladi. Ma`lumki, er po`stida tekonik harakatlar to`xtovsiz 
davom etadi. Ammo ularning yo`nalganligi va tezligi vaqt bo`yicha o`zgarib 
turadi. Hududning umumiy ko`tarilishida tektonik harakatlar tezligi o`zgarib 
turishi natijasida chuqurlatish va yon eroziyalar o`zaro almashinib turadi. Buning 
natijasida qayirusti supalari shakllanadi. Qayirusti supalarining yuzasi daryo 
oqimi va daryo vodiysi tomon ozroq qiyalangan bo`ladi. Ular har doim daryo 
o`zani va qayiridan gipsometrik balandda joylashgan bo`ladi va shuning uchun 
ham qayirusti supasi deyiladi (127-rasm). Daryo o`zanining meandrlanishi 
tufayli bunday supalar yuvilib ketishi orqali ularning faqat fragmentlari qolishi 
mumkin

---

Qayirusti supalari subgorizontal tekisliklardan tarkib topgan bo`ladi; ular 
o`zidan pastdagi supa yoki qayirdan zina orqali ajralgan bo`ladi, daryo tomondan 
supalarning chegaralovchi qoshlar aniq ifodalangan yoki tekislangan bo`lishi 
mumkin, orqa tomoni esa ustidagi zinaga qarab ko`tarilgan yoki tub jinslarga 
yondoshgan bo`ladi.Siklli va mahalliy supalar ajratiladi. 
Siklli supalar
daryoning butun vodiy bo`ylab, mahalliy supalar esa uning 
muayyan uchastkalarida rivojlangan bo`ladi. Supalar tog`li rayonlarda aniq 
ifodalangan bo`ladi. 
Siklli supalar erozion-akkumulyativ siklda shakllanadi va quyidagi 
bosqichlarni o`z ichiga oladi: 
- chuqurlatish eroziyasi; 
- yon eroziya; 
- akkumulyasiya; 
- dinamik muvozanat. 
Erozion-akkumulyativ sikl davomida cho`kindi to`plangan va usti qayir 
bilan qoplangan chuqurlik hosil bo`ladi. CHuqurlatish bosqichidan boshlangan 
yangi erozion sikl jarayonida qayir asta-sekin supaga aylanadi. Uning yuzasi 
o`zan oqimi ta`sir zonasidan tashqarida joylashgan bo`ladi. Uning yuzasida 
qoplama hosila deb ataluvchi prolyuviy, kollyuviy, soliflyuksion yotqiziqlar, 
lyosslar va boshqalar to`planishi mumkin. Ularning qalinligi o`nlab metrga 
boradi. 
Allyuviy qalinligi va ostidagi jinslar munosabati bo`yicha akkumulyativ 
(to`planish supalari), erozion (yuvilish supalari) va erozion-akkumulyativ 
(aralash) supalarga ajratiladi.