29
bulunduğu ortam sayesinde kendi kişilik algısını oluşturur. İnsanın yetişme
tarzına
eşlik eden unsurlar, onun dini anlama sürecini de doğrudan
etkilemektedir.
İnsanın
yetiştiği ortam, yaşadığı zaman dilimi, karşılaştığı psiko-sosyal
problemler, muhatap olduğu insanlar din anlayışının şekillenmesinde kilit
rolü üstlenmektedir. Bu durum, tek bir konuda bile birbirinden farklı çok
sayıda görüş ayrılıklarının, farklı yorum biçimleri ve tutumlarının oluşmasına
yol açabilmektedir. Bu farklılaşmalar mezheplerin oluşumuna ve gelişimine
yön veren en temel hususlar arasında yer almaktadır.
İslâm’ın yayıldığı ortama bakıldığında, insanın
psiko-sosyal eğilimleri ile,
yaşanan hızlı kültür değişmelerinin, yeni dinin kabulünde ve anlaşılma
biçiminde son derece etkili oldukları görülmektedir. Medine’de farklı din
mensuplarıyla bile birlikte yaşama tecrübesine sahip Müslümanların İslâm
dinini anlama biçimleriyle, çölden gelen bedevilerinki aynı olmamıştır.
Bedevilerin çöl ortamının ürünü olan sert kişilik ve mizaçları,
yeni dini
algılama biçimlerine doğrudan tesir etmiş ve Hariciliğin doğuşuna zemin
hazırlamıştır. Bu yüzden İslâm mezheplerinin
doğru bir şekilde
anlaşılabilmesi için insanın psikolojik eğilimleri ile zaman içerisinde maruz
kaldıkları sosyal değişim ve dönüşümlerin bilinmesi son derece önemlidir.
Hariciler’in sert mizaçları din anlayışlarına ne şekilde yansımıştır? Hariciler’in
hangi itikadi görüşlerinde bu mizaçlarının etkisi görülmektedir?
Dostları ilə paylaş: