4-kurs BANK ISHI FANIDAN MA\'RUZALAR MATNI — копия
Kredit kanali pul-kredit siyosatining asosiy ta’sir
kanallaridan biri bo‘lib, ushbu kanal orqali foiz stavkasi iqtisodiyotning real sektoridagi
jarayonlarga o‘z ta’sirini ko‘rsatadi. Mazkur kanalning samaradorligi ko‘p jihatdan
kredit resurslariga bo‘lgan talab va taklifning Markaziy bank foiz stavkalarining
o‘zgarishiga
nisbatan
ta’sirchanligiga
bog‘liq
hisoblanadi.
Bugungi
kunda
iqtisodiyotdagi pul massasi oshishining asosiy qismi kredit kanali hissasiga to‘g‘ri
kelganligi bois, uning o‘zgarishi ichki bozordagi narxlar darajasiga o‘zining salmoqli
ta’sir ko‘rsatadi.Xususan, 2017 yil birinchi yarim yilligida tijorat banklari tomonidan
iqtisodiyotning real sektorini kreditlash hajmlarining sezilarli darajada oshirilishi pul
massasi o‘sish sur’atining tezlashishi va iqtisodiyotdagi inflyatsion bosimning
kuchayishiga olib keldi.Iqtisodiyotni kreditlash darajasini barqarorlashtirish maqsadida
2017 yilning ikkinchi yarmidan Markaziy bank tomonidan qayta moliyalash stavkasi 14
foizgacha oshirilib, pul-kredit siyosati qat’iylashtirildi. Bu esa, o‘z navbatida, kredit
resurslari foiz stavkalarining oshishiga olib keldi. Shuningdek, umumiy depozit va
kreditlar tarkibida xorijiy valyutadagi depozit va kreditlar ulushining yuqoriligi hamda
xufyona iqtisodiyotning mavjudligi kabi omillar iqtisodiyotni kreditlash hajmiga ta’sir
ko‘rsatishga asoslangan pul-kredit siyosatining samaradorligini sezilarli darajada
pasaytirmoqda. O‘z navbatida, tijorat banklari tomonidan kreditlarni bozor shartlari
asosida berilmasligi, ya’ni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish davlat dasturlari doirasida
imtiyozli va maqsadli kreditlar berilishi kredit kanali samaradorligining pasayishiga
sabab bo‘lmoqda.Bunday holatlarda Markaziy bank tijorat banklariga nisbatan
prudensial nazorat talablarini kuchaytirish va pul-kredit siyosatining instrumentlaridan
oqilona foydalanish asosida milliy valyutadagi kredit va depozitlarning jozibadorligini
oshirish siyosatini faol ravishda olib borishni ko‘zda tutmoqda.Markaziy bankning foiz
siyosatini amalga oshirishda kredit resurslarini moliyalashtirish manbalari xususiyatlari
69
inobatga olinib, bozor mexanizmlariga asoslanmagan kreditlar ta’sirini kamaytirish
bo‘yicha choralar kuchaytiriladi.