Bildirişlər
1. Göylərdə də şüurlu varlıqlar mövcuddur.
2. Bütün varlıq aləmi Allaha səcdə qılır, təvazö göstərir. Şüur təkcə insana aid deyil. (Əgər bütün varlıq aləminin Allaha təslim olduğunu biliriksə, bu tamdan seçilməməliyik. Şirk, təkəbbür varlıq nizamına ziddir.)
3. İnsanın seçim imkanı var.
4. İlahi əzablar haqq-ədalətə əsaslanır.
5. İzzət və zillət yalnız Allahın əlindədir.
6. Allahın iradəsi qarşısında heç bir maneə mövcud deyil.
Ayə 19:
﴿هَذَانِ خَصْمَانِ اخْتَصَمُوا فِي رَبِّهِمْ فَالَّذِينَ كَفَرُوا قُطِّعَتْ لَهُمْ ثِيَابٌ مِّن نَّارٍ يُصَبُّ مِن فَوْقِ رُؤُوسِهِمُ الْحَمِيمُ﴾
“Bu iki müxalif qrup (abidlər və əzaba layiq görülənlər) arasında Rəbləri ilə bağlı düşmənçilik və mübahisə yarandı. Küfrə uğrayanlar üçün oddan libaslar biçilmişdir, başlarından qaynar maye tökülər.”
Bildirişlər
1. Tarix boyu «Xaliq» mövzusunda qarşıdurmalar olmuşdur.
2. Cəhənnəm əhlinin hər birinin libası onun öz bədəninə aiddir.
3. Cəhənnəm əhlinin oddan olan libası soyumaz, daim onların başından əridilmiş maye tökülər.
Ayə 20:
﴿يُصْهَرُ بِهِ مَا فِي بُطُونِهِمْ وَالْجُلُودُ﴾
“Həmin qaynar maye ilə içlərində və çöllərində olan əridilər.”
Ayə 21, 22:
﴿وَلَهُم مَّقَامِعُ مِنْ حَدِيدٍ كُلَّمَا أَرَادُوا أَن يَخْرُجُوا مِنْهَا مِنْ غَمٍّ أُعِيدُوا فِيهَا وَذُوقُوا عَذَابَ الْحَرِيقِ﴾
“Onlar üçün dəmirdən gürzlər var. Nə vaxt cəhənnəm və onun qüssəsindən uzaqlaşmaq istəsələr, onlarla (gürzlərlə) qaytarılarlar. (Onlara deyilər:) Dadın yandırıcı əzabı.”
Bildirişlər
1. Cəhənnəm odu həm çölü, həm də içi yandırır.
2. Cəhənnəm əhli qurtulmaq üçün çabalayır. Amma onların bütün təlaşları nəticəsizdir.
3. Ruhi əzab cəhənnəm odundan daha dərdlidir.
4. Cəhənnəm əzabı əbədidir.
5. Cəhənnəm əhli alçaldılar və məzəmmət edilər.
Ayə 23:
﴿إِنَّ اللَّهَ يُدْخِلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ يُحَلَّوْنَ فِيهَا مِنْ أَسَاوِرَ مِن ذَهَبٍ وَلُؤْلُؤًا وَلِبَاسُهُمْ فِيهَا حَرِيرٌ﴾
“Şübhəsiz, Allah iman gətirib saleh işlər görənləri altından çaylar axan bağlara daxil edər. Orada qızıl və mirvari qolbağılarla bəzənərlər, libasları ipəkdən olar.”
Bildirişlər
1. Ən üstün şadlıq və əyləncə yolu təbiətdən istifadədir.
2. Xəbərdarlıqla yanaşı ümid və müjdə də vermək lazımdır.
3. Quranın gözəlliklərindən biri də ondakı xəbərdarlıqlarla müjdələr arasında tənasüb olmasıdır.
4. Çılpaqlıq dəyər, mədəniyyət deyil. Behişt əhlinin də libası var.
5. Allah məhrumiyyətlərin əvəzini verir. Dünya həyatında kişilərə haram olan ipək libas və qızıl axirətdə onlar üçün zinət olasıdır.
6. Sözlərin və cümlələrin gözəlliyi və ölçüsü bir növ fəsahətdir.
Ayə 24:
﴿وَهُدُوا إِلَى الطَّيِّبِ مِنَ الْقَوْلِ وَهُدُوا إِلَى صِرَاطِ الْحَمِيدِ﴾
“(Behişt əhli) pak sözlərə yönəldilər, sitayişə layiq olan Allahın yoluna sövq olunar.”
Bildirişlər
1. Behiştdə maddi nemətlərlə yanaşı mənəvi nemətlər də var.
2. Ürəyəyatan danışıq behişt əhlinin hədiyyəsidir.
