,
x
y
k
(11.2)
bu yerda
-orttirma belgisi.
Demak, rostlanuvchi miqdor orttirmasining
kirish miqdori orttirmasiga
nisbati ARТ yoki bo’g’inning uzatish koeffitsiyenti deb ataladi.
ARТga kiruvchi bo’g’inlar ketma-ket yoki parallel ulanishi mumkin.
Bo’g’inlar ketma-ket ulanganda tizimning umumiy uzatish koeffitsiyenti k alohida
bo’g’inlar uzatish koefifitsiyentlari r
1
, k
2
, k
3
, k
4
... k
n
lar ko’paytmasiga teng.
k = k
1
k
2
k
3
... k
n
.
(11.3)
Bo’g’inlar parallel ulanganda (bu usul kamdan-kam uchraydi)
umuman
uzatish koeffitsiyenti alohida bo’g’inlar uzatish koeffitsiyentlarning yigindisiga
teng:
k = k
1
+ k
2
+ k
3
+ ... + k
n
.
(11.4)
Avtomatikaning real elementlari qat’iy chiziqli tavsifnomaga ega bo’lmaydi,
ya’ni nochiziqli bo’ladi va ularning uzatish koefitsentlarini
aniqlash uchun statik
tavsifnomasi chiziqlantiriladi. Buning uchun elementlarning statik tavsifnomasi ish
bulagining nuqtasi orqali urinma o’tkaziladi (11.2-rasm 2 egri).
Bu holda element uzatish koeffitsiyentining qiymati xususiy hosila tarzida
aniqlanadi:
.
tg
x
y
k
(4.5)
Statik rejimlarda ARТning asosiy sifat ko’rsatkichi statik xato bo’lib, u
sistemaning aniq ishlashini xarakterlaydi va asosiy g’alayon ma’lum qiymatga
o’zgarganda rostlanuvchi miqdorning berilgan qiymatidan og’ishini bildiradi.
Jumladan, o’zgarmas tok generatori uchun yuklama
toki noldan nominalgacha
o’zgarganda kuchlanishning og’ishi
U statik xato bo’ladi.
11.2-rasm. Elementlarning statik tavsifnomalari.
Odatda nisbiy statik xato
dan foydalaniladi. Bu xato og’ishning
bazaviy
deb qabul qilingan ma’lum miqdoriga nisbatiga teng;
bazaviy miqdor yoki
kuchlanish U
n
, yoki generatorning e.yu.k. Ye bo’lishi mumkin. Bu holda
.
E
U
ёки
U
U
н
(11.6)
Ochiq va berk ARТ uchun statik xatolarni bir-birini farq qilish kerak. Agar
ochiq tizimda statik xato
ga teng bo’lsa bunga mos berk statik tizim (uzatish
koeffitsiyenti k
b
, g’alayonlantiruvchi ta’sir esa, ochiq tizimdagiga o’xshaydi)
uchun statik xato 1+ k
b
marta kamayadi va quyidagiga teng bo’ladi:
б
к
1
(11.7)
Agar ARТ ga mahalliy teskari aloqa bilan qamralgan bo’g’in kirgan bo’lsa,
bu bo’g’in uzatish
koeffitsiyentining qiymati k
1
b
quyidagi tenglama bo’yicha
hisoblanadi.
.
1
.
1
Dostları ilə paylaş: