85
və “elmi mərcəiyyət”i Əhli-beytin (ə) qanuni haqqı hesab
edirdilər.
Şiələr deyirdilər:
İslami xilafət Əli (ə) və onun övladlarına məxsusdur.
Əlbəttə, batini vilayət və mənəvi rəhbərlik bunun
ayrılmaz hissəsidir. Belə ki, Peyğəmbəri-Əkrəmin (s)
özünün və sair Əhli-beyt imamlarının aşkar şəkildə
buyurduğuna əsasən, imamların sayı 12 nəfərdir.
Onlar
deyirdilər ki, şəriət qanunlarından və hökmlərindən
ibarət olan və eyni halda kamil mənəvi həyata da şamil
olan Quranın zahiri təlimatları qiyamətə qədər əsalət və
etibara
malikdir; onun heç bir qanunu qüvvədən
düşməyəcəkdir; bu hökm və qanunları yalnız Əhli-beyt
(ə)-ın vasitəsilə əldə etmək lazımdır.
Buradan on iki imamçı şiələrlə zeydiyyə şiələri
arasında mövcud olan ümumi fərq aydın olur.
Əsas fərq
bundan ibarətdir ki, zeydiyyə şiələri imamətin Əhli-beytə
məxsus olduğunu qəbul etmir, imamların sayının qəti
olaraq on iki olunduğuna inanmır və Əhli-beyt fiqhinə
tabe olmurlar. Amma on iki imamçı şiələr bunların tam
əksinədir.
On iki imamçı şiələrlə ismailiyyə şiələri arasında da
ümumi və əsaslı fərqlər mövcuddur; ismaililərin inancına
görə imamət yeddi rəqəmi üzərində dövr edir, nübüvvət
həzrət Məhəmmədlə (s) xətm olunmur.
Həmçinin, şəriət
hökmlərində müəyyən dəyişikliklər edilməsi, hətta xüsusi
şəri təkliflərin özünün ləğv edilməsi belə, batiniyyəçilərin
nəzərində maneəsizdir! Amma on iki imamçı şiələr həzrət
Məhəmmədi (s) peyğəmbərlərin sonuncusu hesab edir və
onun üçün on iki canişin olduğuna inanırlar; şəriətin
86
zahirinin mötəbər və dəyişməz olduğuna əqidə bəsləyir,
Qurani-Kərimin
həm zahiri, həm də batini mənalara
malik olduğunu təsdiq edirlər.
* * *
Son iki əsrdə on iki imamçı şiələrin arasında şeyxiyyə
və kərimxaniyyə cərəyanları da yaranmışdır. Onların
başqaları ilə olan ixtilafı məsələlərin əslinin isbat və ya
inkar olunmasında deyil, bir sıra
nəzəri məsələlərdədir;
buna görə də onları şiələrdən ayrılan xüsusi bir firqə
hesab etmirik.
Həmçinin “ğülat” adlandırılan və on iki imamçı
şiələrdən ayrılan, batiniyyə və ismailiyyə şiəsi kimi yalnız
batinə inanan və buna görə də düzgün bir məntiqi
olmayan Əliyyullah firqəsini də müstəqil cərəyan hesab
etmirik.
Dostları ilə paylaş: