SosiologiYA. Sosial psiXologiYA. Sİyasət sociology social pshychology politics 2022 Cild 2, n 3
Yüklə 1,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 4.4. Türk Cumhuriyetleri Politikası
Turgut Özal merkezli Türk dış politikasının son boyutunu Sovyetler Birliği sonrası bağımsızlığını kazanan Türk cumhuriyetleri oluşturmuştur. 1991 ‗de bağımsızlıklarını ilan eden Türk cumhuriyetleri, dış politikada aktiflik ilkesini benimseyen Turgut Özal iktidarındaki Türkiye için müthiş bir alan yaratmıştır. AET‘ye yapılan üyelik başvurusunun reddedilmesiyle Türkiye yönünü yeni bağımsızlık kazanmış Orta Asya cumhuriyetlerine çevirmiştir [9, s.113]. Turgut Özal buradaki politik eğilimi üç temelde görmüştür; ekonomik kalkınma, kültürel etkileşim, halklar arasında köprü oluşturma. Türkiye söz konusu ülkelerle örgütlenmeye giderek bir ekonomi koridoru ve nüfuz alanı oluşturmak istemiştir; bu suretle de Doğu‘da daha serbest ve Batı‘da ise daha güçlü hareket kabiliyetine sahip olmayı hedeflemiştir. Belirtilen amaçlar doğrultusunda Türkiye 1991 yılında bağımsızlığını kazanan Türk Cumhuriyetleri‘ni hızlıca tanımıştır. Yukarıda açıklanan politik eğilimlerden birincisi olan ekonomik kalkınmanın sağlanması amacıyla 1987 yılında kurulan Türk Eximbank ile söz konusu ülkelere yatırımlar yapılması hedeflenmiştir. 1989 yılında kurulan Türk İş Birliği Kalkınma Ajansı (TİKA) üzerinden ise yeni bağımsızlığını kazanmış Türk cumhuriyetlerinin kalkınması için destek projeleri planlanmıştır. Kültürel etkileşimde alt yapının oluşması için 18-20 Kasım 1991 tarihlerinde İstanbul‘da Çağdaş Türk Alfabeleri adlı toplantı düzenlenmiştir. Toplantıya Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Türkmenistan ve ev sahibi olan Türkiye‘den toplam 28 dilbilimci katılmıştır [34, s.199]. Toplantıda ortak bir alfabenin hazırlanması kararı alınmış, fakat bu karar uygulamaya geçirilememiştir. 1990 yılında TRT-INT adıyla kurulan televizyon kanalı 1992 yılında TRT Avrasya adını almış ve Türkiye ile Türk cumhuriyetleri arasında kültürel etkileşimin sağlanmasına yönelik yayınlar yapmıştır. 1992 yılında Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı, Türk cumhuriyetlerinde ortak olarak okutulması için tarih ve edebiyat kitapları hazırlamaya başlamıştır. 1992 yılının ekim ayında Ankara‘da Türk Dili Konuşan Ülkeler Zirvesi düzenlenmiştir. Türkiye bu zirvede hem ekonomik kalkınma hem de kültürel etkileşim eğilimlerini dikkate alarak hareket etmiştir. Türkiye bu zirveyle Batı benzeri bir ortak pazar yaratma fikrini icraata geçirmek istemiş, fakat yeni bağımsızlığını kazanmış olan Türk cumhuriyetlerinin çekinmelerinden dolayı bu girişim olumsuz sonuçlanmıştır [7, s.28]. Halklar arasında köprü kurulması amacıyla 1992 yılında Türkiye ve Türk cumhuriyetlerinin başkentleri arasında uçak seyahatleri başlatılmıştır. 1985 yılında Türkiye, İran ve Pakistan arasında ekonomik gelişim amacıyla kurulan Ekonomik İş Birliği Örgütü‘ne 1992 yılında Türk cumhuriyetleri dahil edilmiştir. Tüm bunlarla birlikte Turgut Özal merkezli Türk dış politikasının Türk cumhuriyetlerine Yüklə 1,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|