O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus talim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti a. Yu. Xudoyberdiyev turistlar xavfsizligini ta’minlash oliy talimning 810000 – «Xizmat ko’rsatish»
Yüklə 0,57 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 6.4. O’zbekistonda immigrasiya siyosati xususiyatlari
| sayohat shartlari haqida to’liq ma’lumot berish, safar uchun zarur (yo’llanma)
hujjatlar (pasport, identifikasiya kartochkasi, yashashga huquq, ma’lumotnoma, taklifnoma va boshqalar) bor-yo’qligini aniqlash tavsiya etiladi. Ko’pincha taqdim etiladigan axborotlar yetarligi va to’g’riligi ana shunga bog’liq bo’ladi. Ko’plab rasmiyatchiliklarni “joyida hal etish” mumkin emas, hatto pul bilan ham. Odatda davlat immigrasiya xizmati xodimlari hatto taniqli, mashhur odamlar iltimos qilishsa ham o’z mamlakati qonunchilik va nizomlariga zid ish qilib, ularni buzmaydilar. Shuning uchun turist avvalroq sayohatni “immigrasiya hujjatlari” joyida bo’lishiga mas’uliyat bilan yondoshmog’i kerak. Ayni paytda shuni ham bilib qo’yish kerakki, agentliklar va tashuvchi aviakompaniyalar tomonidan turistga taqdim etiladigan immigrasiya rasmiyatchiliklari haqidagi barcha ma’lumotlar mutlaqo axborot xarakterida hisoblanadi. Rasmiy ma’lumotni faqat shu ishga vakolatli dunyo mamlakatlari elchixonalari va konsulliklaridan olish mumkin. 6.4. O’zbekistonda immigrasiya siyosati xususiyatlari 115 Uzoq yillar davomida chet el fuqarolarini sobiq SSSR territoriyasi bo’ylab harakatlanishi yechimi mushkul muammo bo’lib keldi. Bu murakkablik, xususan, g’arb va sovet vizalari konsepsiyalari farqidan kelib chiqardi. G’arb vizasi konsepsiyasi xalqaro amaliyotda mamlakatga taщrif buyurgan turistni uning territoriyasi bo’ylab bemalol erkin harakatlanishiga imkon beradi (yopiq rayonlar bundan mustasno). Sovet vizasi konsepsiyasi esa uzoq yillar cheklanganicha qoldi: xorijiy turist amalda SSSRga emas, Moskvaga viza olardi. Boshqa respublikalarga bormoqchi bo’lsa, masalan, O’zbekistonga, qo’shimcha ruxsat kerak bo’lardi. 1988 yil martidan boshlab, sobiq SSSRda ma’lum ijobiy tendensiyalar sezila boshladi. Birinchidan, Ittifoq turritoriyasida chet ellik fuqarolarni bo’lishining yangi qoidalarida ular safar oldidan xabardor qilib qo’yish sharti bilan erkin harakatlanishiga huquq berildi (ruxsat olishga emas). Ikkinchidan, yopiq zonalarni qisqartirish sari qadamlar qo’yildi, 1991 yilda ular butun SSSR territoriyasining 6 %ini tashkil qildi. O’zbekistonda g’arb vizasi konsepsiyasi amal qilayapti. Xorijiy fuqarolar O’zbekistonga faqat kirishga ruxsat – o’zbek kirish vizasi bo’lgan taqdirdagina haqiqiy pasport yoki uning o’rnini bosuvchi hujjat bo’yicha tashrif buyurishlari mumkin. Albatta, tegishli mamlakat bilan O’zbekiston o’rtasida, boshqa kirish- chiqish tartibi belgilangan bo’lsa, uning yo’rig’i boshqa. Bunday vizalar O’zbekistonning chet eldagi diplomatik mahkamasi tomonidan beriladi yoki tashqi ishlar vazirligining qo’shimcha ruxsati bo’lsa, turist uni O’zbekistonga kelgan punktida olishi mumkin (aeroport, temiryo’l vokzali). Shubhasiz, davlat quyidagi sabablarga ko’ra, chet ellikni O’zbekistonga kirishini rad etishi mumkin: - davlat xavfsizligi manfaatlarini ta’minlash yoki jamoat tartibini saqlash uchun; - agar u O’zbekiston fuqarolari v boshqa shaxslarning qonuniy huquqlari va manfaatlarini himoya qilish uchun zarur bo’lsa; 116 - agar O’zbekistonga avvalgi kelganida ular tomonidan qonun buzarlik holatlari sodir etilgan bo’lsa, xususan valyuta, bojxona va boshqa huquqiy-me’yoriy hujjatlarga doir qonun buzarlik; - agar u kirish chog’ida tavsiyanoma berilganida o’zi haqida yolg’on ma’lumot bergan yoki zarur hujjatlarni taqdim etmagan bo’lsa. Bir qator hollarda, ikkitomonlama xalqaro bitimlarga ko’ra, O’zbekistonga vizasiz kirish ko’zda tutiladi. Xalqaro amaliyotga keladigan bo’lsak, vizasiz almashinish juda ko’p mamlakatlar o’rtasida keng tarqalgan: misol uchun, Daniya – 89 mamlakat bilan, Italiya – 65, Finlyandiya – 75 mamlakat bilan vizasiz almashinishga ega. O’zbekiston nolegal migrasiyani yoqlamaydi, shuning uchun ham unga yo’l qo’ymaslikni barcha choralarini ko’rayapti. Shu munosabat bilan chegarada ham, mamlakat ichkarisida ham milliy va chet ellik fuqarolarni harakatlanishi jiddiy nazorat ostiga olingan. Bu muammolarning barchasi odamlar xavfsizligi bilan bog’langan. Xususan, O’zbekistoning immigrasiya rejimini buzganlik uchun huquqiy javobgarlik mavjud. Bu haqda O’zRJKning 223-moddasida – “Chetga noqonuniy chiqish yoki O’zbekiston Respublikasiga noqonuniy kirish”da belgilanadi: “O’zbekiston Respublikasida belgilangan tartibni buzib, chetga chiqish yoki mamlakatga kirish – minimal ish haqining 50 barovaridan 100 boravarigacha jarima yoki 3 yildan 5 yilgacha ozodlikdan mahrum etish bilan jazolanadi”. Bundan tashqari, 224-modda “O’zbekiston Respublikasida bo’lish tartibini buzish”da yozib qo’yilgan: “Xorijiy fuqaro yoki fuqarosiz shaxslar tomonidan O’zbekiston Respublikasida bo’lish tartibining buzilishi, ya’ni yashashga huquq hujjatisiz yoki haqiqiy emas hujjatlar bilan yashayotgan, belgilangan ro’yxatdan o’tish tartibiga rioya qilmagan, propiskasi, harakatlanish yoki yashash joyi tanlash, bo’lish muddati o’tgandan keyin chiqib ketishdan bosh tortgan, O’zbekiston Respublikasi territoriyasi orqali tranzit o’tishga rioya qilmaganlikka teng buzishlarni ma’muriy chora qo’llanilgan, tavba-ta’zarrudan so’ng ham davom ettirganda – 1 yildan 3 yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi”. 117 Bundan ko’rinib turibdiki, immigrasiya rejimi boshqa mamlakatlarda singari O’zbekistonda ham qat’iy hisoblanadi va davlatning ichki milliy barqarorligiga tahdid solinishiga yo’l qo’yilmaydi. Yüklə 0,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|