64
shayır hám oyshıl (filosof). Tuwılǵan hám qaytıs bolǵan sáneleri namálim.
Mahmud Qashqarıy hám Yusip Xas Hajiptiń zamanlası. Ol Yugnak qalasında
tuwılǵanlıqtan, Yugnakiy taqallusin qabıllaǵan. Nawayınıń «Nasayim ul-
muhabbat» – «Muhabbat samalları» degen kitabında bergen maǵlıwmatına
qaraǵanda shayır tuwma kózli (soqır) bolǵan. Biraq onıń jismaniy kemisligi
tereń
bilim iyelewine, oyshıl shayır bolıwına irkinish
bola almaǵan. Sebebi, ol ilgir
zeyinli bala bolǵan, kóz kemisligin óz ústinde tınımsız islew menen tolıqtırǵan.
Nawayı ol haqqında bılay dep jazadı: «Haq subhanahu va taala (Alla taala) onıń
kórer kózlerin jabıq (kórmes) etip jaratqan, biraq kóńil kózlerin jarıq (kórgish) etip
jaratqan». «Hibatul haqayiq» dástanında da «Tuǵa kórmás erdi adibniń (shayırdıń)
kózi» dep maǵlıwmat berilgen. Axmet Yugnakiy bir ómir jaqsılıqtı, iymandı
násiyat etken, qudaǵa kóńlin baǵısh etip, namazxan, taqıwa (úlgili musılman) bolıp
ótken adam.
Axmet Yugnakiydiń «Hibatul haqayıq» dástanınıń ataması arabsha bolıp,
mánisi boyınsha «Haqıyqatlar sıylıǵı» degendi ańlatadı. Dástan XII ásirde
Qaraxaniyler mámleketi dáwirinde jazılǵan. Tematikası, ideyalıq mazmunı
boyınsha «Qutadǵu bilik» dástanına keyip beredi. Dástan 4 baptan 256 báyitten
(512 qatardan) ibarat. Dástannıń túp nusqası bizge kelip jetpegen. Onıń qoljazba
kóshirmeleri XV ásirdiń ayaǵında islengen hám Stambul (Túrkiya), Berlin
(Germaniya) qalalarında saqlanǵan. Onı rus sovet alımlarınan E.Bertels hám
S.Malov izertlegen. Ózbek filologlarınan Q.Mahmudov dástanǵa lingvistikalıq
tallaw islegen hám onı ózbek tilinde 1971-jılı Tashkent qalasında basıp shıǵarǵan.
Qazaq tilinde 1985-jılı shıqqan. Házirgi qaraqalpaq tiline bul dástan ele
awdarılmaǵan.
Dostları ilə paylaş: 