3. Allah yolu ilə hərəkət üçün zahirdə və batində bəzənmək lazımdır.
4. Ən üstün kam xoş aqibətdir.
Ayə 25:
﴿إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَيَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللَّهِ وَالْمَسْجِدِ الْحَرَامِ الَّذِي جَعَلْنَاهُ لِلنَّاسِ سَوَاءً الْعَاكِفُ فِيهِ وَالْبَادِ وَمَن يُرِدْ فِيهِ بِإِلْحَادٍ بِظُلْمٍ نُذِقْهُ مِنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ﴾
“Həqiqətən, küfr edənlərə, (möminləri) Allah yolundan, bütün xalq, Məkkə sakinləri və bədəvilər üçün bərabər qərar verdiyimiz Məscidül-Həramdan döndərənlərə, orada zülm etmək istəyənlərə ağrılı əzabı daddırarıq.”
Nöqtələr
●İmam Sadiq (ə) ayə ilə bağlı buyurur: “Məscidül-həramda Allahdan qeyrisinə pərəstiş edən və həmin müqəddəs məkana övliyalardan başqasını hami sayan kəs zülm və küfrə uğramışdır.”1
Bildirişlər
1. Puç əqidə insanı pis əmələ sürükləyir.
2. Adi günahlar böyük günahlar üçün müqəddimə olur.
3. Dini mərkəzlər azğınların gözünün tikanıdır.
4. Məkkə qanunları onun əsil sahibi tərəfindən müəyyənləşdirilməlidir.
5. Məscidül-Həram beynəlmiləl bir məntəqədir. Bu müqəddəs məkan göylər və okeanlar kimi hansısa fərdə, ölkəyə, hökumətə məxsus deyil.
6. Allah azğınları hökmən cəzalandırasıdır. Heç bir kafir və sitəmkar ilahi əzabdan amanda deyil.
7. Ayrı-ayrı məkanlar bir-birindən fərqlənir. (Məscidül-Həram hamı üçün əmin-aman mərkəzi olmalıdır.)
8. Bilərəkdən, zülm məqsədi ilə baş verən günah bilmədən baş verən günahdan fərqlənir. Küfr istəyi üçün cəza nəzərdə tutulur.
9. Müqəddəsliklərin, məzhəbi mərkəzlərin təhqiri üçün cəza müəyyənləşdirilmişdir.
Ayə 26:
﴿وَإِذْ بَوَّأْنَا لِإِبْرَاهِيمَ مَكَانَ الْبَيْتِ أَن لَّا تُشْرِكْ بِي شَيْئًا وَطَهِّرْ بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَالْقَائِمِينَ وَالرُّكَّعِ السُّجُودِ﴾
“(Xatırla,) bir zaman Kəbə məkanını İbrahim üçün hazırladıq. (Ona dedik:) Mənə heç bir şərik qoşma, evimi təvaf, (ibadət üçün) qiyam, rüku və səcdə edənlər üçün pak saxla.”
Bildirişlər
1. Kəbə və İbrahimin macərası unudulmaz bir həqiqətdir.
2. Hər birimiz ilahi tövfiqə ehtiyaclıyıq.
3. Müqəddəs məkanlar müqəddəs fərdlərin ixtiyarında olmalıdır.
4. Bəşəriyyət lap qədimdən Kəbə evi ilə tanışdır.
5. Allaha hansısa şəkildə şərik qoşmaq yolverilməzdir.
6. Əvvəlcə içdən, sonra çöldən paklanmaq!
7. Məscidə xidmət ibrahimsayağı iftixardır.
8. Özünütərbiyə kifayət deyil, xalqa xidmət də lazımdır.
9. Allaha aid istənilən bir yer müqəddəsdir və bu yerə hamı ehtiram göstərməlidir.
10. İbadət mərkəzi pak olmalıdır.
11. Namaz və namazqılan şəxs o qədər əzizdir ki, hətta İbrahim özü ibadət məkanına xidmət göstərməlidir.
12. İnsanların təvafı, (ibadət üçün) qiyamı və namazı Məscidül-Həramın haqqıdır. Amma təvafın savabı daha böyükdür. (Təvaf Kəbə evinin başına fırlanmaqla müşayiət olunan ibadətdir; Həccə gedənlər Kəbə ətrafında 7 dəfə dövrə vurur və bu əməl təvaf adlanır.)
Ayə 27:
﴿وَأَذِّن فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجَالًا وَعَلَى كُلِّ ضَامِرٍ يَأْتِينَ مِن كُلِّ فَجٍّ عَمِيقٍ﴾
“Xalq arasında Həcc harayı çək. Qoy onlar piyada və iti miniklərə süvari halda, istənilən uzaq yoldan sənin sorağına gəlsinlər.”
Dostları ilə paylaş: | 
