Ayətullah Seyid Əli Xamenei
Yüklə 1,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
| İmamətin dörd dövrü
İmamәt Peyğәmbәrin (s) vәfatından - yәni hicri tarixi ilә 11-ci ilin sәfәr ayından İmam Hәsәn Əsgәrinin (ә) vәfatına - 49 yәni 260-cı ilin rәbiülәvvәl ayına qәdәr davam etdi. Bu müddәtdә imamәt tәxminәn dörd dövrü yaşadı vә imamların hakim siyasi qüvvәlәr qarşısında mövqeyi baxımından hәr dövr bәzi xüsusiyyәtlәrlә yadda qaldı. Birinci dövr sükut, yaxud imamın hakimiyyәtlә әmәkdaşlıq dövrüdür. İslamdan zәrbә görmüş güclü xarici düşmәnlәrin vә etiqadı möhkәmlәnmәmiş yeni müsәlmanların olduğuna görә, körpә İslam cәmiyyәtindә ixtilafa vә ikitirәliyә әsla taqәt yox idi. Bu cәmiyyәtdә әn kiçik parçalanma onun bünövrәsini tәhdid edә bilәrdi. Digәr tәrәfdәn, haqdan yayınma İslam mәktәbinә, İslam cәmiyyәtinә әn xeyirxah vә mәsuliyyәtli insan olan Əmirәlmöminin (ә) kimi bir şәxsin dözmәyәcәyi hәddә deyildi. Bәlkә dә mәhz buna görә Peyğәmbәr (s) özünün bu nümunәvi şagirdinә qabaqcadan belә hadisәlәr zamanı sәbirli olmağı tapşırmışdı. Bu dövr әziz Peyğәmbәrin (s) hicrәtin 11-ci ilindәki vәfatı ilә Əmirәlmömininin (ә) 35-ci ildәki xilafәti arasındakı 25 ili әhatә edir. O hәzrәt misirlilәrә ünvanladığı mәktubda bu fasilә dövrünün әvvәlindә öz vәziyyәtini izah edәrәk yazır ki, әvvәlcә bütün cinahlardan kәnara çәkildim, sonra isә bәzi qrupların İslamdan dönәrәk onu mәhv etmәk çağırışı etdiklәrini gördüm. Qorxdum ki, İslama vә müsәlmanlara kömәk etmәsәm, bunun ziyanları xilafәti itirmәkdәn dә böyük olsun. Buna görә ayağa qalxdım vә fәaliyyәtә başladım. 1 Əlinin bu 25 illik hәyatı İslama vә müsәlmanlara qarşı xeyirxahlıqdan irәli gәlәn fәaliyyәt, yardım vә dәstәkdәn ibarәtdir. O hәzrәtin dövrün xәlifәlәrinә verdiyi, Nәhcül- bәlağәdә vә digәr hәdis vә tarix kitablarında qeyd olunan siyasi, hәrbi, ictimai vә digәr tövsiyәlәri bu amilә inkaredilmәz faktlar sayılır. İkinci dövr imam hakimiyyәti dövrüdür. Bu dövr Əmirәlmömininin (ә) dörd il doqquz aylıq vә Hәsәn ibn Əlinin (ә) bir neçә aylıq xәlifәlik dövründәn ibarәtdir. Bu dövr 1 Nәhcül-bәlağә, mәktub: 62 50 inqilabçı bir hökumәt üçün qaçılmaz olan bütün qüsurlara, çoxlu mәşәqqәt vә problemlәrә rәğmәn, İslam hakimiyyәtinin әn parlaq illәri sayılır. Bu dövrdә insani üsulların, mütlәq әdalәtin vә cәmiyyәtin hәyatında İslamın müxtәlif cәhәtlәrinә riayәt olunmasının, hәmçinin qәtiyyәtin, çәkinmәzliyin vә cәsarәtin tarixin bütün dönәmlәrindәn artıq olduğu danılmaz mәsәlәdir. İmamların hәyatının bu dövrü ondan sonrakı ik әsrdә Şiә imamlarının hәmişә dәvәt etdiyi vә uğrunda çalışdığı hökumәt vә ictimai quruluş üçün örnәk idi. Şiәlәr bu dövrü әziz xatirә kimi yad etmiş, onun hәsrәtini çәkmiş, sonrakı rejimlәri onunla müqayisә edәrәk qınamışlar. Bu dövr eyni zamanda yetkinlәşmәmiş, yaxud haqdan uzaqlaşdırılmış cәmiyyәt vә xalq arasında tam islami vә inqilabi bir hökumәtin vәziyyәtini göstәrәn vә o zamandan etibarәn imamları uzunmüddәtli metodlara, çevrәdaxili ağır vә tәlәbkar kadr hazırlığına vadar edәn ibrәtamiz bir dәrs vә tәcrübә idi. Üçüncü dövr İmam Hәsәnin (ә) 41-ci ildәki sülhü ilә İmam Hüseynin (ә) 61-ci ildәki şәhadәti arasındakı dövrdür. Sülh bağlanandan sonra Şiәnin yarımgizli fәaliyyәti başlandı vә münasib zamanda hakimiyyәti Peyğәmbәr (s) ailәsinә qaytarmağı mәqsәd seçәn proqramlara start verildi. Adi proqnozlara görә bu çox da qeyri-mümkün görünmürdü, Müaviyәnin şәr dolu hәyatı bitәndәn sonra ona ümid bәslәnirdi. Buna әsasәn, üçüncü dövrü İslam hökumәti vә İslam rejimi qurmaq üçün qısamüddәtli quruculuq dövrü adlandırmaq olar. Nәhayәt dördüncü dövr tәqiblәr dövrü vә hәmin mәqsәd üçün uzunmüddәtli proqramlar zamanıdır. İki әsrә yaxın sürәn bu dövrdә müxtәlif mәrhәlәlәrdә qәlәbә vә mәğlubiyyәtlәr olmuş, ideoloji sahәdә qәti zәfәr çalınmış, dövrә uyğun yüzlәrlә taktika işlәdilmiş, ideal İslam adamının ixlasına, fәdakarlığına vә üstünlük göstәricilәrinә minlәrlә nümunә tәqdim olunmuşdur. (Sadiq rәhbәr, sәh. 16-19) 51 İmamların hәyatında yetәrincә diqqәt yetirilmәyәn әn mühüm mәsәlә gәrgin siyasi mübarizә amilidir. İslam xilafәtinin açıq şәkildә şahlıq әlamәtlәri ilә qarışdığı vә despotizmә çevrildiyi birinci әsrin ikinci yarısından Əhli-beyt imamları öz siyasi mübarizәlәrini şәraitә uyğun üsullarla güclәndirdilәr. Bu mübarizәnin әn böyük mәqsәdi İslam quruluşu vә imamәtә әsaslanan hakimiyyәt qurmaq idi. Şübhәsiz ki, dinin vәhy ailәsinә xas görüşlәrlә tәfsiri, elәcә dә İslam tәlimlәrindәn vә din hökmlәrindәn tәhriflәri aradan qaldırmaq da Əhli-beytin mübarizәsi üçün mühüm mәqsәd sayılırdı. Lakin qәti faktlara әsasәn, Əhli-beytin mübarizәsi bu işlәrlә mәhdud olmurdu vә onda әn böyük mәqsәd Əli (ә) hökumәti qurmaqdan vә әdalәtli İslam quruluşu yaratmaqdan başqa bir şey deyildi. İmamların vә onların tәrәfdarlarının mәşәqqәt vә fәdakarlıq dolu hәyatlarının әn böyük sәbәbi bu mәqsәd idi. İmamlar hәzrәt Sәccadın (ә) dövründәn vә Aşura hadisәsindәn sonra bu mәqsәd üçün uzunmüddәtli işlәrә başladılar. Aşura hadisәsi ilә İmam Rizanın (ә) vәliәhdliyi arasındakı 140 illik dövrün hamısında Əhli-beyt imamlarına bağlı olan Şiә cәrәyanı hәmişә xilafәtin әn böyük vә әn tәhlükәli düşmәni sayılmışdır. Bu müddәtdә dәfәlәrlә münasib şәraitlәr yarandı, Əli (ә) hәrәkatı adlandırmalı olduğumuz Şiә mübarizәsi böyük qәlәbәlәrә yaxınlaşdı, amma hәr dәfә son qәlәbә qarşısında maneәlәr yarandı, çox zaman bu hәrәkatın әsas mәrkәzi vә mәnbәyi olan imama düşmәn tәrәfindәn әn böyük zәrbә vuruldu; onlar hәbs olundular, yaxud şәhadәtә yetirildilәr. Növbә sonrakı imama çatanda da tәzyiq vә repressiya elә bir hәddә idi ki, uyğun şәrait yaratmaq üçün yenidәn uzun zamana ehtiyac yaranırdı. İmamlar bu hadisәlәrin güclü fırtınası arasında ağıl vә şücaәtlә şiәliyi kiçik, lakin dәrin vә möhkәm cәrәyan kimi ağır vә tәhlükәli keçidlәrdәn keçirdilәr. Əmәvi vә Abbasi xәlifәlәri heç zaman imamı mәhv etmәklә imamәt cәrәyanını bitirә bilmәdilәr. Bu kәsәrli xәncәr hәmişә xilafәt aparatının 52 kәnarında sancılmış qaldı vә daimi tәhdid kimi onların rahatlığını pozdu. |