379. Bireyi tüm kişilik özelliklerinin toplamından farklı bir bütün olarak ele alan psikolojik danışma kuramının adı nedir? (2003 KPSS-101 )
Psikoanalitik yaklaşım
Geştalt
Davranışçı
Varoluşçu
E) Gerçekçi
10. Konsültasyon (müşavirlik) hizmetleri
Doğrudan öğrencilere dönük olmayan, öğürencilere sunulan psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin etkililiğini artırmaya yönelik olan hizmetlerdir. Bu çalışmaların amacı, okuldaki yönetici ve öğretmenlerin daha uygun ve ortak bir rehberlik anlayışına sahip olmasını, çalışmalarda bu anlayışın esas alınmasını ve okuldaki tüm olanakların bu anlayışa uygun bir biçimde kullanılmasını sağlamaktır. Böyle bir çalışma velilere de yapılabilir. Konsültasyon çalışmalarını planlama ve yürütme sorumluluğu psikolojik danışmanlardadır.
Konsültasyon çalışmaları kapsamında
yapılabilecek işler aşağıda özetlenmiştir;
Velilere okulun amacını, program ve
politikasını tanıtma
Öğrencilerin okulda öğrendiklerinin evde
pekiştirilmesini sağlama
Evde öğrenciyi olumsuz etkileyen
koşulları olumluya çevirme
Okulda daha etkin bir öğrenme ortamı
oluşturma
Okulda almacak kararlara katılımı
sağlama
Bazı öğrenciler için alınan özel
önlemlere herkesin katılımını sağlama
Olumsuz öğretmen davranışlannı
değiştirme
Öğrenme ve çalışma güçlüğü çeken
öğrencileri tanıma ve bunlarla ilgili olan
öğretmenlerle işbirliği yapma
Öğretmenin bir öğrencinin sorunuyla
çalışırken bunu başarması için gerekli
desteği sağlama
yararlanmalann! sağlamak önemlidir. Bu olanaklar, psikolojik yardım ve sağlık hizmeti sunan, sosyal, kültürel ve sportif etkinliklerin
yapılabildiği kuruluşlar ve çevredeki diğer okullar gibi kurumlan kapsar. Çevre ile ilişkilerin etkili biçimde kurulması, okul yönetiminin ve okul psikolojik danışmanının sorumluluğundadır. Ayrıca okul aile birlikleri ve okul koruma dernekleri de çevre ve aile ile ilişkilerin geliştirilmesinde önemli olan birimlerdir.
Aile ile ilişkileri geliştirmek, okuldaki rehberlik
ve psikolojik danışma hizmetlerinin tanıtılması,
okul amaç ve vizyonunun anlaşılması ve
öğrencilerde hedeflenen zihinsel, duygusal ve
sosyal davranışlann kazanılmasını
desteklemektir.
12. Araştırma ve değerlendirme hizmetleri
Uygulanan bir programın sonuçları hakkından bilgiler edinmek, öğrencilerin, öğretmenlerin ve velilerin özellik, ihtiyaç ve beklentileri hakkında ayrıntılı bilgi sahibi olmanın yanında yaşanan bir sorunun çözümü için yol gösterici bilgiler edinmek için araştırma ve değerlendirme çalışmaları yapmak gerekir. Bu çalışmalardan elde edilen bilgiler ve kanıtlar doğrultusunda bir okulda uygulanan rehberlik ve psikolojik danışma programı geliştirlerek yenilenmelidir.
KİŞİSEL REHBERLİK
Ders notlarının ilk başlarmda belirtitdiği gibi gelişimsel rehberlik modeli anlayışı günümüzde en çok kabul gören ve en yaygın rehberlik anlayışlıdır. Gelişimsel rehberlik anlayışı, öğrencini büyüme, gelişme süreci içinde;
Kişisel-sosyal
Eğitsel
Mesleki
Gelişim alanlannda temel ihtiyaçlarını karşılama ve bu alanlarda döneme özgü gelişim görevlerini yerine getirmede gerekli yeterlilikleri kazandırmayı amaçlar.
Kişisel rehberlik, öğrencinin kendini tanıması, anlaması, üstün ve sınırlı yönleri ile kendini kabul etmesi ve geliştirmesini amaçlar. Kendine güvenen, kişiler arası ilişkilerde becerili, kişisel ve sosyal yönden dengeli ve uyumlu bir birey olarak yetişmesine yardım hizmetlerini kapsar.
Bu hizmetler yürütülürken bireyin bir gelişme süreci içinde olduğu, gözlenen davranışların
Rehberlik
187
kalıcı olmadığı, içinde bulunulan gelişim basamağına özgü olup değişebileceği unutulmamalıdır.
Günümüzde üzerinde çok konuşulan kavramlardan biri olan "duygusal zeka" kavramı ve eğitim sürecinde duygusal zekanın nasıl geliştirilebileceği tartışmaları da kişisel rehberlik hizmetlerine farklı bir bakış açısı getirmiştir.
Duygusal Zeka
Bu kavram aşağıdaki özellikleri yetenekleri kapsamaktadır;
Özbilinç: Kendini tanıma, bir duyguyu
oluşurken fark edebilme
Duyguları idare edebilme: Duyguları
uygun biçimde idare edebilme
Kendini harekete geçirebilme:
Duyguları bir amaç doğrultusunda harekete geçirmek
4) Başkalarınınduygularını
anlayabilme: empatı, kendini
başkalarınm yerine koyabilme
5} îlişkileriyürütebilme: Etkili
kişilerarası ilişki kurabilme, sosyal beceriler.
Kişisef rehberliğin hedefleri aynı zamanda duygusal zekanın gelişimine yöneliktir. İnsancıl yaklaşımdaki bir öğretmenin oluşturacağı olumlu stnıf ortamı kişisel rehberliğin birinci koşuludur. Bu nedenle insancıl yaklaşımın eğitim ilkeleri üzerinde durmak gerekmektedir;
Hümanistik (insancıl) yaklaşımın eğitim ilkeleri
İnsanın tek ve temel güdüsü
"kendinigerçekleştirme"
ihtiyacından kaynaklanır. Bu güdü
bireyi tüm yaşam sürecinde daha iyiyi
yapmak, daha mükemmeli elde etmeye
yöneliktir.
Davranış bozuklukları, güvensizliğin
veya engellenmenin sonucudur.
Gerçekte birey doğası gereği iyidir.
Normal koşullar altında benliği geliştirici
davranışlar ortaya koyar. Ancak bir
tehdit veya güvensizlik karşısında
kalırsa, benliği savunucu davranışlar
ortaya çıkabilmekte, bazen
saldırganlaşmakta, çaresiz kaldığı
durumlarda gerçekleri yok sayma ve çarpıtma gibi davranış bozuklukları görülebilir.
Davranışları yönlendirmede dışsal
koşulların yanında içsel koşullar da
etkilidir. İnsan hem kendi yaradılışının
hem de çevresinin sayısız olanakları
içinde gelişimini sürdüren, oluşum
halinde olan bir varlıktır.
İnsan davranışlarını, onun öznel
gerçeği tayin eder. Kişi herhangi bir
durumda, içten ve dıştan gelen
uyarıcılara, kendi verdiği anlama göre
tepkide bulunur. Aynı durumda aynı
uyarıcıları alan farklı kişiler farklı
tepkide bulunurlar. Burada önemli olan
bireyin uyarıcıları nasıl algıladığıdır.
Herkesin kendine özgü ve farklı bir
gerçeği vardır. (fenomenoloji)
İnsanın davranışlarını tayin eden en
önemli gerçek onun kendini
algılayış biçîmidir. Öznel gerçeğin
merkezi benlik ve ona iüşkin olan
tasanmlar bütünüdür. Dış dünyadaki
nesnel gerçeklere verilen tüm anlam,
kişinin kendi ihtiyaç ve beklentilerine
göre biçimlenir. Kişi kendini nasıl
algılıyorsa öyle davranır. Bir kimsenin
davranışlannın nedenini anlayabilmek
veya yordayabilmek için onun benlik
tasarımını bilmek ve olaylara onun algı
çerçevesinden bakabilmek gerekir.
İnsan davranışlarını değiştirebilmek
içîn önce onun öznel gerçeğini
değiştirmek gerekir. Sadece bizim
ihtiyaç ve inançlanmızla tutarlı olan
yaşantılar bir anlam kazanır ve algılanır.
Eğer ihtiyaç ve inançlarımız tehdit
altındaysa gerçekieri algılama zorlaşır
ve gerçeklere uygun davranış
değişmeleri de güçleşir.
İnsancıl eğitim ve öğretmen
Rogers'a göre eğitimde geleneksel olarak vurgulanan zihinsel bilgi ve becerilerin yanı sıra kişiler arası değerler ve duygular gibi duyuşsal davranışların bir arada kazandırılması önemlidir. Bunun için de öğrenmede aşağıdaki ilkelere uyulması gerekmektedir.
• Her bireyde doğal bir öğrenme isteği vardır
188
Rehberlik
Anlamlı öğrenme; öğrenilen konu
bireyin kendi amaç ve ihtiyaçları ile
ilişkili olarak algılandığında gerçekleşir
Öğrenme, korku ve tehdidin olmadığı
özgür bir ortamda gerçekleşir
Öğrenme, öğrencinin kendisi tarafından
başlatıldığı zaman etkin ve anlamlıdır.
Öğrenme, bireyi değişen dünyada
gereksinimlerini karşılamaya yeterli hale
getirmeli, yeni koşullara uyum
sağlamada yardımcı olmalıdır.
Öğretmen insan ilişkilerinin temeline alınması gereken,
Saygı (koşulsuz kabul)
İçtenlik (dürüstlük ve içtenlik)
Empati
Gibi çok önemli ilkeleri sınıf koşullarında uygulanmasına önem vermelidir.
Bireyin Uyumuna Yönelik Problem Alaniarı
Gelişen büyüyen çocuğun sürekli olarak arkadaş veya akranlarıyla sağlıklı ilişkiler kurabilme ve geliştirebilme becerileriyle donatılması gerekmektedir. Gelişimsel özellikleri, aile, çevre çocuğun akranlarıyla sağlıklı ilişkiler geliştirebilmesini olumlu yada olumsuz yönde etkileyebilmektedir.
Özgüven: Kişinin kendine yönelik olumlu yargılarının olması, kendini ve durumu kontrol edebileceği inancı, kendini sevmesi ve kendiyle barışık olması ve kendini tanıması gibi durumlarla ilişkili bir kavramdır. Kendine güveni eksik olan kişi, akademik, sosyal ve diğer konularda sorun yaşayacaktır. En küçük başarısızlıklar, reddedilme, performans eksikliği ve fiziksel eksiklikler kolayca özgüvenin olumsuzlaşmasına neden olabilmektedir. Çocuk ve ergenlerde kendilerinin başkalarıyla karşılaştınlması veya kendi kendilerini karşılaştırmaları da özgüven üzerinde zedeleyici olabilmektedir.
Benlik Saygısı (Özsaygı): Kişinin kendi fiziksel ve zihinsel özelliklerine yönelik değer atfetmesidir. Bu kavramla ilişkili kavramlar;
Benlik
Benlik tasarımı
İdeal benliktir.
Benlik: kişinin kendine yönelik yapılan tüm değerlendirmelerin algısıdır. Olumlu ve olumsuz olabilir. Algılama ve anlamlaştırma sorunudur
Benlik tasarımı: Kişinin sahip olduğu tüm
özelliklerin olumlu veya olumsuz farkına
varmasıdır.
İdeal Benlik: Kişinin kendisi veya sosyal olarak
empoze edilen, sahip olunması gereken
özelliklere ilişkin algılamasıdır.
Demokratik olmayan aile ortamlan, çocuğun sürekli başarısızlıklarıyla yüzleştirilmesi, belirli zihinsel ve fiziksel yetersizliklere sahip olması düşük benlik saygısı ile yakından ilgilidir.
380. Aşağıda öğretmen davranışlarından hangisi öğrencilerin güven duygularını olumsuz vönde etkiler? (2001 KPSS-74)
Yanlış öğrenci cevaplarına hoşgörüsüz
davranmak
Sınıf içinde gerginlik yaratmaktan kaçınmak
İlkeli ve kararlı davranmak
öğrencilerin kişiliğine saydı göstermek
E) öğrenciler arasında ayrım yapmamak
381. Anne babalara, çocukların sorularında onlara yardımcı olmak için neler yapabilecekler konusunda bilgi veren bir öğretmen, aşağıdakilerden hangisini önermemelidir? (2001 KPSS-75)
382. Deneyimleri üzerinde düşünme (reflettive thinking) yoluyla kendini geliştirebilen kişinin, aşağıdaki özeltiklerden hanginse sahip olması beklenemez? (2001 KPSS-77)
Eleştirileri hoşgörü ile karşılama
Sabit fikirli olmama
lleri görüşlü olma
Değişimi savunma
E) Kendi görüşlerini ön planda tutma
Rehberlik
189
383. Öğretmenin öğrencinin söylediklerini adeta onunla birlikte yaşayarak hissetmesi şeklinde tanımlanabilecek olan kavram aşağıdakilerden hangisidir? (2001 KPSS-91)
Antipati
Koşulsuz kabul
Empati.
Saydamlık
E) Saygı
386. "Sosyal ve psikolojik durumu ne olursa olsun her birey önemlidir" anlayışı aşağıdaki psikolojik danışma ve rehberlik kavramlarından hangisini açıklamaktadır? (2002 KPSS-55 )
Koşulsuz kabul
Empati
Özerkfik
Değerlilik
E) Özdeşim
384. Aşağıdakilerden hangisi, kendini gerçekleştirmiş bir bireyin özelliği degildir? 2001 KPSS-98)
Sadece yetişkin ve kültürlü kişilerin doğru karar
verebileceklerini düşünmek
Dış dünyayı ve diğer insanlan oldukları gibi
kabullenmek
Bir konunun farkh biçimlerde ele almabileceği
görüşünde olmak
Tüm insanların eşit değerde olduğuna inandığmı
ortaya koymak
E) Sorunları kişiselleştirmeden, nesnel bir biçimde
ele alabilmek
387. Aşağıdakilerden hangisi "keıslini
gerçekleştirme" kavramı ile örtüşmez? (2002 KPSS-56)
Birey yeterli bir kişiliğe sahiptir
Kendine karşı yargılayıcı tutumlara sahiptir
Kendisi ve başkaları hakkında olumlu
düşünceleri vardır
Kim olduğunu gerçekçi bir gözle algılar
E) Kendine saygı duyar ve olduğu gibi kabul eder
385. Bir sınıf öğretmeni yakın arkadaş olan iki öğrencisinin birbirine darıldıklarını fark etmiştir.
Bu öğretmenin izleyeceği en uygun yol aşağı dakilerden hangisidir? (2001 KPSS-118 )
Öğrencilerin, darılmalarına yol açan olayla ilgili
duygularını uygun bir dille ifade etmelerine
yardımcı olmak
öğrencileri derhal rehberlik servisine
göndererek sorunun çözülmesini istemek
Bu öğrencilerin .ikisine de yakın olan başka bir
öğrenciden onları barıştırmasını istemek
Öğrencilere, barışmazlarsa bu durumu disiplin
kuruluna bildireceğini söylemek
E) Durumu okul idaresine bildirmek
388. Aşağıdaki yaklaşımlardan hangisi "insanı yalnızca dıştan görülen belirtilere bakarak anlamak mümkün değildir.
Bireyin iç dünyasım da anlamak gerekir" görüşünü savunur? (2002 KPSS-57)
Fenomonolojik yaklaşım
Bilişsel yaklaşım
Akılcı-duygusal yaklaşım
Sosyal öğrenme yaklaşımı
E) Davranışçı yaklaşım
190
Rehberlik
389. Aşağıdakilerden hangisinin öğrenci öğretmen ilişkilerinin sağlıklı olabilmesi için gerekli değildir? (2002 KPSS-58)
öğretmenin öğrenme-öğretme etkinliklerinde
öğrenci ihtiyaçlarını temele alması
öğretmenin olayları değerlendirirken kendini
öğrencinin yerine koyabilmesi
öğretmenin sınıf içinde her zaman içten ve.
dürüst davranması
öğretmenin tüm öğrencilerine eşit ölçüde değer
ve önem vermesi
392. Annesi ile sürekli çatışma yaşadıklarını belirterek danışma almak isteyen bireye verilecek danışmanlık hizmetlerinden hangisi "hümanist yaklaşımın bireye saygı ilkesi" ile bağdaşmaz? (2002 KPSS-62 )
Annene karşı olan duygularını, onu kırmadan
ifade etmeye çalışmalısın
Annenin davranışlarını doğru değerlendirip
değerlendirmediğini tekrar düşünmelisin
Annenle ilgili yaşantılarını, bütün olarak ele alıp
etraflıca değerlendirmelisin
Annenin senin için yaptığı fedakarlıkları tahmin
etmen imkansız, ona her koşulda itaat etmelisin
E) Annene kırgın olduğunu belli etmenin farklı
yollannı araştırmalısın
390. Aşağıdakilerden hangisi, karşımızdaki kişiye "şişkolaşmışsın" yerine "bîraz kilo almış görünüyorsun". "sıskalaşmışsın" yerine incelmişsin" dediğimizde kullanmış olduğumuz iletişim dilidir? (2002 KPSS-59)
Sen dili
Öz saygı geliştirici dil
Ben dili
Biz dili
E) öz saygı zedeleyici dil
393. Başkalan ile göz teması kurmaktan çekinen bır öğrencinin durumuna aşağıdakilerden hangisi bir açıklama getiremez? (2002 KPSS-63)
Farklı görünme çabası
Sosyal ilişkilerde kaygı
Çekingen yapıda olması
Kendine güven eksikliği
E) İletişim kurmakta çekingenlik
391. Aşağıda verilen çocuğun hatalı davranışlarını değiştirmede kullanılabilecek yaklaşımlardan hangisi onun "kendine saygısr" na en çok zarar veren yaklaşımdı?? (2002 KPSS-61)
Benzer hatalı davranışları gösterenlerin
karşılaştığı sonuçlan ona anlatmak
Çocuğun uygun davranışlarını ödüllendirip
hatalı davranışlarına pekiştireç vermemek
Çocuğa uygun davranış modellerini
gösterip bunları öğrenmesini sağlamak
Fazla tehlikeli sayılmayacak şekilde hatalı
davranışın sonuçlannı yaşamasını
sağlamak
E) Bu tip hatalı davranışları yapanların kötü
çocuklar olduğunu, kendisinin de onlardan
biri olduğunu söylemek
394. Ali sürücü belgesi almak için girdiği sınavda başarısız olmuştur. Aynı zamanda çok olumsuz benlik kavramına sahip olan Ali'nin bu sınavdaki durumu açıklamak için aşağıdaki ifadelerden hangisini kullanma ihtîmali yüksektir? (2002 KPSS-64)
Bu sınava yeterince hazırlanamamıştım, bir
dahaki sefere başarabilirim
Hiçbir zaman ehliyet sahibi olup araba
kullanamayacağım .
Sınav sırasında hiç rahat değildim,
beklediğimden çok heyecanlandım
Zaten birçok insan ilk girişte ehliyet sınavında
başarı sağlayamıyor
E) Sınav komisyonu çok titiz bir değerlendirme
yaptı, düşük not verdi
Rehberlik
191
395. Aşağıdakilerden hangisi boşanmış anne -
babaların, çocuklarının bu duruma uyumu için
yapmaları gerekenlerden değildir? (2002 KPSS-
66)
Çocuğa karşı davranışlarının tutarlı olmasına
çalışmak
Çocuklarıyla hemen her gün görüşmeye devam
etmek
Çocuklarına olan sevgilerinin azalmadığını
göstermek
Ortaya çıkacak sorunları anlayışla karşılayarak
çözmek
E) Çocukların sorunlarıyla ilgilenmeyi sürdürmek
396. Aşağıdakilerden hangisi sosyal gelişime katkı
sağlayan birincil kaynaklardan değildir? 2002
KPSS-67)
Aıle
Kitaplar
Arkadaşlar
Akran gruplan
E) Okul
399. Aşağıdakilerden hangisi bağımlı kişilik özelliği geliştirmiş bireylerde gözlenebilecek bir davranış biçimidir? (2003 KPSS- 97)
Her sorunun tek bir çözüm yolu olabileceği
düşüncesinden hareket çimek
Bir sorunla başa çıkmada farklı seçeneklerden
yararlanmak
Problemlerin çözümünde, probleme neden olan
etmenleri ortadan kaldırmaya çalışmak
Sorunlarıyla haşa çıkınken deneyimli bireylerin
tavsiyelerine göre davranmak
400. Maslovv'un ihtiyaçlar hiyerarşisinde en üst basamakta yer alan ve ancak daha alt düzeydeki ihtiyaçların karışlanmış olması koşuluna bağlı olarak ortaya çıkan ihtiyaç hangisidir? (2003 KPSS-100)
Saygı
Güvenlik
Kendini gerçekleştirme
Açhk
E) Kendini kabul
397. Aşağıdakilerden hangisi çocuğun şiddet içeren davranışlar göstermesine neden olur? (2002 KPSS-68)
Engelleme
Fikir uyuşmazlığı
Bağımlılık
Uyum davranışları
E) Mutsuzluk
Kişiliğin temel özelliğini bireyin benlik kavramının oluşturduğunu kabul eden psikolojik danışma görüşü hangisidir? (2003 KPSS-102 )
Davranışçı
Psikoanalitik
inşa ne ı-varoluşçu
Eklektik
E) Bilimsel
398. Aşağıdakilerden hangisi öğrencilere yönelik kişisel rehberlik hizmetleriyle yakından ilişkili bir yardımdır? (2003 KPSS- 94)
Kişilerarası ilişkileri geliştirmek
Etkiü çalışma becerileri kazandırmak
Meslek seçimine yönelik yardımlar vermek
Üst öğretim kurumlarını tanıtmak
E) Çevresinde kemlisine açık olan fırsat ve
olanakları hakkında bilgi vermek
401. Aşağıdakilerden hangisi, içtenlik ve dürüstlük ilkesiyle uyuşmayan bir öğretmen davranışıdır? (2003 KPSS-104)
Öğrencileri uygun olmayan davranışları için
uyarmak
Öğrencinin her tür davranışını onaylamak
Öğrencilerine bilmediği bir konuyu bilmediğini
söyleyebilmek