İslamda şİƏLİK Əllamə seyyid məHƏMMƏd hüseyn təbatəBAİ



Yüklə 2,4 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə26/93
tarix25.11.2023
ölçüsü2,4 Mb.
#134715
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   93
İSLAMDA-ŞİƏLİK

QURANIN
 
DİNİ
 
TƏFƏKKÜR
 
ÜÇÜN
 
G
ÖSTƏRDİYİ
 
YOLLAR
 
Qurani-Kərim öz təlimlərində islam maarifini və dini 
məqsədləri dərk edib anlamaq üçün öz ardıcıllarına üç yol 
göstərmiş və bəyan etmişdir ki, dini zahirlər, əqli höccət 
və mənəvi dərk ixlas və bəndəlik yolu ilə mümkün ola 
bilər. 


92 
İzah:
Məlum olduğu kimi, Qurani-Kərim öz 
bəyanlarında bütün insanlara xitab edir; bəzi hallarda öz 
müddəasına höccət və bürhan gətirmədən, özünün ilahi 
rəhbərliyinə arxalanaraq tövhid, nübüvvət, məad kimi 
etiqad üsullarının, eləcə də namaz, oruc və s. əməli 
hökmlərin qəbul edilməsini onlara əmr edir və onları bəzi 
işlərdən çəkindirir. Əgər sözlə ifadə olunan bu bəyanları 
höccət hesab etməsəydi, heç vaxt insanlardan onlara itaət 
etməyi tələb etməzdi. Deməli, qəbul etməliyik ki, Quranın 
bu kimi sadə bəyanları islam maarifini və dini məqsədləri 
başa düşmək üçün bir yoldur. Biz bu şəkildə buyurulan 
“aminu billahi və rəsulih”, “əqimussəlatə”
və s. bəyanları dini 
zahirlər adlandırırıq. 
Digər tərəfdən görürük ki, Qurani-Kərim bir çox 
ayələrdə insanı əqli höccətə doğru hidayət edir, insanı 
kainatda və onun öz daxili aləmində mövcud olan 
nişanələr barəsində əql və təfəkkür qüvvəsini işə salmağa 
dəvət edir, lazım gəldikdə həqiqətlərin işıqlandırılması 
üçün əqli sübutlar gətirir. Doğrusu, heç bir asimani kitab 
insanlara Quran kimi bürhanı, mərifəti və elmi təqdim 
etməmişdir. 
Qurani-Kərim bu bəyanlarla əqli höccətin, istidlalın və 
azad bürhanın etibarını şübhəsiz və danılmaz hesab edir. 
Quran heç vaxt demir ki, əvvəlcə islam maarifinin haqq 
olmasını qəbul edin, sonra əqli yollarla dəlil gətirərək 
qeyd olunan həqiqətləri əldə edin; əksinə, öz həqiqət və 
gerçəkliklərinə kamil etimadla belə buyurur:
Əqli dəlillər gətirərək qeyd olunan maarifin haqq 
olmasını dərk edin; islami dəvətdən eşitdiyiniz sözlərin 
təsdiqini yaradılış dünyasından əldə edin; soruşun, eşidin 


93 
və nəhayət dəlilin nəticəsindən əqidə və iman qazanın. 
Buyurmur ki, əvvəlcə iman gətirin, sonra onun müvafiq 
olmasına dair dəlil gətirin. Deməli, fəlsəfi təfəkkür də 
Qurani-Kərim tərəfindən təsdiq edilən bir yoldur. Qurani-
Kərim aydın və gözəl bir bəyanla aydınlaşdırır ki, bütün 
həqiqi maariflər tövhid və allahşünaslıqdan qaynaqlanıb 
əldə edilir. Özlərini hamıdan kənara çəkərək hər bir şeyi 
unudan, ixlas və bəndəçilik sayəsində bütün qüvvələrini 
təbiətin fövqündə dayanan aləmə yönəldən bu şəxslər öz 
gözlərini pak Pərvərdigarın nuru ilə işıqlandırmışlar; 
onlar həqiqət görən gözləri ilə əşyaların həqiqətlərini, 
asimanların və yerin mənəvi simasını görmüşlər. Çünki 
ixlas və bəndəçilik sayəsində yəqin mərhələsinə çatmışlar; 
yəqin sayəsində yerin və asimanların mələkuti çöhrəsi, 
əbədiyyət aləmi onlar üçün kəşf olunmuşdur. Aşağıda 
göstərilən Quran ayələri bu müddəanı tamamilə sübuta 
yetirir: 
a)”Ənbiya” surəsi, 25-ci ayə: 
“Biz, səndən qabaq elə bir peyğəmbər göndərmədik ki, 
ona “Məndən başqa heç bir məbud yoxdur, yalnız Mənə 
ibadət edin” - deyə vəhy etməyək.”
1
b)“Saffat” surəsi, 159-160-cı ayələr:
“Allah, (müşriklərin) Onu aid etdikləri sifətlərdən 
tamamilə uzaqdır. 
Allahın müxlis (mömin) bəndələri isə istisnadır...“ 
v) Başqa bir ayədə buyurulur: 
1 Bu ayədən başa düşülür ki, ilahi dinlərdə pərəstiş 
tövhiddən doğur və onun əsasında qurulur. 


94 
“De: Mən yalnız sizin kimi bir insanam, (mənim 
imtiyazım budur ki,) mənə vəhy olunur ki, sizin 
məbudunuz vahid olan Allahdır; hər kəsin öz Rəbbi ilə 
görüşəcəyinə ümidi vardırsa, gərək yaxşı işlər (saleh 
əməllər) görsün və ibadətdə Rəbbinə şərik qoşmasın.” 
(“Kəhf” surəsi, 110-cu ayə)
1
q) Başqa bir ayədə isə belə buyurulur: 

Yüklə 2,4 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   93




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin