38
Mezheplerin ortaya çıkışında etkili olan psiko-sosyal faktörleri
değerlendirebilmek
Her bir insan yapısal olarak bir diğerinden farklıdır. Bu durum onun dünya
görüşünün şekillenmesinde, hayata ve olaylara bakış açısının
biçimlenmesinde son derece etkilidir. Mezhepler dinin anlaşılma biçimleri
olarak tanımlandığına göre, bu anlama işinin özünde insan yatmaktadır. Bu
da insanın psiko-sosyal niteliklerine göre değişiklik arz etmektedir. İnsanın
bireysel ve toplumsal olarak yaşadığı değişim ve dönüşümler, dini anlama ve
anlamlandırma sürecini etkilemektedir. Bu durum, farklı din algılarının
zamanla kurumsallaşmasına ve sistematik hale gelip mezhepleri
oluşturmasına yol açmaktadır.
Mezheplerin ortaya çıkışında farklı, din, kültür ve medeniyetlerin etkisini
açıklayabilmek.
İslâm doğduğu sınırları aşıp yeni muhataplara ulaştıkça, farklı dinlere ve
kültürlere mensup kişileri de kendi bünyesinde eritti. Yeni Müslüman olan
kimseler, eski düşünme ve inanma biçimlerini terk etmelerine karşın, eski
kültürel dokularını ve yaşam şekillerini belirli ölçülerde muhafaza ettiler. Bu
durum, İslâm bünyesinde farklı algı ve düşünme biçimlerinin oluşmasına yol
açtı. Bu farklılaşmalar da zamanla mezheplerin ortaya çıkışını hazırladı.
İslâm sınırları coğrafi olarak genişledikçe yeni Müslüman olanlar aracılığıyla
yeni kültür ve medeniyetler de İslâm içerisinde kendine yer bulmaya başladı.
Hz. Muhammed’in ölümü sonrasında yaşanan sosyo-politik gelişmelerin
mezheplerin ortaya çıkışındaki rolünü açıklayabilmek
Mezheplerin doğuşu ile ilgili sosyo-politik faktörler, Hz. Muhammed’in
vefatı sonrasında, özellikle de dört halîfe döneminde ortaya çıkan
anlaşmazlıkları ifade etmektedir. Bunların arasında halîfe seçimleri, Hz.
Osman döneminde yaşanan kargaşa ve Hz. Ali dönemindeki iç savaşlar yer
almaktadır. İlk ortaya çıkan farklılaşmaların genelde siyasi temelli olması ve
fırka olarak nitelendirilmesi, sosyo-politik gelişmelerin mezheplerin
doğuşundaki rolünü ortaya koyması bakımından önemlidir. Bu olaylar,
mezheplerin doğuşuna etki etmesinin yanı sıra itikadî görüşlerin
şekillenmesinde de belirleyici olmuştur.
Dostları ilə paylaş: