O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus

Tenglamalarni echish. Boshlang’ich sinflaming matematika dasturiga muvofiq ravishda II sinfdan boshlab ushbu ko’rinishdagi tenglamalarni tanlash usuli bilan echiladi: 7+x=15,x+9=15,x-4=5:
10-x=3, x.b=12, 4.x=20, 24:x=6, 8:x=4.
Boshlang’ich maktab matematika kursida "tenglama" tushunchasining aniq ta’rifi berilmaydi. O’quvchilar bu tushunchani maxsustanlangan mashqlami bajarish jarayonida tushunib oladilar.
Hozirgi zamon uslubiyotida tenglamalar echishni o’rgatishda uchbosqichda ish olib boriladi:
I bosqich: tayyorgarlik bosqichi:
II bosqich: xharfi bilan x=2=5: 3+x=7, x-3=4,8-5, kabieng soddatenglamalarda noma’lum sonni belgilash uchun qabul qilingan simvol sifatida tanishish:
III bosqich: tenglamalami amallaming komponentlami vanatijasi orasidagi bog’lanish asosida echish.
Tayyorgarlik ishi ldan lOgacha bo’lgan sonlar bilan tanishtirish darslarida boshlanadi. 10 ichida nomerlash mavzusini o’rganish vaqtidayoq birinchi beshlik ichida qo’shish va ayirishni o’rganishvaqtida esa 6,7,8,9 sonlarining tarkibini xotirlab qolishlarilozim. Rasmga tayanib echiladigan dastlabki darchalar misollarpaydo bo’ladi:
+1= , -1= va hokazo. "Darcha" x nomaTmrming proobrazidir.
Misol 3+2=5 bu endi eng sodda tenglama bo’lib, lekin uniko’rsatmalilikka tayanib echiladi. O’quvchilar oq va ko’k to’rtburchaklardan iborat poloskalardan ko’rsatmalilik sifatida foydaIanib,"darcha"largategishli sonlami qo’yadilar.
Sonlar bilan tanishgani sari bu mashqlar sonlaming tarkibiasosida echiladi:
+1=4 (4, bu 3+1), demak, 3+1=4, darchaga 3 sonini qo’yaman:
9-=2 (9 bu 7 va 2, 2 ni hosil qilish uchun 7 ni ayirish kerak) darchaga 7 ni qo’yaman:
-5=1 (5 va 1 sonlaridan 6 soni hosil bo’ladi) darchaga 6ni qo’yaman, tekshiraman: 6-5=1
XULOSA

Xulosa qilib aytar ekanmiz bugungi kunda boshlang’ch sinf matematika darslarida har bir kichik matematik elementni o’rgatishda ham o’qituvchi tomonidan katta e’tibor talab qilinmoqda va bunda amal qilish lozim. Shunga ko’ra matematika darslari boshqa fanlarga nisbatan o’zining aniqligi va murakkabligi bilan o’quvchilar qiziqishini va diqqatini tez jalb qilib, fikrlash doirasini charxlaydi. Matematik malumotlari faqatgina dars davomida emas, balki boshlang’ch sinf matematika darslarida o’quvchilar matematik malumotlarga ega bo’lmay turib murakkab masalalarni yecha olmaydilar. O’quvchilar sonlarni sanay olmasdan, ularni aniq bilmasdan turib, sonlar ustida oddiy amallarni ham yecha olmaydilar.

Sonlardan tashqari o’quvchilar barcha matematik bilimlar va turli matematik o’lchov birliklari ‘geometrik shakillar vaqt birliklari umumiy matimatik tushunchalar haqida ham ma’lumotlarga ega bo’lishlari lozim. Shularni barchasini bolaga boshlang’ch talimdan bilimlarni puxta anglatmoq lozim. Yuqorida aytilgan matematik tushunchalar barchasi kundalik turmushimizda qo’laniladi va bu fan hayotda juda ko’p narsalar bilan bog”liqligini ko’rsatadi. Masalan: har bir bola o’zining bir kunlik ish tartibini vaqt asosida rejalashtirsa har bir ishi unumli kuni samarali bo’ladi. Buning uchun esa u vaqt birligi haqida malumotga ega bo’lishi lozim. Birgina vaqt birligi emas, o’lchov,miqdor hajm birliklari haqida ham mukammal bilimga ega bo’lishlari lozim. Shularning hammasi ham kundalik hayotimizda ko’p qo’lanilladi. Yerni uzunligini, yo’lni uzoqligini, osmonning kengligini, tog’ning balandligini, har xil jismlarning og’irligini va yengilligini, vaqtning chegaralanganligini va boshqa shunga o’xshash harakatlarni har bir bola bilishi kerak va o’rganmog’i zarur. Boshlang’ch sinf matematika darslarida uzunlik o’lchov birliklari haqida umumiy malumotlar beriladi va o’rgatiladi. Har bir uzunlik birligining o’z o’rni va o’z nomi bor. Bolalar har bir uzunlik birliklari haqida malumotlarga to’liq ega bo’lgandan so’ngina ularni hayot davomida amalda qo’lay boshlaydilar